|
Acemiler Yeni Başlayanlar Bilgisayarla yeni tanışanlar yardım almak için bu bölüme mesaj atabilirsiniz.. |
|
Konu Seçenekleri | Görünüm Şekli |
12-15-2005, 04:41 PM | #1 |
ÇaKaL Üye
Kayit Tarihi: Dec 2005
Nerden: Antalya
Yaş: 39
Mesajlari: 1,014
Teşekkür Etme: 76 Teşekkür Edilme: 139 Teşekkür Aldığı Konusu: 45
Üye No: 4739
Rep Power: 1657
Rep Puanı : 7362
Rep Derecesi :
Cinsiyet :
|
Nedir Ne Değildir !!!
S.a arkadaşlar
bu başlık altında bilgisayar ve internet hakkındaki en temel konuları yazacam. Bazı temel şeyler war kesinlikle bilinmesi gerekir. mesela internet nedir network nedir ftp nedir gibi bi sürü şey war.bunları bu başlık altında yazacağım. inşallah faydalı olur. adminlerden de rica edicem bu konuyu sabitleyin lütfen.. selametle...
__________________
˙·٠�●ßµ aLεмd£ KяaL`dã Taήıмaм KµяaL`da ! گoήµ öLµм oLگã ßįL£..!!! ●�٠· ¤ۜ |
Bugün | #n/a |
Bot
Giriş Tarihi: Ocak 2005
Yaş: 0
Mesaj : 0
Üye No: 0
Rep Power: Çok
|
halici (10-13-2006), ozkan_aykut (09-30-2006), qarizma (02-14-2007), RaP_SoLdieR (02-01-2006), zela (01-24-2007) bu konu için teşekkür ettiler...
|
12-15-2005, 05:51 PM | #2 |
ÇaKaL Üye
Kayit Tarihi: Dec 2005
Nerden: Antalya
Yaş: 39
Mesajlari: 1,014
Teşekkür Etme: 76 Teşekkür Edilme: 139 Teşekkür Aldığı Konusu: 45
Üye No: 4739
Rep Power: 1657
Rep Puanı : 7362
Rep Derecesi :
Cinsiyet :
|
İP nedir nedir ne değildir. TCP/IP nasıl çalışır. internet nasıl işler!
arkadaşlar aşağıdaki yazımda ip nin ne işe yaradığını nelerden olutuğunu nasıl kullanıldığını , tcp/ip protokolunun ne olduğunu nasıl çalıştığını ve dolayısıyla internetin nasıl işlediğinin açıklamaya çalışıcam
İnternet'in yaygınlaşmasıyla birlikte TCP/IP kısaltmasını çok sık duymaya başladık. Bu kısaltmanın bir bilgisayar ağı protokolü olduğu, İnternet'in bu protokol üzerine kurulu olduğu hep tekrarlandı. Buraya kadar anladık. Ama hiç kimsede çıkıp bu TCP/IP'yi doğru düzgün anlatmadı. Internet'e bağlanırken girdiğimiz değerler (IP, Subnet Mask, Default Gateway vs. vs.) ne anlama geliyor. Bunları yanlış girince niye İnternet'e çıkş yapamıyoruz, kısacası nasıl oluyor da oluyor, hiç bilemedik. Ama artık yeter. Size bu yazıda TCP/IP'nin ne olduğunu bir bir anlatacağım. Artık gerçekler karanlıkta kalmayacak. TCP/IP, Transmission Control Protocol/Internet Protocol ifadesinin kısaltması. Türkçesi, İletim Kontrolü/İnternet Protokolü oluyor. Protokol belli bir işi düzenleyen kurallar dizisi demek.. Örneğin, devlet protokolü devlet erkanının nerede duracağını, nasıl oturup kalkacağını düzenler. Ağ protokolleri de bilgisayarlar arası bağlantıyı, iletişimi düzenliyor. TCP/IP'nin adına bakıp tek bir protokol olduğunu düşünmeyin. TCP/IP, bir protokoller kümesi. Herbiri değişik işler yapan bir yığın protokolden oluşuyor. TCP/IP'nin kökleri, 1960'ların sonunda 1970'lerin başında Amerikan Savunma Bakanlığı'na bağlı İleri Araştırma Projeleri Ajansının (Advanced Research Projects Agecncy, ARPA) yürüttüğü paket anahtarlamalı ağ deneylerine kadar uzanır. TCP/IP'nin yaratılmasını sağlayan proje ABD'deki bilgisayarların bir felaket anında da ayakta kalabilmesini, birbirleriyle iletişimin devam etmesini amaçlıyordu. Şimdi baktığımız zaman projenin fazlasıyla amacına ulaştığını ve daha başka şeyleri de başardığını görüyoruz. Bu projenin ilk aşamasında, 1970'de ARPANET bilgisayarları Network Control Protocol'ünü kullanmaya başladılar. 1972'de ilk telnet spesifikasyonu tanımlandı. 1973'de FTP (File Transfer Protocol) tanımlandı. 1974'te Transmission Control Program ayrıntılı bir şekilde tanımlandı. 1981'de IP standartı yayımlandı. 1982'de Defence Communications Agency (DCA) ve ARPA, TCP ile IP'yi TCP/IP Protokol suiti olarak tanımladı. 1983'de, ARPANET NCT'den TCP/IP'ye geçti. 1984'de Domain Name System (DNS) tanıtıldı. Yukarıda kısaca verdiğimiz tarihçe aynı zamanda Internet'in tarihçesidir. Internet ile TCP/IP ayrılmaz kardeşlerdir. TCP/IP, İnternet'in temelidir. Bu kısa tarihçeden sonra, bir yerel alan bilgisayar ağı üzerinde TCP/IP'yi anlatmaya geçelim. Burada anlatılanlar İnternet üzerinden de geçerlidir. TCP/IP ile kurulan bir bilgisayar ağında bir bilgisayarı üç parametre ile tanımlarız. Bu parametreler bilgisayarın adı, IP adresi ve MAC adresidir. TCP/IP protokoller kümesi bu 3 parametreyi kullanarak bilgisayarları birbirine bağlar. Bilgisayar adı kullanıcı tarafından İşletim Sistemi yüklenirken bilgisayara verilen addır. (Bilgisayarlara MUHASEBE, SATIS, ye da AHMET gibi açıklayıcı ve kolay adlar verilmelidir.).MAC (Media Access Control, Ortama Erişim Kontrolü) adresi, bilgisayrların ağ kartının ya da benzer ağcihazlarının içine değiştirilemez bir şekilde yerleştirilmiş bulunan bir adrestir. (0020AFF8E771örneğinde olduğu gibi onaltılı düzende rakamlardan oluşur). MAC adresine donanım adresi de denir. IP dresi ise 131.107.2.101 örnek adresinde olduğu gibi, 4 bölümden oluşan bir adrestir. Nokta ile biri iğerinden ayrılan bu bölümlerin her biri 0 ile 255arasında değer alabilir. IP adresleri aşağıdaki gibi sınıflandırılmaktadır: Sınıf Menzil A 0.0.0.0 dan 126.255.255.255 e B 128.0.0.0 dan 191.255.255.255 e C 192.0.0.0 dan 223.255.255.255 e D 224.0.0.0 dan 239.255.255.255 e E 240.0.0.0 dan 247.255.255.255 e Bu tabloya göre bir IP adresinin hangi sınıfta olduğunu bulabiliriz. örneğin: 212.98.228.194 IP adresinin ilk bölümündeki 212 sayısı bize bu IP`nin C sınıfı bir IP adresi olduğunu gösteriyor. Çeşitli IP adresleri Ağ yapılarına göre farklı sınıflara ayrılmıştır: Sınıf bilgi A ilk 8-bit Ağ kimliği ve geri kalan 24-bit Host kimliği B ilk 16-bit Ağ kimliği ve geri kalan 16-bit host kimliği C ilk 24-bit Ağ kimliği ve son 8-bit Host kimliği D 32-bitlik multicast grup kimliği E Şu anda kullanımda değil. (Experimental) Dikkatli okuyucu arada 127 ile başlayan adreslerin kayıp olduğunu farketmiştir. 