İnternet Kullanım Rehberi

A.

Alta Vista : Digital Equipment Co. firmasına ait olan Alta Vista, popüler Internet tarayıcı servislerinden biridir. Servisin amacı; aradığınız bilgiye, web sayfasına veya haber grubuna ufak bir aramadan sonra ulaşabilmenizi sağlamaktır. 16.000.000 web sayfası ve 13.000 haber grubu içinde arama yapabilmektedir. Alta Vista\'nın size sunacağı iki arama seçeneği ile mutlaka aradığınız bilgiye ulaşırsınız. Alta Vista\'ya http://www.altavista.digital.com adresinden ulaşabilirsiniz.

anchor : HTML : dosyalarında kullanılan \"anchor\" aktif döküman içinde başka bir bölgeye gitmek veya bambaşka bir sayfaya dallanmak için kullanılır. (Genellikle altı çizili mavi bir metin şeklindedir.)

AOL : AOL, America On Line\'ın kısaltılmasından oluşmuştur. Sadece Amerikada 4.5 milyon kullanıcısı olan America On Line her ne kadar ev kullanıcılarına hizmet veren bir sistem olsa da Internet erişimi de sağlamaktadır. Maalesef Türkiyede AOL bağlantısı sağlayan bir kuruluş yoktur. America On Line hakkında daha çok bilgiye sahip olmak için http://www.aol.com adresine bir göz atın.

Archie Sayısı : binleri aşan ftp sitelerinden, istediğiniz dosyaları bulabilmeniz için gerekli olan bir veritabanı araştırma aygıtıdır. Archie\'yi kullanarak istediğiniz dosyayı, isme, konuya yada anahtar sözcüğe göre aratabilirsiniz. Bu günlerde Web siteleri de bu tip özellikler kazandığı için Archie\'lerin kullanımı gittikçe azalmaktadır.

attribute : HTML sayfalarında kullanılan kontrollerin (TAG) aldığı parametrelerdir. Her bir parametre kontrole yeni bir özellik ekler. Bazı parametreler değer alır bazıları ise olduğu gibi kullanılır.

awk : Unix\'in özelliklerini de taşıyan oldukça güçlü bir \"yığın dilidir.\" Awk, Unix kabuğunun dosya işleme arabirimlerine, \"C\" benzeri yapısal programlama gibi bir çok ilave getirir.

Ağ: Bilgisayar dünyasında iki eğilim mevcuttur. Bir tarafta bilgisayarlar devamlı kişiselleşirken, bir yanda da devamlı bir birlerine bağlanmaya çalışırlar. Bilgisayarlar boy göstermeye başladığı zamanlardan beri devamlı onları birbirlerine bağlamak isteriz. Ağ basit olarak bir birleriyle iletişim halinde bulunan bilgisayların oluşturduğu toplulukdur. Ofis içerisinde ki bir kaç bilgisayarı birbirine bağlamak \"ağ\" iken yüzbinlerce bilgisayarı birbirine bağlayan Internet\'te bir ağdır.

ALAN ADI SİSTEMİ (DNS): Internet\'te milyonlarca insanın birer e-posta adresi var.Peki siz bir arkadaşınıza e-posta attığınızda posta nasıl oluyorda arkadaşınıza erişiyor hiç düşündünüzmü? Dünyadaki tüm Internet adreslerini \"aklında\" tutan bir makina mevcut olabilirmi?Tabiki hayır!Aslına bakarsanız bir arkadaşınıza e-posta attığınızda, postanız verdiğiniz adrese gitmek için epey yol katediyor.İşte bu yoldaki durak noktalarından biri de DNS adı verilen adres makineleri.Bu makinelerin tek görevi verdiğiniz adresin IP numarasını bulmak.Dünya üzerine dağılmış binlerce DNS hizmet makineleri sayesinde istediğiniz adrese çok kısa zamanda ulaşabiliyorsunuz.Binlerce olması ise son derece yararlı. Düşünsenize bu tür makinalaradan 5-10 tane olduğunu! Tam bir felaket olur, Internette bir yere ulaşılması mümkün olamazdı.

ARAMA SERVİSLERİ: Internet\'te en büyük sıkıntı aradığınız bilgiyi bulabilmek. Internet kontrolsüz bir şekilde büyüyor, yararlı bilgiler olduğu kadar hiç bir işe yaramaz bilgilerle de dolup taşıyor. Peki bu bilgi okyonusunda yönümüzü nasıl bulacağız?. Arama servisleri işte bu nokta da imdadımıza koşuyor. İstediğiniz bir bilginin bulunduğu adresi arama servislerine aratabilirsiniz. Bu size çok büyük zaman kazandıracaktır. Tek yapmanız bir arama servisinin adresine bulmak istediğiniz bilgi ile ilgili bir anahtar kelimeyi aratmak. Kısa sürede verdiğiniz anahtar kelime ile ilgili adresler bulunacaktır. Arama servisleri bize bir yere kadar rehberlik ediyor, fakat onlarda bu bilgi okyanusunda kaybolabiliyorlar.

ARCHIE: Eskiden World Wide Web -kısaca WWW- bu kadar yaygın değildi. Internet çoğunlukla e-posta ve ftp amacıyla kullanılırdı. İşte o zamanlardan kalma bir arama servisi \"archie\".En büyük avantajlarından biri archie ile e-posta aracılığıyla da arama yapabilir olması. Tek yapmanız bu hizmeti veren bir sevis makinasına hangi kelimeyi araştırmak istediğinize dair bir e-posta atmak.En kısa zamanda yine bir e-posta ile cevap gelecektir.

ARPANET: Her şeyin başlangıcı!Internet\'in çocukluk ismi. ABD hükemeti çıkabilecek olası bir savaşta haberleşme ağının çökmemesi için bir \"yol\" bulunmasını istiyor. Sanırım kimse bulunan bu yolun başından büyük işlere kalkışacağını tahmin etmemiştir! ABD hükemtinin direktifi üzerine Arpanet adı verilen askeri bilgisayar ağı kuruluyor. Sonraları bu ağ bir çok değişik hükümet kuruluşunun katılmasıyla büyeyecek ve bağımsızlığını ilan edecektir!

