[M@D_VIPer]

Parmenides
Parmenides (dogumu asagi yukari 540 yilinda), yalniz çigir kuran bir filozof degil, yurdu Elea’da devlet adami, kanun koyucu olarak da önemli bir rol oynamis.Ögretisinde, Anaximenes, Xenophanes ve Pythagorasçilardan gelen etkiler var.Ama bunlarin yaninda, büsbütün yeni olan bir çizgi de var onda: Dialektik’e,yani salt kavramlarla çalismaya bir egilim. Parmenides, Yunan mantik ve dialektigininin babasidir.
“Dogru (aletheia) ve Sani (doxa) üzerine” bir arastirma olan yapitinin basinda, Günes Kizlari, filozofu her seyi bilen Tanriçaya götürmektedirler; Tanriça ona bilgeligi, yasamanin o biricik dogru yolunu ögretecektir. Filozof, ondan iki sey ögrenip ölümlülere bildirecek: Tam ve son dogru ile içlerinde gerçekten inanilabilecek hiçbir sey bulunmayan insanlarin sanilarini. Ögretici (didaktik) ve manzum olan yapit da, buna göre, iki bölüme ayrilir: “ Dogru’ya giden yol” ile “ Sanilara götüren yol”.
Birinci bölümde,biricik dogru olan “ Bir varlik” incelenir ve su sonuca varilir: Bir Varlik vardir –Parmenides buna, kisaca, Bir, Bir olan da der. Bir birliktir o, kendi içine kapalidir, dogmamistir, yok olmayacaktir, degismez, bölünmez,yogunlasmaz, seyreklesmez. Bunun karsiti olan her görüs, varolmayani var diye göstermek zorunda kalir, bu da olamaz. Çünkü Varolan meydana gelmis bir sey olsaydi, varolmayan bir seyden dogmus olmasi gerekirdi, böylece varolmayan gerçekten varolmus olacaktir. Yok olsaydi, yerine varolmayan geçecektir.Degismede, hiç olmazsa belli bir yönüyle, bir meydana gelme ile bir yok olmadir. Bölünebilir olsaydi Varlik, bölümlerin arasina bir varolmayan girerdi. Yogunlasma ile seyreklesmede de böyledir: Yogunlasma ile seyreklesme, bir maddenin az ya da çok bir bölümünün bir araya birikmesi demektir.Bilginin amaci ve ödevi : Varolani düsünmektir;yanilmasi da:Varolan içinde varolmayani düsünmeye, bunu varsaymaya kalkismasidir. “Yalnizvarolan vardir ve ancak bu düsünülebilir: Varolmayan yoktur ve düsünülemez de”Bu, Parmenides’in ana- önermesidir.
Parmenides’te ilk olarak, deney bir yana birakiliyor, salt düsünme ile – Varlik üzerinde yalniz düsünmekle—Varolanin nitelikleri türetilmeye çalisiliyor, Varlik’in özü geregi,meydana gelmemis, degismez,bölünmez oldugu sonucuna bu yolla variliyor.
Bundan önceki felsefelerin göz önünde bulundurdugu amaç,deney dünyasinin inandirici bir açiklamasini yapmakti – deney dünyasindaki nesnelerin çoklugu, çesitliligi bir kökten türetilmek isteniyordu.Parmenides’in ögretisi bunu gözden kaçirmistir.