127 ile başlayan adresler özel işler için ayrılmıştır. Bu adreslerin bir tanesi bizi ilgilendirir ve sık sık kullanmamız gerekir. Bu adres 127.0.0.1'dir ve kendi bilgisayarımızı gösterir. İşlerin yolunda gidip gitmediğini öğrenmek için ilk önce bu adresi kullanırız. Aşğıdaki örneklere baktığınızda yukarıdaki tabloyu daha iyi anlayacaksınız: Örnekler: 212.98.228.194 A sınıfına ait olduğunda 212 ağ kimliğini ve 98.228.194 de host`un kimliğini belirtecekti. Eğer aynı IP adresi B sınıfı olsaydı Ağ kimliği 212.98 olacaktı ve host kimliğide 228.194 olacaktı. Ve C sınıfına ait olduğunda da ağ kimliği 212.98.228 ve host kimliğide 194 olacaktı. Çoğu ISS (internet servisi sağlayıcı) B sınıfı ağlara sahip. ISS`e bağlandığınızda IP adresinizin ilk 2 octet`i muhtemelen değişmeyecek fakat son ikisi değişecektir. (Subnetting`den ilerde bahsedilecek) Kendi sisteminizin IP adresini nasıl bulursunuz? Internet`e bağlanın. MSDOS komut satırına geçin. netstat –n yazın ve enter`a basın. Aşağıdakine benzer bir çıktı alacaksınız: C:WINDOWS>netstat -n Active Connections Proto Local Address Foreign Address State TCP 195.174.1.182:1045 212.98.228.194:21 ESTABLISHED TCP 195.174.1.182:1242 195.87.6.41:6667 ESTABLISHED Local Address alanındaki IP adresi sisteminizin IP adresini gösterir. Ağ kimliği 127 ile başlayan bir A sınıfı, adres özel adres olarak tanımlanmıştır. Loopback Interface olarak bilinir. Aynı sistemdeki istemci ve sunucuların birbiriyle haberleşebilmesine izin verir. loopback adresi, genelde 127.0.0.1 dir. Hemen hemen tüm sistemler loopback adresine `localhost` özel ismini vermiştir. Artık bir IP adresinin kablolu dünyadaki bir bilgisayarın adresinin ondalık sistemde yazılışı olduğunu biliyoruz. Fakat bir bilgisayarın adresinin ondalık sistemiyle yazılması gerekmiyor. Aşağıda bir IP adresinin çeşitli şekillerde yazılışını göreceğiz. Bir IP adresini göstermenin birden fazla yolu vardır: Ondalık Sistem: IP Adresleri 10 tabanına göre gösterilir. Örnek: 212.98.228.194Alan adı sistemi: Eğer bir IP adresi insanın daha kolay anlayacağı hatırlayacağı karakter ve isimlerle gösteriliyorsa buda DNS sistemidir. Octal System: Eğer bir IP adresi octal sistemde gösteriliyorsa 8 tabanına göre gösteriliyor demektir. Örneğin: 33034666365 Hexadecimal Sistemi: IP Adresleri 16 tabanına göre gösterilir. Cross Breed: Eğer bir IP adresi yukardaki herhangi iki sistem ile karışık olarak gösterilirse buna Cross Breed denir. Yukardaki örneklerle değişik yazılımlar sizi aynı adrese götürecektir. Yani browser`da : www.xx.com 143189, 33034666365 ve 216.115.108.245. Adresin binary yazılışı (11011000011100110110110011110101) da pek çok uygulamada çalışır. NOT: Yukardakilerin hemen hepsi tüm browser`lar ile çalışacaktır. Eğer ISS`iniz proxy yada firewall kullanıyor ise bazısı çalışmayabilir. Bir IP adresinin çeşitli şekillerde yazılışını gördükten sonra şimdi bir alan ismini diğer şekillere nasıl çevirebileceğimizi görelim. Çevirimin nasıl çalıştığını görmek için örnek olarak www.xx.com i alalım. Öncelikle normal dotted-decimal IP adresini bulalım. Bunu bulmak için pek çok araç kullanılabilir. Ben ping kullandım: C:WINDOWS>ping xxx.com Pinging xcom [216.115.108.245] with 32 bytes of data: Request timed out. Request timed out. Request timed out. Request timed out. Yukarda hedef sistemin IPsinin 216.115.108.245 olduğu görülüyor. Elimizde IP var şimdi bunu diğer format`lara çevirelim. dotted-decimal bir IP adresini DWORD karşılığına çevirmek için her rakamı birbirinden ayırmak lazım. Böylece 216.115.108.245 aşağıdaki gibi bölünüyor: 216.115.108.245= 216 115 108 245 İlk olarak decimal olanları hexadecimal karşılıklarına çevirelim. Bu aşağıdaki tablo ile yapılabilir: 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F. 0 000 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 1 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 2 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 3 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 4 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 5 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 6 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 7 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 8 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 9 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 A 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 B 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 C 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 D 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 E 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 F 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 (Tabloyu grafik tabandan text tabanına donusturunce alt alta gelemedi kusura bakmayın) Buna göre: 216=D8 115=73 108=6C 245=F5 Sonuç olarak, 216.115.108.245 = D8736CF5 D8736CF5 IPnin Hex karşılığı ve her zaman 8 karakter uzunluğunda olacaktır. bir DWORD değeri 10 tabanında gösterildiği için Decimal şeklinede çevirmemiz gerekiyor: Start > Programs > Accessories > Calculator View > Scientific ‘Hex’i seçin ve D8736CF5 yazın Sonra Dec (Decimal)a basın. yazdığınız değerin 3631443189`a döüştüğünü göreceksiniz. Şimdi 10 tabanında gösterilen DWORD değeriniz oldu. Browser`ınzıda www.x.om veya 3631443189 veya 216.115.108.245 yazmak sizi aynı siteye götürecektir. Yukardaki işlem zahmetli gelenler için aşağıdaki perl script`i bu işlemleri daha kolaylaştıracaktır: Kod:
#!/usr/bin/perl # Usage: dword.pl [ -q | --quiet ] host/ip # use Socket; # for gethostbyname() use Math::BigInt; # so it fits.. my $quiet, $host, @ip; # get some vars started. if ( $#ARGV < 0 ) { print '$0'; print 'Usage: $0 [-q | --quiet] host n'; exit; ** if ( $ARGV[0] =~ /-q|--quiet/ ) { $quiet=1; $name = $ARGV[1]; ** else { $name = $ARGV[0]; ** @host = gethostbyname( $name ); # get the ip, if a hostname is used $foo = $host[4]; # This parses the result of the gethostbyname into numbers for $n (1..4) { $ip[$n] = ord( substr( $foo , ($n-1) , 1 ) ); ** if ($quiet != 1) { print '$name = $ip[1].$ip[2].$ip[3].$ip[4] = '; ** for $n (1..4) { $ip[$n] = ( $ip[$n] * ( 2 ** ( ( 3 - ($n-1)) * 8 ) ) ); ** print ($ip[1] + $ip[2] + $ip[3] + $ip[4]); print 'n'; exit; ******************* 10 tabanlı DWORD değerine aşağıdaki matematik formülü ilede ulaşılabilir: IP Adresi= 216.115.108.245 DWORD değeri: 3631443189 (hesaplamıştık) 216 * (256)3 = 216 * 16777216 = 3623878656 115 * (256)2 = 115 * 65536 = 7536640 108 * (256)1 = 108 * 256 = 27648 245 * (256)0 = 245 * 1 = 245 Son kolonuda eklediğimizde daha önce hesaplanan DWORD değerini elde ediyoruz. ******************* IP adresinin binary şeklini elde etmek için Start > Programs > Accessories > Calculator. View > Scientific. ‘Hex’iseçin ve D8736CF5 yazın. Bin (Binary)`e basın. yazdığınız değerin 11011000011100110110110011110101 olduğunu göreceksiniz. Çoğu browser binary formatındaki IPleri kabul etmez. Onları kullanmanın tek yolu Decimal`e çevirmektirki buda 10-tabanlı sistemde DWORD gösterimleridir. IP Adresini (216.115.108.245) binary karşığına çevirmek için: Start > Programs > Accessories > Calculator. View > Scientific. ‘Dec’ i seçin ve IP adresinin ilk bölümünü yazın (216). ‘Oct’ u seçin, bu IP adresinin ilk bölümünün Octal karşılığını verecektir (324). Bunu bir yere not edin ve IP adresinin diğer bölümleri içinde bu işlemleri yapın. Böylece, 216.115.108.245: 216= 330 115=163 108=154 245=365 Browser`a yazmadan önce hepsinin başına 0 eklemek gerekiyor http://216.115.108.245 = http://0330.0163.0154.0365 Octal IP Adresinde baştarafa istenildiği kadar 0 eklenebilir. Bu sonucu değiştirmeyecektir. Yani http://0330.0163.0154.0365 aynı zamanda http://000330.000163.000154.000365 olarakda yazılabilir. Browser`ınıza www.x.om veya 3631443189 veya 216.115.108.245 veya http://0330.0163.0154.0365 yazdığınızda hepsinin sizi aynı adrese götürmesi gerekiyor. Bir IP adresini Hexadecimal olarak göstermekde mümkün. Daha önce hesapladığımız gibi: 216.115.108.245 = D8736CF5 olarak bulmuştuk. Her değerin başına bir `0x` ekleyelim: http://0xD8.0x73.0x6C.0xF5 Yukarıdaki aynı zamanda http://0xD8736CF5 olarakda yazılabilir. Not: Netscape`in çoğu sürümü Hexadecimal IP Adreslerini desteklemez. Yukardaki formatlardan birkaçını birleştirerek bir cross breed yaratabilirsiniz ama browser`ın desteklemesi gerektiği unutulmamalı. İnternette A sınıfı adresler çok değerli adreslerdir ve büyük ağlardaki bilgisayarlar için ayrılmıştır. Örneğin IBM'in adresleri A sınıfı adreslerdir. Şu anda İnternette A sınıfı adres tükenmiştir, kimseye verilmemektedir. A sınıfı adres alan bir işletme yaklaşık 16 milyon adres tanımlayabilir. İnternet'te B sınıfı adresler de şu anda tükenmiştir. Bir B sınıfı adreste yaklaşık 65000 bilgisayar tanımlanabilir. Örneğin, Microsoft'a bir B sınıfı adres alanı ayrılmıştır. C sınıfı adresler halen boldur, kullanılabilir. Ama C sınıfı bir adres alanı ile de ancak 250 küsür adres alanı tanımlanabilir. Bir yerel ağ kurarken İnternet'teki adres kısıtlamaları bizi bağlamaz. Kendi ağımız için her sınıftan bir adres verebiliriz. Burada verilen adreslerin İnternet ile bir bağlantısı yoktur. Bu noktaya dikkat ediniz. TCP/IP'yi anlamak için kendimizi bir yerel, daha sonra dageniş bir ağ ile ksıtlayacağız. Böyle bir ağın İnternet bağlantısı ise bambaşka bir konudur. Şimdi kendi bilgisayar ağımız için bir C sınıfı adres alanı tanımlayalım. Bilgisayarlarımıza vereceğimiz adresler 220.107.2.100 ile 220.107.2.200 arasında yer alsın. Örnek adresler: Birinci bilgisayar için 220.107.2.100 İkinci bilgisayar için 220.107.2.101 Üçüncü bilgisayar için 220.107.2.102 .......... Sonuncu bilgisayar için 220.107.2.200 Dikkat ederseniz, bütün bilgisayarların adreslerinin ilk üç hanesi sabit: 220.107.2. Bu adrese, tam olarak söylemek gerekirse 220.107.2.0 adresine, ağ tanımlayıcısı (Network ID) denir. Yani, sizin ağınızın adresi nedir derlerse 220.107.2.0 diyebiliriz. Buradan çıkaracağımız