ALTAVİSTA: İşte Internet\'te en fazla kullanılan arama servislerinden biri.Digital tarafından geliştirilen bu arama makinesi Internet\'te veri tabanı en geniş ve en hızlı arama makinesi olarak biliniyor. Gerçekten de Altavista\'da aradığınız bilgi ile ilgili adresleri bulamamak çok zor.Yalnız her güzelin bir kusuru olduğu gibi Altavistanın\'da bir kusuru var. Internetteki en geniş veri tabanına sahip olacağım derken bir çok gereksiz bilgiyide barındırıyor.Eee ne yapalım bu kadarına da katlanacağız artık!

ACTIVE-X: Mıcrosoft\'un Sun Microsystem\'in Java\'sına karşı çıkardığı bir program geliştirme dili.Internet üzerinde kullanılabilecek programlar üretmek için kullanılıyor.Şu sıralar Java ile çok sıkı bir yarış içerisinde.Kimin kazanacağı ise ilerki günlerde (belkide yıllarda) belli olacak.

B.

backbone: Büyük veri kapasitesine sahip bir ağı besleyen hızlı bir hat veya bir seri bağlantıdır.

backgrounds: HTML özgün Web sayfaları hazırlamanız için beğendiğiniz resimleri arka-fon olarak kullanmanıza izin verir. HTML 3.0\'ı destekleyen tüm Web tarayıcıları sayfanızın arka fonuna koyduğunuz resmi görüntüleyebilir. Bunu yapmak için BODY tanımının hemen yanına BACKGROUND tag\'ını eklemelisiniz. Mesela \"duvar1.gif\" isimli bir resmi arka fon yapmak için aşağıdaki satır yazılmalıdır:

< body background=\"duvar1.gif\">

HTML herhangi bir resmi arka fon yapabildiği gibi resim kullanmadan arka fon rengini de değiştirebilir. bunun için yine BODY\'nin ardından BGCOLOR=\"RRGGBB\" parametresini kullanmalısınız. RR, GG ve BB, kırmızı, yeşil ve mavi renklerin ne oranda karıştırılacağını gösteren Hex sayılardır. Bu sayıların her biri ondalık düzende 1\'den 255\'e kadar bir sayı olabilir. Örneğin arka fon rengini beyaz yapmak için:

< body bgcolor=\"#ffffff\">

gibi bir satır kullanmalısınız.

backlinking : Backlinking geçen senenin sonlarında Lycos tarama servisi tarafından düşünülmüş zekice bir özelliktir. Hiç bir Web servisi sizi başka servislere bağlayıp sonra unutulmak istemez. Bu yüzden Lycos, sizi başka bir servise bağladıktan sonra geri dönebilmenizi sağlayan bir sistem geliştirmiştir.

bandwidth : \"Bandwidth\" bir aygıtın algılayabileceği elektrik frekans alanıdır. Bu terim iletişim teknolojisinde bir taşıma ölçüsü olarak kullanılır. Bu terimin Internet\'teki anlamı ise belirli bir sürede ne kadar bilgi akışı sağlandığıyla ilgilidir.

body : HTML sayfalarında kullanılır. HTML sayfalarını oluşturan kodları barındıran \"Başlık\" ile \"Son\" arasındaki bölümdür.

browsers (Web tarayıcı): World Wide Web üzerinde dokümanların transfer edilip görüntülenmesini sağlayan programlara \"browser\" adı verilir. Sakın Web tarayıcıların Netscape, MS Internet Explorer ve Mosaic\'le sınırlı olduğunu sanmayın. http://www.browserwatch.com adresinde bir göz atın. İstemediğiniz kadar çok ve çeşitli tarayıcıyı bir arada bulacaksınız.

BERNES LEE, TIM: Alın size bir başlangıç daha.Bu zat-ı muhterem HTML dilini ilk geliştiren ve böylece world wıde web\'ide yaratan adam.Bernes Genova\'da bir Fizik Labaratuarında çalışırken çalışmalarını Internet üzerinde meslektaşları ile paylaşabilmek için bir yol arıyor. Bir çok parlak icat da olduğu gibi HTML dili ve Web onu geliştiren Barnes\'ın düşündüğünden daha fazla işe yarıyor.Bu gün world wıde web Internet\'in en fazla kullanılan servislerinden.

C.

CGI (Common Gateway Interface) : Web tarayıcılarının Web Hizmetçileri ile iletişim kurmasını sağlayan arabirimdir. Web tarayıcıları CGI aracılığıyla, HTML içindeki formları ve döküman kaynaklı sorgulayıcıları Web hizmetçilerinin anlayabileceği hale sokarlar.

character entity : Standart olmayan karakterler de HTML sayfalarınız içinde yer alabilir. Böyle karakterler (veya karakter katarları) bir \"&\" işareti ve \":\" işareti arasına yazılır.

clickable map (\"tık\"lanabilir harita) : HTML\'nin bu özelliğini kullanarak bir resmin değişik yerlerine tıklandığında kullanıcıyı bambaşka adreslere taşımasını sağlayabilirsiniz.

client : Internet üzerindeki bir sunucuya bağlanmış olan \"müşteri\" makinaya \"client\" ismi verilir.

Compuserve : Compuserve’de America On Line gibi dünyanın en büyük on-line servislerinden biridir. Aradaki fark Compuserve\'ün daha çok iş dünyasına yönelik olmasıdır. Compuserve\'den Internet\'in bir çok servisine metin-tabanlı bağlanabilirsiniz. Compuserve aynı zamanda Spry Inc firmasının da sahibidir. Bu yüzden Spry Inc\'e ait olan Mosaic web tarayıcısının promosyonlarını gerçekleştirmektedir. Compuserve, yakında kendisi dışında Internet\'e ayrı bir tarayıcıyla bağlanmak istemeyenler için Microsoft Internet tarayıcısının özel bir sürümünü destekleyecektir. Compuserve hakkında Internet üzerinden bilgi almak için http://www.compuserve.com ve http://www.spry.com adreslerine bağlanabilirsiniz.

conferecing (konferans) : Web üzerinde, iki yada daha fazla bilgisayar aracılığıyla, yüzyüze, görsel ve sesli iletişimdir. Günümüzde hatların elverişsiz olması nedeniyle eş-zamanlı bir görüşme sağlamak olanaksızdır. Web\'ler bu tip iletişimi sağlamak açsınıdan BBS\'lerden daha elverişlidir. http://webnotes.ostech.com adresinde bu konu hakkında bir demo bulabilirsiniz.

cyberspace : Bu kelime aslında \"William Gibson\"un yazdığı \"Neuromancer\" adlı kitapta ses görüntü ve histen oluşan sanal çevreyi tanımlamak için kullanılmıştır. Günümüzde ise \"Cyberspace\" dünya üzerindeki bilgisayar ağlarının oluşturduğu devasal bilgi akışını tanımlamak için kullanılıyor.

