ABD, İran'dan yanıt bekliyor..

[Bostandere]

İRAN'A ÖNERİ: "NÜKLEER PROGRAMINDAN VAZGEÇ,YAPTIRIMLARI KALDIRALIM"




ABD'nin İran'a verilecek 'teşvik paketi' içinde, bazı ticari yaptırımları kaldırma önerisi getirdiği ortaya çıktı.

Viyana'daki diplomatlar, ABD'nin, uranyum zenginleştirmeyi durdurması için varılacak bir anlaşma çerçevesinde İran'a 1990'lı yıllarda ilan edilen yaptırımları kaldırmayı önerdiğini belirttiler.

ABD yaptırımlarının tek taraflı kaldırılmasının, İran'a tarım teknolojisi ve yolcu uçağı satışına izin verilmesini sağlayacağını belirten diplomatlar, bunun ABD'nin, sadece Avrupa'nın İran'a Airbus tipi yolcu uçağı satmasına izin vermesi değil, ABD'de üretilen Boeing yolcu uçaklarının da satışına izin vermesi anlamına geldiğini kaydettiler.

İran'ı terörizme destek veren ülke olarak değerlendiren ABD, 1990'lı yıllarda bu ülkeye ticari ihraç ve ABD yatırımlarını yasaklamıştı.

"İran birkaç haftada cevap vermeli"

ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, İran'ın, nükleer programından vazgeçmesi yolunda Batı’nın önerisine birkaç hafta içinde cevap vermesi gerektiğini söyledi.

Rice, Fox televizyonuna verdiği demeçte, İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney'in, 'ABD'nin İran'a yönelik 'yanlış bir hareketinin' Körfez bölgesinden petrol sevkıyatını tehlikeye atacağı' yolundaki açıklamasıyla ilgili olarak, ''bu tür tehditlere çok fazla itibar etmememiz gerekiyor'' dedi.

İran'ın nükleer programına ilişkin sorunun çözümü için kesin bir takvim ve program saptayacak kişinin kendisi olmadığını belirten Rice, yine de bu meselenin 'aylar değil, haftalar içinde' çözülmesi gerektiğini kaydetti.

ABD ve müttefiklerinin, temmuz ayı ortalarında Rusya'da yapılacak G-8 zirvesi sırasında bir yanıt bekleyip beklemediği sorusuna Rice, ''o zaman geldiğinde, nerede olduğumuzu göreceğiz'' diye cevap verdi.

AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Javier Solana'nın pek yakında teşvik paketini iletmek üzere Tahran'a gitmesi bekleniyor.

Öneri paketinde neler var?

Diplomatik kaynaklara göre, pakette, 'İran'ın, araştırma dahil uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin tümü ile ağır su reaktörüne ilişkin çalışmalarını derhal durdurması' talep ediliyor.

Ayrıca pakette, İran'dan nükleer tesislerde ani denetimleri öngören NPT (Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması) ek protokolünü onaylaması ve sahip olduğu 3 bin kadar santrfüjde tespit edilen nükleer kirlenmeye ilişkin bilgi ve belgeleri Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'na (IAEA) vermesi ve IAEA ile şeffaf işbirliği yapması isteniyor.

Diplomatik kaynaklar, İran yönetimi bu istekleri yerine getirirse BM Güvenlik Konseyi'nde bekletilen İran nükleer dosyasının geri çekileceğini ve herhangi bir işlem yapılmayacağını, ayrıca İran'ın, Dünya Ticaret Örgütü'ne (WTO) üyeliğinin sağlanacağını ifade ediyorlar.

İran'ın nükleer çalışmaları

Tahran yönetimi 9 ocakta, nükleer yakıt çalışmalarına geri döndüğünü açıklamıştı.

İran'ın nükleer yakıt çalışmalarına geri dönmesinin ardından ABD, AB ve İsrail sert tepki göstermiş ve İran'ın geri adım atmaya yanaşmaması üzerine, İran dosyası 4 şubatta BM Güvenlik Konseyi'ne sevk edilmişti.

Ancak bu gelişme de Tahran'a geri adım attırmaya yetmedi. İran yönetimi 14 şubatta uranyum zenginleştirme çalışmalarına geri döndüğünü duyurmuştu.

12 nisanda da İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad, nükleer santrallerde yakıt için ihtiyaç duyulan uranyumu zenginleştirmeyi başardıklarını ve dünyadaki nükleer ülkeler kulübüne girdiklerini açıklamıştı.

Washington, İran'ı nükleer başlık üretimi için nükleer yakıt üretmek istemekle suçluyor. Tahran ise nükleer programının barışçıl amaçlara dönük olduğunun altını çiziyor.

İran yolundaki askeri amaçlı cihaza el kondu

Öte yandan Avusturya'nın başkenti Viyana'daki Schwechat havaalanının kargo servisinde, İran'a gönderilmek istenen 'friction tester' adlı, askeri amaçlı bir cihaz ele geçirildi.

ABD’de üretilen cihazın önce Almanya'da bir firmaya satıldığını, oradan da Avusturya'nın Steirmarkt eyaletindeki bir firma aracılığıyla İran'a gönderilmek istendiğini belirten gümrük görevlileri, 'bu yöntemle İran'a uygulanmakta olan askeri malzeme ambargosunun delinmek istendiğini' söylediler.

Gümrük görevlileri, Viyana havaalanı gümrüğünde 'tıbbi malzeme' olarak beyan edilen 115 kilo ağırlığındaki cihazın şüphe üzerine yapılan kontrolde ortaya çıkarıldığını kaydetti.

Görevliler, olayın soruşturulması için Almanya İstihbarat Servisi (BND), Avusturya Anayasayı Koruma Teşkilatı (BVT) ve Amerikan Federal Polis Teşkilatı’nın (FBI) devreye girdiğini duyurdu.

Askeri ve nükleer uzmanları, 'friction tester' adlı cihazın sürtünme katsayısını tespit eden önemli bir cihaz olduğunu ve füzelerde kullanılan malzemenin infilak edebilme noktasına gelebilmesi için ne kadar sürtünmesi gerektiğinin bu cihaz sayesinde belirlendiğini açıkladılar.