lk sonuç şu: Hiç bir bilgisayara, sonu 0 ile biten bir adres veremeyiz. Sonu 0 ile biten adresler ağı tanımlar. Bilgisayarımıza veremeyeceğimiz ikinci bir adres de, sonu 255 ile biten bir adrestir. Örnek ağımızdaki bilgisayarların adresleri araasında 220.107.2.255 yer alamaz. Sonu 255 ile biten adresler broadcast adresleridir. Broadcaast yayın demektir; Aynen radyo televizyon yayınlarındaki gibi. Yani, belli bir bilgisayara değil de tüm ağa mesaj göndereceğimiz zaman sonu 255'le biten bir adres kullanırız, böylece ağa yayın yaparız. Örnek ağımızda herkese gidecek mesajın hedef adresi 220.107.2.255 olur. Şimdi biraz toplayalım. IP adresleri iki bölümden oluşur. İlk bölüm ağın adresidir. İkinci bölüm ağ içindeki bilgisayarların adresleridir. Örneğimizdeki adreslerde "220.107.2." ifadesini içeren bölüm, ağı tanımlar. Geri kalan kısım ise (100,101,...,200 gibi) ağdaki bilgisayarların her birini tanımlar. Başka bir ağda ağ adresleri 131.107.0.0 şeklinde, bir başkasında ise 90.0.0.0 şeklinde olabilir. Ağ adresleri seçtiğimiz sınıfa bağlıdır. Bir bilgisayar, IP adresinin hangi bölümünün ağı tanımladığını, hangi bölümünün ise bilgisayarı tanımladığını bilmek zorundadır. Bunun için Subnet Mask bilgisini kullanır. Subnet Mask'i AĞ MASKESİ şeklinde çevirebiliriz. Subnet Mask'da bir IP adresidir; Dört bölümden oluşur ve ağ adresinin hangi bölüme kadar geldiğni göstermek için kullanılır. Örneğimizde Subnet Mask 255.255.255.0'dır. Yani örneğimizde ağ adresi IP adresinin ilk üç hanesi ile tanımlanmaktadır. Bilgisayarlar kendi ağ tanımlayıcılarını bulmak için Subnet Mask'i kullanırlar. Bu yüzden Subnet Mask'in doğru bir şekilde girilmesi ağımızın çalışması açısından önemlidir. Yanlış girilen subnet mask değeri, bilgisayarın diğer bilgisayarlarla iletişimini engeller. Bir bilgisayar ancak kendi ağı üzerindeki bir bilgisayara bilgi gönderebilirler. Bir bilgisayar ancak kendi ağı üzerindeki bir bilgisayara bilgi gönderebilir. Başka bir ağda bulunan bilgisayarlara bilgi göndermek gerekirse, yönlendirici (ROUTER) adı verilen cihazlar kullanılır. Cihaz dedik ama, üzerinde birden fazla ağ kartı bulunan bilgisayarlar da yönlendirici görevi görebilirler. biraz sıkıcı ve uzuzn oldu ama okuyanlar kesnilikle memnun olacaktır.. selametle...
__________________
˙·٠�●ßµ aLεмd£ KяaL`dã Taήıмaм KµяaL`da ! گoήµ öLµм oLگã ßįL£..!!! ●�٠· ¤ۜ |
12-17-2005, 12:47 AM | #3 |
ÇaKaL Üye
Kayit Tarihi: Dec 2005
Nerden: Antalya
Yaş: 39
Mesajlari: 1,014
Teşekkür Etme: 76 Teşekkür Edilme: 139 Teşekkür Aldığı Konusu: 45
Üye No: 4739
Rep Power: 1657
Rep Puanı : 7362
Rep Derecesi :
Cinsiyet :
|
TCP/IP Yönlendirme
Önceki dokümanda TCP/IP’nin ne olduğunu ve adreslemenin nasıl yapıldığı anlatılmıştı, paketlerin internet üzerinde yollarını nasıl bulduklarını ise bu dokümanda anlatacağız.
Öncelikle bir TCP/IP networküne bağlanmak isteyen bir bilgisayarda yapılması gereken ayarları ele alalım. TCP/IP protokolü tanıtılırken bir takım bilgilere ihtiyaç duyulmaktadır, bunlar 1. IP numarası * 2. Subnet maskesi * 3. Ağ geçidi (Gateway) 4. DNS Sunucularıdır Yanlarında * bulunan bilgiler mutlaka girilmesi gerken bilgilerdir, diğerleri duruma göre boş bırakılabilir. Buradaki IP numarası ve subnet maskesi hakkında detaylı bilgi önceki dokümanlarda verilmiştir, DNS sunucuları ise daha sonra açıklanacaktır. Bu kısımda özellikle üzerinde durulacak olan “ağ geçidi” kavramı ve internet üzerinde yönlendirmedir. Buradan hareketle yukarıdaki bilgilere sahip bir bilgisayarın yapacaklarını özetleyelim, ilk olarak daha önce anlatıldığı şekilde IP adresini ve subnet maskesini kullanarak ait olduğu networkü bulacaktır. Daha sonra kendisi için bir IP yönlendirme tablosu oluşturacaktır. Yönlendirme tablosu oluştururken izleyeceği yol şudur. Kendi IP numarasına giden tüm paketleri kendisine yönlendirecektir. Aynı şekilde kendisi ile aynı networkte olan adreslere bu IP numarasının ait olduğu arayüz üzerinden ulaşmaya çalışacaktır. Bu network dışında kalan adreslere yönelen tüm paketleri ise ağ geçidi olarak tanımlanan cihaza yönlendirecektir (Buradan da anlaşılacağı gibi, ağ geçidi olarak tanımlanan IP numarası mutlaka kendi IP numarası ile aynı subnet içinde olmalıdır, aksi taktirde bilgisayar ağ geçidine ulaşamayacaktır). IP yönlendirme tablosunun oluşturulabilmesi için gerekenlere bir bakalım. Öncelikle ulaşılmak istenen network ve bu networkün maskesi bilinmelidir ve bu networke ulaşmak için kullanılacak arayüz de gerekmektedir. Bir örnekle konuyu daha açık hale getiremek için, 212.45.64.226 IP numarasına ve 255.255.255.224 subnet maskına sahip bir bilgisayar için ağ geçidinin 212.45.64.225 olarak tanımlandığını düşünelim. Bu durumda bilgisayar ait olduğu networkü 212.45.64.224 olarak hesaplayacaktır, oluşturduğu yönlendirme tablosu ise şu şekilde ifade edilebilir. Öncelikle kendi IP numarasına giden paketleri kendi kendine gönder. 