D.

DOWNLOAD.COM : İşte Internet, işte paylaşım! Internet\'i Internet yapan en güzel etmenlerden biri.İstediğiniz, ihtiyacınız olan her tür konu hakkında irili, ufaklı programı Internet\'ten bulabilir ve kendi bilgisayarınıza çekebilirsiniz. İşte bu alanda sivrilmiş ve en \"iyi\"lerden biri kabul edilen download.com..İçerdiği binlerce program ile bizlere hizmet veriyor. Böyle bir yazıda ona yer vermemek olanaksızdı!

DNS (Domain Name System) : Bağlanılan sunucu ismini açık Internet adresine çevirmek için kullanılan bir mekanizmadır. Internet üzerinde aynı adlı iki veya daha fazla sunucu isminin olmaması da yine DNS sistemi sayesinde gerçekleşmiştir.

document (döküman) : Bir HTML dosyasının tüm içeriğine birden döküman denir.

domain name : Internet sitesini tanımlayan isimdir. Bir \"Domain Name\" noktalarla ayrılan iki yada daha çok parçadan oluşmak zorundadır. Bir makinenin birden çok ismi olabilir, fakat bu adreslerin hepsi aynı makineyi işaret eder. Ortada, gerçek bir bilgisayar olmamasına karşın bir \"domain name\" olabilir. Bu, Internet\'te bir Web sayfası olmasını isteyen firmalar tarafından sıklıkla kullanılan bir yöntemdir. Bu erişimi sağlayan firmalar genellikle \"Internet Erişim Sağlayıcılarıdır. Web sayfasına gelen postalar öncelikle ana makina tarafından alınıp, sonradan yalancı \"domain name\"e sahip makinaya iletilir.

DTD (Document Type Definition / Döküman Tipi Tanımı) : Döküman içinde kullanılabilecek yapısal elementleri, takıları ve formları kapsayan biçimsel bir SGML tarifnamesidir.

E.

e-mail (elektronik-posta) : Internet\'e bağlı makineler birbirlerine elektronik-posta atmak suretiyle haberleşebilirler. Elektronik-postalar\'a tarih, saat, gönderen kişi, postayı alması gereken kişi, ve postanın konusu mutlaka yazılmalı, sade ve anlaşılır bir dil kullanılmalıdır.
E-POSTA:Telefondan sonraki en büyük icat! Er yada geç klasik posta hizmetlerinin yerine geçeceği kesin gözle bakılan bir mucize! Abarttım mı? Hiç sayılmaz. Çoğunlukla telefon hatlarını kullanan e-posta: isminden de anlaşılacağı gibi elektronik postalama sistemidir. Dünyadaki hangi servis binlerce kilometre öteye bir haberi,bir bilgiyi bu kadar çabuk ve bu kadar ucuz taşıyor?Internet\'ten önce de var olan e-posta kavramı Internet\'le birlikte tüm dünyayı sardı.E-posta nın kullanılması çok kolay. Tek yapacağınız postanın gideceği elektronik edresi yazmak, yazınıza bir başlık iliştirip göndermek. Postanız 3-4 dakika içinde istediğiniz yere ulaşacaktır. E-posta nın mucizeleri bu kadarla da kalmıyor. E-posta sayesinde haber gruplarına üye olarak ilgilendiğiniz konu üzerinde dünyanın bir çok değişik ülkesinden değişik insanlarla konuşabilirsinizde! Telefonmu? Benim telefonum henüz bu kadarını beceremiyor!

EUDORA: Eudora Microsoft Windows programı için geliştirilmiş bir e-posta programıdır.Şimdiler de Web Browser adı verilen Netscape yada Internet Explorer programları Eudora\'nın yaptığı işi üstlenmiş durumda.Ama yalnızca e-posta kullanıcak olanlar için bu gelişmiş programları edinmek kuşkusuz gerekli değil. Download.com gibi web site larından bulabileceğiniz Eudora ile kolayca e-posta atabilir, size gelen e-postaları cevaplandırabilirsiniz.

F.

footer : HTML dökümanının \"dip\" bölümüdür. Bu bölümde genellikle tarih, yapımcı ve döküman hakkında bilgiler bulunur.

forms : HTML sayfalarında Web servisine bağlanan kullanıcıdan Web tarayıcısı sayesinde bilgi almak için kullanılır. Daha sonra bu bilgiler sunucu makinede kurulu olan özel bir programla değerlendirilir. Web sayfaları üzerinde formlar yaratmak için CGI programlamayı bilmek gerekir.

ftp (File Transfer Protocol) : sadece bir protokol değildir, bu protokoll Internet üzerinde veri yollamanın ve almanın en çok kullanılan biçimidir. FTP kullanılarak başka bir Internet sitesine \"login\" olunur ve buradaki dosyalara \"site sorumlusu\"nun hak tanıdığı kadar erişim sağlanır.

FINGER: Amerikalılar yaptıkları programlara hiç düşünmeden garip isimler verebiliyorlar. İşte Türkçe karşılığı \"parmak\" olan finger; windows işletim sisteminde kullanılan bir program. Internet üzerinde sorgulama yapmak için kullanılıyor. Finger programını kullanarak e-posta adresi olan biri hakkında yada bir sistem hakkında bilgi alabiliyorsunuz.