212.45.64.224 networkünde olan tüm paketleri 212.45.64.226 IP numarasını kullanarak gönder, bu networkün dışındaki adreslere gidecek paketleri ise 212.45.64.225 IP numarası üzerinden yönlendir. Tablo olarak ifade edecek olursak, Hedef Network Maske Ağ geçidi Arayüz 212.45.64.226 255.255.255.255 127.0.0.1* Loopback 212.45.64.224 255.255.255.224 212.45.64.226 Ethernet0 0.0.0.0 0.0.0.0 212.45.64.225 Ethernet0 * 127.0.0.1 (Loopback) bilgisayarın kendisini ifade eder, 255.255.255.255 ise tek bilgisayarı tanımlayan subnet maskesidir. sonucunu elde edebiriz. Burada belirtilen arayüz bilgisayarın bu IP numarasına ulaşmak için kullandığı arayüzdür, bu arayüzün tanımı ve gösterimi çeşitli işletim sistemleri arasında farklı olabilmektedir, unix türevi sistemlerde ethernet için eth0, le0, hme0 gibi isimler kullanılırken (burada 0 kaçıncı arayüz olduğunu gösterir, örneğin bir bilgisayarda iki ethernet kartı varsa bunlar eth0 ve eth1 ya da hme0 ve hme1 olarak tanımlanırlar), windows tabanlı sistemlerde ise bundan farklı olarak arayüzler sahip oldukları birincil IP ile tanımlanırlar, örneğin örneğimizdeki arayüz, arayüzün birincil IP numarası olan 212.45.64.226 ile tanımlanacaktır. Bu tanımlamaların yapılmış olduğu bir bilgisayarın IP yönlendirme tablosu incelenecek olursa (IP numarasının tanımlandığı bilgisayar WinNT Server 4.0’dır) C:\>route print Active Routes: Network Address Netmask Gateway Address Interface Metric 0.0.0.0 0.0.0.0 212.45.64.225 212.45.64.226 1 127.0.0.0 255.0.0.0 127.0.0.1 127.0.0.1 1 212.45.64.224 255.255.255.224 212.45.64.226 212.45.64.226 1 212.45.64.226 255.255.255.255 127.0.0.1 127.0.0.1 1 212.45.64.255 255.255.255.255 212.45.64.226 212.45.64.226 1 224.0.0.0 224.0.0.0 212.45.64.226 212.45.64.226 1 255.255.255.255 255.255.255.255 212.45.64.226 212.45.64.226 1 NOT: 0.0.0.0/0.0.0.0 tanımlanabilecek en genel networktür. Bütün IP numaralarını kapsar. Yukarıdaki tabloda birinci, üçüncü ve dördüncü satırların bizim oluşturduğumuz tabloda yer aldığı diğerlerinin ise yer almadığı hemen dikkati çekecektir. Burada ikinci satır 127 ile başlayan tüm adreslerin loopback arayüzüne yönlendirilmesi gerektiğini belirtmektedir. Bu da 127 ile başlayan tüm adreslerin aslında kendi kullandığımız bilgisayarı tanımladığı anlamına gelir. Beşinci, altıncı ve yedinci satırlar ise broadcast ve multicast tanımlamalarıdır, broadcast yönlendirmeler belli bir IP numarasına değil tüm networke ulaşılmaya çalışıldığında kullanılırlar. Ancak yönlendirme tablosunun bu tanımları sistem tarafından otomatik olarak yapılmaktadır, kullanıcının bunları ileride değinileceği şekilde değiştirmesine, silmesine ya da eklemesine gerek duyulmamaktadır. Bizim oluşturduğumuz tabloda bulunmayan “metric” hanesi ise eşdeğer yönlendirmeler arasında hangisinin önce kullanılacağını belirtir. Bir IP yönlendirme tablosu incelenirken ya da oluşturulurken dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri yönlendirme tablosunun en özelden en genele doğru taranacağıdır, örneğin 212.45.64.226 numaralı IP’ye ulaşmaya çalışırken bu IP numarasının hem 212.45.64.226/255.255.255.255 hem 212.45.64.224/255.255.255.224 hem de 0.0.0.0/0.0.0.0 networklerinin içinde kaldığı görülür ama bunların arasında en özel olan kullanılacaktır, bu da 212.45.64.226/255.255.255.255’tir. Örneklerle devam ederek konumuzu genişletelim. 212.45.64.226/27 IP numaralı bilgisayarımızın 212.45.64.231 IP numaralı bilgisayara ulaşmak istediğini düşünelim. Öncelikle kendi yönlendirme tablosunda bulunan network adresleri ile subnet maskelerini kullanarak bu IP’nin yönlendirme tablosundaki networklerden herhangi birinin dahilinde olup olmadığını hesaplayacaktır. Hem birinci (0.0.0.0/0) hem de üçüncü satırların (212.45.64.224/27) bu IP’yi kapsadığı bu hesaplama sonucu ortaya çıkacaktır, 212.45.64.224/27 diğerinden daha özel bir tanımlama olduğu için bunu kullanacak ve paketi kendi IP numarası üzerinden LAN’e gönderecektir. Bunu komut satırında inceleyecek olursak. C:\>tracert 212.45.64.231 Tracing route to aboneservisi.marketweb.net.tr [212.45.64.231] over a maximum of 30 hops: 1 <10 ms <10 ms <10 ms aboneservisi.marketweb.net.tr [212.45.64.231] Trace complete. Buradan da görüldüğü gibi 212.45.64.226 ve 212.45.64.226 bilgisayarları aynı networkte bulundukları için hiçbir ağ geçididen geçmeksizin haberleşebilmektedirler. Bu kez aynı bilgisayarı kullanarak 212.45.64.20 IP numarasına sahip bilgisayara ulaşmaya çalıştığımızı düşünelim. Bilgisayarımız yine yönlendirme tablosunu kullanarak bu IP’nin hangi networkler tarafından kapsandığını bulmaya çalışacaktır. Bulacağı networkün ise yalnızca 0.0.0.0/0 olduğu görülecektir. (Daha önce de söylendiği gibi 0.0.0.0/0 tüm networkleri kapsamaktadır, bu yüzden default route adı verilmiştir). Bu durumda paketler, ağ geçidi olarak tanımlanan 212.45.64.225 IP numaralı cihaza yönlendirilecektir yani bir anlamda “top 212.45.64.225’e atılmıştır”. Kritik soru da burada gelmektedir, 212.45.64.225 IP numaralı cihaz 212.45.64.20 IP numarasına nasıl ulaşacaktır. Ağ geçidinin özelliğini de tam burada tanımlamak faydalı olacaktır. Bir cihazın ağ geçidi görevini görebilmesi için en az iki farklı network’te arayüzünün bulunması gerekmektedir. Örneğin bir ağ geçidi x.y.z.0/24 networkündeki bilgisayarların a.b.c.0/24 networkündeki bilgisayarlara ulaşması için kurulmuşsa, bir arayüzünün (örneğin ethernet) x.y.z.0/24 networküne bağlı, başka bir arayüzünün (ethernet, seri/dialup arabirim vs) a.b.c.0/24 networküne bağlı olması gerekmektedir. Örneğimizden kopmadan devam edersek, 212.45.64.20 IP numaralı bilgisayar ağ yönlendiricisine 1 numaralı ethernet arayüzünden, 212.45.64.226 IP numaralı bilgisayar ise ağ yönlendiricisine 2 numaralı ethernet arayüzünden bağlı olduğunu düşünebiliriz. Traceroute sonucunu incelersek C:\>tracert 212.45.64.20 Tracing route to kheops.marketweb.net.tr [212.45.64.20] over a maximum of 30 hops: 1 10 ms <10 ms 10 ms grf.marketweb.net.tr [212.45.64.225] 2 <10 ms 10 ms 10 ms kheops.marketweb.net.tr [212.45.64.20] Trace complete. Görüldüğü gibi 212.45.64.20 IP numaralı bilgisayara 212.45.64.225 numaralı cihaz üzerinden ulaşılmıştır. Buradan çıkan sonuç 212.45.64.225 IP numaralı cihazın en az iki arayüzü/IP adresinin olduğu ve bu arayüzlerden biri 212.45.64.224 networkünde iken diğerinin 212.45.64.0 networkünde olduğudur. 212.45.64.225 IP numaralı cihazın yönlendirme tablosu hakkında basit bir yorum yaparsak şöyle bir sonuç elde edebiliriz. Network Address Netmask Gateway Address Interface 212.45.64.0 255.255.255.128* 212.45.64.1** Ethernet0 212.45.64.224 255.255.255.224 212.45.64.225 Ethernet1 * Buradaki traceroute sonucu ile netmaskı öğrenmek mümkün değildir, burada verileni bir önbilgi kabul edebilirsiniz. ** Burada belirtilen 212.45.64.0/25 segmentinde herhangi bir IP olabilir. Bu yönlendiricinin 212.45.64.0/25 segmentindeki IP numarasıdır. Aynı şekilde arayüzler de (ethernet 0, ethernet 1) önbilgi olarak yazılmıştır, arayüzlerin ne olduğu eldeki verilerle tesbit edilemez. Görüldüğü gibi 212.45.64.225 adresine yönlendirilen paketler bu cihazın yönlendirme tablosunda taranarak ilgili arayüzlerden hedeflerine ulaştırılmışlardır. Aynı şekilde 212.45.64.20/25 IP numaralı bilgisayardan 212.45.64.226 adresine çekilen traceroute sonucu da kheops/export/staff/ilker>traceroute 212.45.64.226 traceroute to 212.45.64.226 (212.45.64.226), 30 hops max, 40 byte packets 1 212.45.64.1 (212.45.64.1) 3 ms 3 ms 1 ms 2 taurus.marketweb.net.tr (212.45.64.226) 5 ms 5 ms 6 ms şeklindedir. Bu da ağ geçidimizin hem 212.45.64.1 hem de 212.45.64.225 IP numaralarına sahip olduğunu göstermektedir. Görüldüğü gibi ağ geçidinin iki ayrı networke de bağlantısı bulunmaktadır. Kafalarda kalmış olabilecek soruları gidermek için son bir örnek vererek konumuzun tanım kısmını bitirelim. Networkleri caddelere, istemcileri de caddelere çıkışları olan evlere benzetirsek, ağ geçitleri, ön kapısı bir caddeye, arka kapısı ise başka bir caddeye açılan, böylece caddeler arasında –belli kurallar dahilinde- geçiş sağlayan iş merkezleridir. Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılabileceği gibi internete bağlı tüm bilgisayarlar bir anlamda yönlendirme yapmakta ve yönlendirme tabloları kullanmaktadırlar. Ancak asıl işi yürütenler, yönlendirici (router) dediğimiz bu işi yapmak için özel olarak tasarlanmış sistemlerdir (“sıradan” bilgisayarlar da uygun şekilde konfigüre edilerek router haline getirilebilirler ancak bu dokümanda buna değinilmeyecektir). O halde genel anlamda bir routerı tanımlarsak, çok sayıda farklı arayüze (ethernet, atm, fddi, serial, e1, e3, t1, t3…..) sahip olup, çeşitli protokolleri yönlendirmesi (IP,IPX …) için özel olarak tasarlanmış cihazlardır. Bir çoğunda desteklenen arayüzler modüler olup ihtiyaca göre eklenip çıkarılabilmektedir. Aynı şekilde yönlendirme protokolleri de cihazların yazılımları ile belirlenebilmektedir. Bu cihazlara örnek olarak çeşitli Cisco ve Ascend cihazları gösterilebilir (Piyasada onlarda farklı üretici tarafından üretilmiş yüzlerce hatta binlerce router bulunmaktadır, burada belirtilenler yalnızca örnek olarak verilmiştir). Dokümanın bundan sonraki kısmında işletim sistemi detaylarına mümkün olduğu kadar az girilerek router’lardan bahsedilecektir. Az önce teorik olarak çıkarılan sonuçları omurga router’I üzerinde inceleyecek olursak (Burada incelenen router bir Ascend GRF 400’dür) Routing tables Internet: Destination Gateway Flags Refs Use Interface 212.45.64/25 212.45.64.1 UHI 2 6 ge031 212.45.64.224/27 212.45.64.225 U 1 403 ge032 NOT: 1. Buradaki iki satır router yönlendirme tablosundan seçilerek gösterilmiştir. Aksi taktirde yüzlerce network tanımı arasında görülmeleri mümkün değildir. 2. Arayüzler ise burada görüldüğü gibi belirtilenlerden farklı tanımlanmışlardır, ge031 cihazın birinci şase, üçüncü slotunun, birinci portunu belirtmektedir, aynı şekilde ge032 de birinci şase, üçüncü slotunun, ikinci portunu belirtir (buradaki e ise arayüzün ethernet olduğunu göstermektedir). Şimdi örneği biraz daha karmaşıklaştıralım ve sisteme yeni bir cihaz daha ilave edelim. Ethernet portunun IP’si 212.45.65.8/24 olan bu cihaz GRF’e 3. ethernet portu aracılığıyla bağlantılı olsun (GRF’in aynı segmentteki IP numarasının ise 212.45.65.9/24 olduğunu kabul edelim). Aynı zamanda bu cihaz üzerinde bulunan 240 modemin IP numaralarının 212.45.68.1, 212.45.68.2 ….. 