FIREWALLS: Ne acı ki Internet\'te kötü niyetli insanlarda var. Kendilerine \"hacker\" adı veren bu insanlar bilgisayar sistemlerine girip her şeyi alt üst etmeyi iş edinmişler. İşte bilgisayar sistemlerini bu gibi kötü niyetli kişilerden korumak için kullanılan programlara firewalls adı veriliyor. Fakat tam anlamı ile güvenli değiller. Firewall\'u delmeye kafaya koymuş bir hacker gerçekten yetenekli ise bu güvenlik sistemlerinde bir zayıf nokta bulabilir.Internet\'te güvenlik en çok tartışılan konulardan biri. Çok daha güvenli sistemler çıkana kadar biz de firewall\'lara güvenmek zorundayız. FTP: World wide web servisi icat edilmeden önce Internet\'te en fazla kullanılan servis FTP idi. \" File Transfer Protocol\"un baş harflarinden oluşan FTP ; başka bir bilgisayardan kendi bilgisayarınıza dosya çekmek yada tam tersi kendi bilgisayarınızdan başka bir bilgisayara dosya göndermek için kullanılır. WWW ile biraz gözden düşen FTP halen en fazla kullanılan servislerden biri. WWW ye göre dezavantajı grafik arabirimi içermemesi ve kullanımının biraz daha zor olması. Avantajı ise yalnızca metinden oluştuğu için hızlı olması. CuteFTP gibi Windows işletim sistemi üzerinde çalışan FTP programları ile artık kullanımı daha kolaylaşan FTP pek vazgeçilebilecek bir servis değil.

G.

gateway : Gateway, teknik olarak aynı türden olmayan iki protokol\'ün anlaşmasını sağlayan donanım yada yazılım anlamına gelir. Örneğin Compuserve\'ün kendi mesaj formatı ile Internet e-mail formatı arasında değişimi sağlayan bir \"geşiç kapısı\" vardır. Ama bu terim Internet üzerinde genellikle, bir sistemden diğer bir sisteme geçiş sağlayan bir mekanizmayı anlatır.

GIF Graphics Interchange Format : grafik dosyalarını sıkıştırmak ve böylece veri aktarma zamanından tasarruf etmek amacıyla Compuserve tarafından yaratılmış bir grafik formatıdır. Web dökümanlarında sık sık kullanılır.

Gopher : Internet üzerinde hypertext kullanmadan değişik menülerdeki materyallere ulaşmayı sağlar.

Groupware : Aynı bilgiler üzerinde çalışan, aynı binada, odada veya ağ üzerinde çalışan bir grup insan için tasarlanan programlara denir.

GATES BILL: Şimdi Bill amcada nereden çıktı diye sormayın! Bill Gates bilgisayarın \"b\" sinin geçtiği her alanda ortaya çıkar! Onun o alanda bulunması bile yeterlidir! Gates\' in başkanı olduğu Microsoft başlangıçte Internet\'I biraz küçümsediyse de en sonun da kayıtsız kalamadı ve bütün stratejilerini değiştirdi. Microsoft\'un Netscape Navigator\'a karşı yaptığı web browser\'ı Internet Explorer birden en öncelikli program oluverdi.Hatta bazıları IE nin Wındows\'un yeni sürümünden bile öncelikli olduğunu söylüyor. Microsoft bir yandan IE yi geliştirirken diğer yandan da Java programlama diline karşı AxtiveX\'I geliştiriyor. Yani anlaşılan Bill amcanın aklı sonradan geldi ama tam geldi!

GOPHER: Gopher\' da bir diğer arama servisi.Archie gibi Gopher\'ıda e-posta ile kullanabiliyorsunuz. Archie göre kullanımı daha kolay olan Gopher\'a aslında grafik ara birimi olmayan WWW de denebilir. Aradığınız bilgiyi bulmak için menüler kullanıyorsunuz. Bütün bilgiler kategorize edilmiş durumda. Örneğin \"Mona Lisa\" tablosu ile ilgili bir araştırma yapıyorsanız \"Arts\" menüsüne bakıyor ve gittikçe dallanarak sonuca ulaşıyorsunuz.

H.

Haber Grupları: Internet\'in en fazla ilgi çeken servislerinden biridir. Aynı konularla ilgilenen insanların bir araya gelerek oluşturdukları haber gruplarını kullanarak sizde ilgilendiğiniz konular hakkında sohbet edebilir bilginizi paylaşabilirsiniz. Dünyanın her yerinden değişik insanlarla tanışma fırsatı veren bu gruplara her gün yenileri ekleniyor.

HTML: \"Hyper Text Markup Language\"in kısaltması. Html, World Wide Web sayfalarının oluşturulmasında kullanılan bir dildir. Html diğer bilgisayar dillerine kıyasla öğrenilmesi çok daha kolay olan bir dildir. Bu kolay öğrenilebilirliği sayesinde bilgisayar dilleri ile hiç bir ilgisi olmayanların dahi www sayfası yaratmasına izin vermiştir. Belki de WWW nin bu kadar çabuk gelişmesinde en önemli rol Html dilinin kolaylığıdır. Html yazmak için çok kullanışlı programlar olsa bile Ms-dos un editoru gibi her hangi bir editorle de Html kodu üretilebilir. geçen yıllar içerisinde HTML dili de kendini yeniledi. Artık MS Internet Explorer ve Netscape Comminacator Dynamic HTML dilini destekliyor.
HTML: HTML (HyperText Markup Language) World Wide Web\'in bilgi görüntülemekte kullandığı dosya formatıdır. HTML sayfaları kullanarak metinler değişik şekillerde ekrana getirilebilir, sayfalara resim, ve ses eklenebilir.

heading (Başlık): HTML dökümanlarında genellikle yazının başlığının ve genel tanımların bulunduğu bölgedir. < head > ve < /head > takıları arasına yazılır.

HotJava: Sun MicroSystems tarafından tasarlanmış Mosaic-tipi web tarayıcılarına alternatif olarak tasarlanan yeni bir Java destekli web tarayıcısıdır. Özellikle \"etkileşimli\" web sayfaları geliştirmek isteyenler için tasarlanan bu tarayıcının yapımı henüz bitmemiştir.