212.45.68.254 havuzunda bulunsun. Bu durumda 212.45.68.0/24 segmentine ulaşmak için mutlaka 212.45.65.8 IP numaralı cihaza (TNT) ulaşmak gerekmektedir, buradan çıkan sonuç ise TNT’nin de yönlendirme yaptığı ve bir anlamda router olduğudur. Ancak tüm trafiğin geçtiği omurga yönlendiricisinin 212.45.68.0/24 segmentine 212.45.65.8 IP numarası ile ulaşacağını bilmesi gerekir aksi taktirde 212.45.68.0/24 segmentine ulaşmak için kendisine gelen paketleri hangi adrese yönlendireceğini bilemez. Bu durumda omurga yönlendiricisi üzerinde 212.45.68.0/24’ün 212.45.65.8’e yönlendirilmesi gerekir (bu işlem dinamik routing (rip, ospf), arp proxy ve benzeri yöntemlerle yapılabilir, ancak burada konuyu karıştırmamak için statik yönlendirme anlatılacaktır). Bunun için router üzerinde “route add –net 212.45.68.0 212.45.65.8” şeklinde bir komut çalıştırmak yeterli olacaktır (yazılan komut işletim sistemine bağlı olup burada belirtilen SysV türü unix sistemlerinde kullanılan notasyondur, aynı işlem bir cisco yönlendirici üzerinde konfigürasyon moduna geçtikten sonra “ip route 212.45.68.0 255.255.255.0 212.45.65.8” şeklindeki bir komutla yapılabilir). Bunu da yaptıktan sonra omurga routerının yönlendirici tablosuna tekrar bakarsak : Routing tables Internet: Destination Gateway Flags Refs Use Interface 212.45.65 212.45.65.9 U 1 12316 ge030 212.45.68 212.45.65.8 UGS 0 399 ge030 212.45.64/25 212.45.64.1 UHI 2 6 ge031 212.45.64.224/27 212.45.64.225 U 1 403 ge032 Şimdi bilgisayarımızdan 212.45.68.2 IP numarasına ulaşmak için traceroute sonucu alırsak : C:\>tracert 212.45.68.2 Tracing route to tnt-port002.marketweb.net.tr [212.45.68.2] over a maximum of 30 hops: 1 <10 ms <10 ms <10 ms grf.marketweb.net.tr [212.45.64.225] 2 <10 ms <10 ms <10 ms tnt.marketweb.net.tr [212.45.65.8] 3 120 ms 120 ms 121 ms tnt-port002.marketweb.net.tr [212.45.68.2] Trace complete. Görüldüğü gibi bilgisayarımızın nasıl ulaşacağını bilmediği paketi ağ geçidine göndermiş, ağ geçidi de 212.45.68 bloğunun 212.45.65.8 adresinden erişildiğini bildiği için paketi bu adrese göndermiştir. Akla şöyle bir soru gelebilir : Omurga yönlendiricisi hangi adrese gideceğini bilmediği bir paket alırsa ne olur ? Şu anda tanımlı olmayan bir bloğa çekilen traceroute sonucunu inceleyelim. C:\>tracert 212.45.80.1 Tracing route to 212.45.80.1 over a maximum of 30 hops 1 <10 ms <10 ms <10 ms grf.marketweb.net.tr [212.45.64.225] 2 grf.marketweb.net.tr [212.45.64.225] reports: Destination host unreachable. Trace complete. Görüldüğü gibi, paket omurga router’ına kadar ulaşmış ancak router bunu nereye yönlendireceğini bilmediği için “destination host unreachable” (belirtilen adres ulaşılamaz) mesajı vermiştir (Konu hakkında bilgi düzeyi daha yüksek kullanıcılar için not: Lokal olarak kullanılan blok 212.45.64/19’dır, bu yüzden bu blok içinde kalan adresler internet’e yönlendirilmeyecek şekilde düzenlenmiştir.) Burada dikkat edilmesi gereken nokta iletişimin çift yönlü olduğudur, yani omurga routerı sizin gönderdiğiniz paketleri hedefine ulaştırırken karşıdan gelen paketleri de size ulaştırmalıdır, aksi taktirde bağlantı kurulamaz. Buradan hareketle kabaca bir tahmin yapılırsa 212.45.65.8 IP’li cihazın da ağ geçidinin omurga routerı olduğu düşünülebilir. LAN düzeyinde IP yönlendirmesini son bir örnekle noktalayalım. C:\>tracert 212.45.76.193 Tracing route to anadolunet-idsl.anadolunet.com.tr [212.45.76.193] over a maximum of 30 hops: 1 <10 ms <10 ms <10 ms grf.marketweb.net.tr [212.45.64.225] 2 <10 ms 10 ms 10 ms m4030-01-eth0.marketweb.net.tr [212.45.65.7] 3 30 ms 25 ms 50 ms cankaya-kizilay.marketweb.net.tr [212.45.76.1] 4 30 ms 60 ms 50 ms kizilay-anadolunet128k.anadolunet.com.tr [212.45.76.4] 5 80 ms 72 ms 70 ms anadolunet-idsl.anadolunet.com.tr [212.45.76.193] Trace complete. Bu tabloya bakarak, aradaki tüm yönlendiricilerin yönlendirme tablolarını inceleyelim. Öncelikle grf.marketweb.net.tr’da 212.45.76 ile ilgili bir yönlendirme bulunması gerekir, ilgili yönlendirme aşağıda gösterilmiştir. Routing tables Internet: Destination Gateway Flags Refs Use Interface 212.45.66/22 212.45.65.7 UGS 0 0 ge030 Traceroute sonucuna paralel olarak 212.45.76/22 bloğu 212.45.65.7 IP numarasına yönlendirilimiştir. Aynı yönlendirmeyi 212.45.65.7’de ararsak: ascend% sh ip route 212.45.76.193 Destination Gateway IF Flg Pref Met Use Age 212.45.76.0/22 212.45.76.1 wan36 rGT 60 1 54107 18169 Yine traceroute sonucuna paralel olrak 212.45.76/22 bloğu 212.45.76.1 IP numarasına yönlendirilmiştir (arayüzden de anlaşılacağı gibi bu bağlantı bir WAN bağlantısıdır). Sonuç olarak 212.45.76.1 IPsine kadar ulaşmış durumdayız. Bu IP’ye sahip cihazda bir sorgulama yaparsak: kizilay-cisco#sh ip route 212.45.76.193 Routing entry for 212.45.76.192/26 Known via "static", distance 1, metric 0 Routing Descriptor Blocks: * 212.45.76.4 Route metric is 0, traffic share count is 1 Görüldüğü gibi yeni ağ geçidimiz 212.45.76.4’tür. Burada dikkat edilmesi gereken şey, bloğumuzun küçülmüş olduğudur, az önce /22 olarak yönlendirilen blok şu an /26 olarak yönlendirilmektedir. Bu da kanın atar damarlardan kılcal damarlara dağılması gibi düşünülebilir, en genelden en özele doğru yönlendirme devam etmektedir. 