HTTP: Internet üzerinde HTML sayfalarının aktarılması için \"HyperText Transport Protocol\" isimli standart bir protokol kullanılır. Hiç şüphe yok ki World Wide Web üzerinde ençok kullanılan (ve en önemli) protokoldür.

hypermedia: Az kullanılan bir terimdir. Metin, grafik, ses, hareketli görüntü gibi Internet üzerinde iletişimi mümkün olan her türlü medyayı ifade eder.

hypertext: HyperText, dökümanları biçimlendirmek, resim eklemek, bağlantılar yaratmak için kullanılan methotdur.

hypertext link: hyperlink HTML sayfasında bir takı (tag) kullanılarak başka bir dosya ile oluşturulan bağlantıdır.

I.

Imagemap: Imagemap bir çok bağlantı barındıran bir grafiktir. Bu grafik değişik yerlerine basıldığında sizi farklı URL adreslerine veya bağlantılara götürecek biçimde bölümlenmiştir. Böyle bir tekniği gerçekleştirmek için öncelikle ilgili GIF dosyasını yaratmalı sonra da \"harita dosyasını\" yaratmak için http://www.boutell.com.mapedit/ adresinden bulabileceğiniz MapEdit gibi bir program kullanmalısınız. Bu tip programlar CGI dilini kullanarak görüntünün içine değişik bağlantılar yerleştirir.

InfoMarket: IBM\'in sahibi olduğu bedava (şimdilik) ve oldukça etkileyici bir arama servisidir. Bu servise http://www.infomkt.ibm.com adresinden ulaşabilirsiniz.

Interlaced GIF: Interlaced GIF\'ler Normal bir GIF resmi HTML sayfası yüklenirken yukarıdan aşağıya doğru yüklenir. Eğer GIF veya JPEG formatındaki resminiz \"Interlaced\" özelliğine sahipse. HTML sayfanız yüklenirken kademe kademe, çözünürlüğü gittikçe artarak görülecektir. Böyle GIF dosyaları kullanıcıya, dosya daha hızlı yükleniyormuş hissi verir. (Aslında daha hızlı yüklenmez, sadece bir göz yanılmasına neden olurlar.) GIF\'lerinizi bu formatta kaydetmeniz aynı zamanda kullanıcıya nasıl bir resmin yükleneceğini önceden bilme şansı verir.

IP:

1. Internet Protocol - Internet\'in temel işletme protokolüdür.
2. Internet Provider - yada Internet Access Provider. Kendi servisleri üzerinden başka kullanıcıları Internet\'e bağlayan, genellikle ticari amaçlı kuruluşlardır.

IP address Internet üzerindeki her makine sadece bir tane IP numarasına sahip olabilir. Buna karşılık kullanıcıların servis isimlerini daha rahat hatırlamaları için makinelere bir yada daha fazla \"Domain Name\" atanabilir. IP adresi noktalarla bölünmüş 4 sayıdan oluşur. (Örnek: 194.72.183.106)
IP: \"Internet Protocol\" ün kısaltması. Herkesce kabul edilmiş bir adresleme sistemi. Merkezi ABD de olan GSI adlı kuruluş tarafından verilen IP adresleri sayesinde aynı adresin birden fazla makinaya verilmesi önlenmiş oluyor. Www.xy.com gibi harflerle ifade dilmiş bir adres aslında rakamlardan oluşur, örneğin 195.174.54.34 gibi. Buradaki ilk iki rakam aynı telefon sisteminde kullanıldığı gibi alan ülkelerin alan kodlarını ifade ediyor.195.174 Türkiyenin alan kodu. Bunun gibi her ülkenin ayrı alan kodu var. Bu sayede bir makinaya verilen adres başka bir makinaya verilmiyor.

IRC: \" Internet Relay Chat\" in kısaltması. IRC ler dünya üzerindeki bütün Internet kullanıcıların biraraya gelerek gerçek zamanda sohbet ettikleri yerlerdir. IRC servisi veren bir adrese bağlandığınızda çeşitli konu başlıkları altında açılmış odalar görürsünüz. Sizi ilgilendiren bir oda gördüğünüzde hemen girip sohbete katılabilir yada kendiniz bir oda açabilirsiniz, hem de istediğiniz her konuda!

INTRANET: Ofis içi Internet olarak adlandırılabilir. Internet\'in çok kullanışlı olması sonucunda ofislerde de Internet teknolojilerinin kullanılması düşünülmüş ve ortaya Intranet kavramı çıkmış.

INTERNET SERVİS SAĞLAYICILAR: Internet servis sağlayıcılar bizim Internete bağlanmamızı sağlayan şirketler. Genelde bir yada bir kaç ana makina üzerinden birden çok modem ve telefon hattıyla hizmet veren bu firmalar sürekli olarak Internet ile bağlı durumda kalırlar ve pek tabi size sundukları bu hizmet karşılığında cüzdanınızı hafifletirler!

INTERNET EXPLORER: Mıcrosoft\'un Web Browser\'ı . Internet Explorer ile web sayfalarını alabilir, Ftp yapabilir, e-posta atabilir, haber gruplarına üye olabilirsiniz. 3.0 versiyonu ile kullanıcı sayısına oldukça artıran Internet Explorer Netscape\'in Navigator\'unun en büyük rakibi.

J.

Java: Sun Microsystems\'in yarattığı kolay kullanılır, güvenli, nesneye dayalı ve güçlü bir programlama dilidir. HTML dilinin eksiklerini kapamaya yöneliktir. Bu dil Netscape 2.0 veya Sun Microsystems\'in HotJava web tarayıcısıyla görüntülenebilir. Ayrıca bir derleyiciye gerek yoktur. Dil hakkında daha çok bilgi ve örnekler için http://java.sun.com adresini deneyin.

JAVA: Sun Microsystem\'in fırtınalar yaratan programlama dili. Java Internet üzerinde çalışacak programlar yazmak için kullanılan platformalardan bağımsız bir dil. Şu ana kadar Java diliyle yazılmış kayda değer bir program yok. Ama ardarda büyük yazılım şirketleri Java\'yı desteklediklerini açıklıyor. Önümüzdeki yıllar içerisinde Java ile yazılmış programlar bekleniyor. Java şimdilik web sayfalarında kullanılan kayan yazılar gibi küçük işlerde kullanılıyor. Sanırım bu devin doğması biraz uzun sürecek.

JPEG: Joint Photographic Experts Group sözcüklerinin kısaltılmasından meydana gelen grafik formatıdır. Çözünürlüğü ve renk sayısı çok fazla durağan grafikleri yüksek oranda sıkıştırıp saklayabilen bir formattır. JPEG formatı grafik dosyalarında sıkıştırma yaparken \"tolerans oranları\" kullanır. Bu oranlar dosyanın gerçeğe yakınlık derecesini belirtir.

L.

link (bağlantı): HTML bağlantıları döküman içinde sizi başka bir konuma, aynı serviste başka bir dosyaya veya bambaşka bir servise yollayabilir. Not: Bağlantılar genellikle mavi ve altı çizili metinden oluşur.

listserv: Çok kullanılan bir e-mail programıdır. Kullanıcılara posta listeleribe abone olma, katkıda bulunma ve çıkma şansı verir.

Lycos: Altavista tarafından zirvedeki yeri tehdit edilen Lycos, popüler web tarama servislerinden biridir. Lycos \"backlinking (bkz. backlinking)\", java animasyon desteği, 8 milyon URL adresi ve her ay eklenen 700.000 yeni adres ile çok güçlü bir veritabanı oluşturmaktadır. Siteye http://www.lycos.com adresinden ulaşabilirsiniz.

M.

majordomo: En çok kullanılan e-mail programıdır. Kullanıcılara posta listelerine abone olma, katkıda bulunma ve çıkma şansı verir.

map: Web tasarımında kullanılan, yüklenen grafiğin belirli bölgelerine basıldığında değişik bağlantıları çağırmak için kullanılan sistemdir.

markup language: Internet üzerinde dökümanlara biçim kazandırmak üzere hazırlanmış mark-up karakterlerini deşifre eden dile denir. Bilgisayara okunan dosyanın ekranda nasıl biçim alması gerektiğini anlatır. HTML Web sayfaları hazırlamak için geliştirilmiş bir mark-up dildir.

metacharacter: HTML dosyası içinde özel bir durumu gerçekleştirmek için kullanılan karakterlerdir. Bu karakterler parantez \"( )\", ve \"&\", diyez \"#\" ve noktalı virgüldür\";\".

MIME: (Multipurpose Internet Mail Extensions) Internet üzerinde postalara grafik, sıkıştırılmış dosya gibi dökümanların iliştirilmesini sağlayan standarda verilen addır. MIME sayesinde bir postaya eklenen metin tabanlı olmayan (örneğin sıkıştırılmış bir dosya) bir dosya, ilişkisi bulunan program vasıtasıyla görüntülenir.

Mosaic: NCSA tarafından tasarlanan Machintosh, Windows ve Unix ortamlarının tümünde birden çalışabilen ilk Web tarayıcısıdır.

Mpeg: Hareketli görüntüleri 200:1 oranına kadar sıkıştırmaya yarayan oldukça etkili bir grafik formatıdır. Format sadece bir sonraki karedeki değişen pixelleri gözlemlediğinden sıkıştırma oranı durağan görüntülerde daha da artmaktadır. Motion Pictore Experts Group tarafından geliştirilen format PC\'lerde oldukça çok kullanılmaktadır.

N.

NCSA: Mosaic web tarayıcısının yaratıldığı akademik bir kuruluş olan National Center for Supercomputer Applications\'un kısaltılmışıdır.

NETSCAPE: Netscape Internet dünyasında en fazla tanınan şirketlerden biri. Netscape in web browser\'ı Navigator da haliylen dnyada en fazla kullanılan web browserı.Bu günler de Microsoft\'un Internet Explorer\'ı ile şiddetli bir rekabete girmişi olan Netscape pazar payını kaybetmemek için çaba harcıyor. Netscape firmasının son web brovser\'ı Netscape Communucator. Bu ürünle Netscape yarışta bir adım öne geçmiş gibi gözüküyor ama Microsoft\'un da soluğu ensesinde!

NETWORK COMPUTER: Kısaca NC diyebileceğimiz network computer aslında yeni çıkmış bir kavram değil. PC ler icat edilmeden önce güçlü makinalara bağlanan terminaller vasıtasıyla bütün işler gerçekleştiriliyordu. PC lerin yaygınlaşması ile bu sistemden vazgeçildi taki Internet bu kadar yaygınlaşana kadar. Günümüzde NC lerin yeniden gündeme gelmesinin sebebi sırf Internet\'e bağlanmak için binlerce dolarlık PC lere ihtiyaç olmaması. Fiyatı 400-500$ olan NC lerle Internete bağlanabilirsiniz. Fakat NC lerin de dezavantajları var. Mesela Hard Diskleri yok. Bunun için tüm verileriniz sizden kilometrelerce ötedeki servis aldığınız şirketin bilgisayarında sizin için ayrılmış bölümde duruyor. İnsanların bu duruma alışıp alışamayacağı şimdilik bilinmiyor. Microsoft gibi bütün pazarı Pclere baplı olan firmalar - her ne kadar destekler görünseler de- NC ye karşılar. PC-NC savaşının galibi sanırım önümüzdeki 3-4 yıl için de ortaya çıkacak.

O.

OMURGA: Evimizden yada işyerlerimizden Internete bağlanmak istediğimiz zaman telefon hatlarını kullanarak servis sağlayıcı kurumlara bağlanıyoruz. Peki servis sağlıyıcımız nereye bağlı? İşte servis sağlayıcınızda Internet bağlantısının devamlı açık olduğu omurgaya bağlı. Türkiyede İstanbul-Ankara-İzmir arasında bir omurga var.Ayrıca yurt dışı içinde Ankara ve İstanbul başka omurgalara bağlı. Türkiye de omurga Turnete aitken yabancı ülkeler de özel şirketler kendi omurgalarını kurup kullanıcılarına servis verebiliyorlar.

Q.

Quick Time: Apple tarafında üretilmiş bir film ve ses oynatıcısı. Quick Time dosyaları Avı gibi diğer video formatlarında daha az yer kaplıyor ve kullanıcı filime alınmış görüntüyü döndürebiliyor uzaklaşıp yakınlaşabiliyor. Internet ile önem daha fazla artan bir program.

P.

Perl: Unix altında CGI programlarına alternatif olarak çıkan güçlü bir programlama dilidir.

POP (Post Office Protocol): Herhangi bir SLIP, PPP bağlantı sağladığınızda genellikle bir POP hesabınız olur. Bu hesap postanızı atmak için e-mail programınızı kullanmanızı sağlar. Kısaltmanın diğer bir açılımı ise Point of Presence\'dir.

Port address: TCP/IP tabanlı uygulamalar hattın diğer ucundaki bilgisayarla konuşmak için belirli bir port adresi kullanırlar. Port adresi, içinde verilerin nereden alınıp nereye verileceğini kesin olarak saptayan bir mekanizma barındırır.

PPP (Point to Point Protocol): Modem aracılığıyla seri bağlantılar gerçekleştirmede kullanılan yeni bir protokoldür. SLIP protokolüne göre hata düzeltme ve sıkıştırma özellikleri daha gelişmiş olduğundan bu protokolden %5-10 daha hızlıdır. Çoğu Web tarayıcısı PPP veya SLIP bağlantısı istemektedir.

Protocol: Protokol, iki bilgisayarın birbirlerine veri yollarken izledikleri biçim, veri aktarma formudur. Protokoller bilgisayara alt düzey kodlar yollayarak iki makine arasındaki iletişimi sağlar.

R.

RealAudio: Web Tarayıcılara FM kalitesinde konuşma ve müzik dinlemek için eklenen bir programdır. Bu programı tek başına kullanabileceğiniz gibi Netscape\'e de ekleyebilirsiniz. Bu program hakkındaki demolar için Sony Magic Link\'i http://gnn.com/gnn/wr/ads/song/ adresinden yada Real Audio\'yu http://www.realaudio.com adresinden bulabilirsiniz.

S.

Search engines (arama servisleri): Kişileri istedikleri bilgiye veya Web sayfasına ulaştırmayı amaçlayan \"Internet tarayıcı\" servislerdir.

SGML (Standart Generalized Markup Language): Tüm platformlarda aynı olarak görülecek dökümanlar yaratmak için kullanılan ISO standartıdır.

SLIP Serial Line Interface Protocol (Seri Hat Arabirim Protokolü): TCP/IP\'ye göre modası geçmiş bir iletişim protoklüdür. Protokolün amacı modem aracılığıyla, bir ağ ortamına tıpkı ağda bir kullanıcıymış gibi bağlanmaktır. Bu protokolün yerini fonksiyonları bakımından bir farkı olmayan fakat daha hızlı olan PPP protokolü almıştır.

Spider (örümcek): Web tarama servislerinin veritabanlarını büyütmek için bıkmadan, usanmadan yeni Web sayfaları ve onlara ait bağlantıları bulan programlara \"örümcek\" ismi verilir.

Submit-it (Web servisini tanıtmak): Kendi web sayfalarının reklamını yapmak isteyenler için izlenebilecek en kolay yol, URL adresini gözde tarama servislerine yazdırmaktır. http://www.submit-it.com adresine URL adresinizi verdiğinizde adresiniz 15 ayrı tarama servisine otomatik olarak yollanacaktır. Bunun dışında URL adresinizi yazdırmadan geçmemeniz gereken bazı tarama servisleri şunlardır:

AltaVista
http://www.altavista.digital.com
NCSA-Mosaic
http://www.ncsa.uiuc.edu/sdg/softwar...whats-new.html
Ticari siteler indeksi
http://www.directory.net
Excite
http://www.excite.com

SMILEYS: E-posta atarken çekilen en büyük sıkıntı insanların duygularını yazı ile ifade etmekte zorlanmaları. Eğer yazdığınız şeye dikkat etmezseniz postanızı okuyan insan belki de sizin hiç bir kötü niyetiniz yokken kızdığınızı yada dalga geçtiğinizi sanabilir. Bunun gibi yanlış anlamaları önelemek için bir takım krakterler kullanılmaya başlamış. Örneğin :- ) işareti sizin güldüğünüzü yada şaka yaptığınızı açıklar :- ( ise üzüldüğünüzü.İşte bu şekilde smileyleri kullanarak duygularınızı daha iyi ifade edebilirsiniz.

SÖRF: Internette sorf yapmak world wide web sayfaları üzerinde gezinmek anlamında kullanılıyor. Gerçektende sanki denizde sörf yapar gibi -rüzgar sizi nereye götürürse- web sayfaları üzerinde oradan oraya gezebilirsiniz. Öyleki başlangıçta gitmek istediğiniz yerle hiç alakasız bir yerde bulabilirsiniz kendinizi. Internette amaçsızca gezinmenin güzel tarafları olduğu gibi bunun size kredi ve telefon faturası olarak geri döneceğini unutmayın!

Syntax checking (doğruluk kontrolü): Yarattığınız onlarca Web sayfasının hepsinin bir arada doğru olarak çalışması veya HTML standartlarına uydurulması zor bir iştir. Bunun için HTML sayfalarınızın doğruluğunu kontrol eden programlar kullanılmaktadır. Bu programlar sizin yerinize, belirttiğiniz tüm Web sayfalarını kontrol ederler. Bu programlardan edinmek için

HTMLCheck\'in http://www.halsoft.com/html-tk/
Weblint\'in ftp://ftp.khoros.unm.edu/pub/perl/www/
Webber\'ın ftp://ftp.onramp.ca/csd/pub/
adreslerine bağlanın.

T.

Tag (etiket): HTML\'de dökümana biçim vermek için kullanılan etiketlerdir. Kaynak içinde kolayca fark edilirler çünkü her zaman \"< \" ve \"> \" işaretleri arasına yazılırlar.

TCP/IP: Transmission Control Protocol/Internet Protocol cümlelerinin kısaltılmış halidir. Internet\'i oluşturan protokollerdir. Başlangıçta Unix işletim sistemi için tasarlanmış olup günümüzde birçok işletim sistemini desteklemektedir.

Telnet: Bir Internet sitesinden diğerine bağlanmak için kullanılan komut ve programdır. Komutu kullanarak bir internet sitesine bağlandığınızda karşınıza sitenin \"login:\" komut satırı gelecektir. Böylece Internet üzerinde iki makine direkt (ve özel) olarak birbirine bağlanabilir.
TELNET: Internet sayesinde başka bilgisayarlara bağlanıp veri alabiliyoruz. Peki bağlandığımız bilgisayarı kontrol etmek mümkünmü? Evet telnet sayesinde mümkün. Bir bilgisayara Telnet yapmak için bir kullanıcı ismine ve şifreye sahip olunması gerekir. Yani bağlanılan her makinaya telnet yapılamaz. Telnet yaptıktan sonra artık o makinayı kendi bilgisarınızmış gibi kullanabilirsiniz.

TAKMA AD: Nereden çıktı şimdi bu takma ad diye düşünmeyin. Bir çok kişi haber gruplarında tartışma listelerinde yada IRC lerde birbirleriyle konuşurken takma isim kullanıyorlar. Mesela bu satırları yazan benim takma ismim SPooNmAn.Diğer bir PC yazarı Ahmet Köksal\'ın takma ismi Ayasofya. Size garip gelmesin her kes istediği takma ismi almakta özgür.

TURNET: Türkiye\'de Internet hizmeti veren resmi kuruluş. Türk Telekoma bağlı olan Turnet Türkiye\'deki bütün Internet yükünü omuzlarında taşıyor. Bu yük altında sık sık ezilen Turnet\'in yakında 10Mbit ile Almanya\'daki Internet hızına ulaşacağı söylense de açılması bile yaklaşık bir seneyi bulduğu göz önüne alınırsa buna inanmanın çok zor olduğu açıkca görülmekte.

U.

URL: Uniform Resource Locator Web üzerinde ulaştığınız yerin kimliğini belirler. Tam bir URL\'nin görünümü aşağıdaki gibidir.

http://info.cern.ch:80/hypertext/WWW...ddressing.html

Bu adres şöyle ayrılır:

http:// protokol veya veri kaynağı
info.cern.ch alan ismi (domain name)
:80 \"port\" adresi
/hypertext/WWW/addressing/ atlanacak dizin adı
addressing.html açılacak döküman adı

protokol veya veri kaynağı Bu bölüm veriye ulaşmak için kullanılacak protokolü belirtir. Başlıca protokoller şunlardır:

http:// HTML dosyalara ulaşmak için kullanılır
ftp:// download edilebilir bir dosyayı belirtir.
mailto:// e-mail yollamak için kullanılacak uygulamaya bağlanır
file:// lokal bir dosyayı işaret eder

alan ismi (domain name) Bağlanılmak istenen sunucunun Internet üzerindeki ismidir. Bir alan isminin uzantısı genellikle onun tipini de belirler:

.com ticari kuruluş
.edu öğretim
.mil askeri
.net servis sağlayıcı
.org kar amaçlı olmayan organizasyon

\"port\" adresi
http:// protokolü sadece :80 portunu kullandığından genellikle bu takı kullanılmaz.

atlanacak dizin adı
Web sayfasının sunucu üzerindeki dizinini belirtir.

açılacak döküman adı
Web sayfasının sunucu üzerindeki spesifik dosya adını belirtir. Kullanılmak zorunda değildir.

V.

VDOWave: VDOWave hareketli görüntüleri sıkıştırmakta kullanılan ilginç bir yöntemdir. Bu yöntemin en somut örneği VDOLive\'dir. Bu aygıt popüler Web tarayıcılara eklenerek eş-zamanlı videoların büyük ölçüde sıkıştırılarak görüntülenebilmesini sağlamıştır.

Virtual reality (sanal gerçeklik): Kullanıcının müdahale edebildiği 3-Boyutlu ortama verilen addır. Sanal gerçeklik sayesinde kişi ilüzyonlarla yaratılmış 3-Boyutlu dünyaya adım atabilir, oradaki nesnelerle iletişim kurabilir. http://www.zd.net.com adresinde bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgi ve bedava programlar bulabilirsiniz.

VRML: \"Virtual Reality Modelling Language\" in kısaltması. Internet\'te imajların gönderilmesinin ne kadar zor olduğunu biliyoruz. Birde sözkonusu modeller yada vidao filmleri olunca iş daha da zorlanıyor. İşte herhangibir modelleme programı ile yapılmış modellerin Internet hatlarında taşınması için kolay bir yol bulunmuş. Yapılan modelin uzaydaki bütün koordinat noktaları VRML dili kullanılarak metine dönüştürülüyor. Aynı şekilde model üzerindeki malzemede metin oluyor. Böylece Internet hatlarından görüntü değil metin yollanmış oluyor. Karşı tarafta metini alan bilgisayar bu metni yeniden modele dönüştüryor, böylece normal yollardan yapılamayacak kadar uzun olan işlem çok kısa bir sürede gerçekleşebiliyor.

W.

WebCrawler: America OnLine\'ın bedeva Internet tarama servisidir. Lycos tarama servisinden küçük olan servis her ay 3.000 yenisi eklenen 60.000 web sitesini tarayabilmektedir. http://www.webcrawler.com adresine bağlanıp WebCrawler\'ın yeni kullanıcı arabirimi ile tanışabilirsiniz.

Webmaster: Bir web sitesinin yönetimini üstlenen kişiye \"Webmaster\" adı verilir. Webmaster\'ın görevi Web sitesininin tasarımını yapmak ve \"çarpıcıcığını\" korumaktır. Günümüzde bu işi tek bir kişinin yapması çok zordur. Bunun için genelde bir web sitesini birden çok kişi \"takım\" ruhuyla ayakta tutar.

WWW: Artık ne olduğunu hepimiz biliyoruz. World wide webin kısaltması ve Internetin en fazla kullanılan servisi. Daha fazla lafa gerek yok!

Y.

YAHOO!: Alta Vista gibi Yahoo!da bir arama makinası. Alta Vista\'ya göre daha küçük bir veritabanı kullansada en az Alta Vista kadar hızlı. Internet\'te en fazla kullanılan arama makinalarından biri olan Yahoo! da kelime aratabiliyor yada kategorilenmiş başlıklara göre arama yapabilirsiniz.

Z.

ZZZZZ: Modemle bir yere bağlanmaya çalışırken çıkardığınız ses. Özellikle Türkiye\'de Internet kullanıcıları bu sesi çokça çıkarıyorlar. Ne diyelim Allah sabır versin.

[rıfkı]

paylaşım için sagol