212.45.76.4’teki yönlendirme tablosu aşağıdadır. IDSL> ip route stat Dest FF Len Interface Gateway Metrıc stat Tımer Use 212.45.76.193 00 32 wan0ppp 212.45.76.193 2 002f 0 1676 212.45.76.192 00 26 wan0ppp 212.45.76.193 1 002f 0 1832303 Görüldüğü gibi 212.45.76.193 IP’sine wan bağlantısından ulaşılmaktadır ve trace bir sonraki noktada tamamlanmaktadır. Daha önce belirttiğim gibi burada gösterilen paketin “gidiş yoludur”, aynı paketlerin aynı şekilde geri de gelebilmesi gerekir, ancak bunu da ayrıca göstermeyi gereksiz görüyorum. Ancak geri dönüş için şöyle bir yol düşünülebilir “paketi yönlendireceğin adresi biliyorsan yönlendir yoksa varsayılan (default) yönlendiriciye gönder”. Bu sistemle 212.45.64.226’ye ulaşmak isteyen bir paket 212.45.76.193’ten çıkar ve varsayılan yönlendirmeleri izleyerek omurga yönlendiricisine kadar ulaşır, omurga yönlendiricisi ise zaten 212.45.64.226’ya nasıl ulaşacağını bilmektedir. Bu şekilde geliş/gidiş yönlendirmeleri tamamlanmış olur. Sanırım bu şemayla traceroute sonucu beraber incelendiğinde, IP yönlendirme konusunda net bir fikir elde edilebilir. TEK NOLTADAN INTERNETE BAĞLANTI ÜZERİNDE YÖNLENDİRME ÖRNEĞİ Yönlendirmenin temel prensipleri dokümanın ilk kısmında anlatılmıştır, ancak internet üzerinde yönlendirme ağın büyüklüğü ve araya giren daha gelişmiş yönlendirme protokolleri nedeniyle çok daha karmaşık bir hal alır. Bu yüzden burada internet yönlendirmesi anlatılırken, yalnızca tek noktadan servis alan bir kurumun yönlendirmesi anlatılacaktır. Bir önceki anlatımdan farklı olarak olayın sistematiği de anlatılmaya çalışılacak ve teknik yapının yanında bir takım prosedürel olaylardan da bahsedilecektir. 30 bilgisayarar ve 1 routerdan oluşan LAN’ını internete bağlamak isteyen bir kurum düşünelim. Öncelikle servis alınacak kuruma (ISS-Internet Servis Sağlayıcı) bağlantıyı sağlayacak bir ortam gerekmektedir, hemen hiç bir durumda bu yalnızca kısa mesafelerde çalışan ethernet ile mümkün olmamaktadır. Değişik alternatifler mümkün olmasına rağmen burada Telekom şirketinden kiralanan data iletişim hattının kullanıldığını ve bu hattın her iki ucuna konulan birer özel modem ile ISS ile kurum arasında iletişimin hazır olduğunu düşünelim. Modemin bağlantısı seri arayüz vasıtasıyla routera yapılacaktır. Bu durumda router ethernet üzerinden bilgisayarlarla, modem üzerinden de ISS tarafında bulunan router ile haberleşebilecek ve bilgisayarlar için internete bir geçit görevi görecektir (ağ geçidi-gateway). Fiziksel bağlantı hazır olduğunda internet üzerinde kullanılması gereken IP numaralarına ihtiyaç duyulur. IP’ler kuruma yine ISS tarafından sağlanacaktır, ve ISS’in kullandığı IP bloğunun bir bölümünü oluşturacaktır. Bu durumda ISS’in bu kuruma 64 IP’lik bir blok verdiğini düşünelim. Bu blok 212.45.72.0/26, routerın ethernet arayüzüne verilen IP ise 212.45.72.1 olsun. Aynı zamanda routerın modeme bağlı seri aryüzüne 212.45.95.2/30, ISS tarafında bulunan routerın modeme bağlı seri arayüzüne ise 212.45.95.1/30 IP’lerinin atandığını düşünelim (Burada verilen IP’lerin belirlenmesi ISS’in sistem yöneticisi tarafından yapılacaktır). Görüldüğü gibi sistemde routerlar en az iki farklı networkte bulunmaktadırlar, kurum routerı hem kurum için networküne hem de routerlar arası geçiş networküne, ISS routerı ise hem routerlar arası geçiş networküne hem de ISS networküne bağlıdır ve her iki networkte arayüzleri bulunmaktadır. Aynı zamanda kurum ağında bulunan tüm bilgisayarlar ISS tarafından atanan bloktan özgün birer IP numarasına sahiptirler ve ağ geçidi olarak routerı kullanmaktadırlar. Burada görülen sistemlerin yönlendirme tablolarını teorik olarak çıkaralım. 212.45.72.2 (diğer bilgisayarlar ile benzer şekilde): Ağ Maske Geçit Tür 0.0.0.0 0.0.0.0 212.45.72.1 Statik 212.45.72.0 255.255.255.192 212.45.72.2 Doğrudan Bağlı 212.45.72.1/212.45.95.2: Ağ Maske Geçit Tür 0.0.0.0 0.0.0.0 212.45.95.1 Statik 212.45.72.0 255.255.255.192 212.45.72.1 Doğrudan Bağlı 212.45.95.0 255.255.255.252 212.45.95.2 Doğrudan Bağlı 212.45.95.1 : Ağ Maske Geçit Tür 0.0.0.0 0.0.0.0 212.45.65.9* Statik 212.45.72.0 255.255.255.192 212.45.95.2 Statik 212.45.95.0 255.255.255.252 212.45.95.1 Doğrudan Bağlı 212.45.65.0 255.255.255.0 212.45.65.7* Doğrudan Bağlı * Daha önceki örneklerden yola çıkılarak belirtilmiştir. Görüldüğü gibi kurumda kullanılan sistemin yapısı son derece yalındır, iç network dışında kalan tüm IP’ler routera yönlendirilerek internete “bırakılırlar”, bundan sonrasını ISS routerları halletmektedir. İnternet trafiğinin ISS dışındaki akışını detaylı olarak anlatmak ise bu dokümanın kapsamına sığmayacak kadar geniş bir konudur, ancak kabaca şu şekilde ifade edilebilir. Her IP, ISS dışında aynı bloktan diğer IP’ler ile aynı şekilde hareket eder. Örneğin son örnekte kuruma verilen IP bloğu (212.45.72.0/26) aslında ISS’in kendi bloğu olan 212.45.64.0/19’un bir alt bloğudur (subnet), ve internet üzerinde 212.45.64.0/19 bloğu olarak yönlendirilir. Ancak paketler ISS routerlarına ulaştıktan sonra 212.45.72.0/26 yönlendirmesi yapılır. Son olarak belirtilmesi gereken birkaç şey var. Bu dokümanda ana amaç TCP/IP yönlendirmesine yabancı kullanıcılar için bir temel oluşturmak idi, network mühendisi haline getirmek değil. Bu yüzden örnek olarak verilen yönlendirmelerin tamamı mümkün olduğunca basit seçilen statik yönlendirmelerdir, gerçek durumlarda ise -orta-büyük ölçekli sistemlerde- durum genellikle böyle olmayıp daha karmaşık olan dinamik yönlendirme protokolleri kullanılanır (rip, ospf, (e)igrp, bgp gibi). selametle...
__________________
˙·٠�●ßµ aLεмd£ KяaL`dã Taήıмaм KµяaL`da ! گoήµ öLµм oLگã ßįL£..!!! ●�٠· ¤ۜ Son Düzenleme ZaNdAR : 12-17-2005 Tarih12:50 AM. |
12-17-2005, 03:51 AM | #4 |
ÇaKaL Üye
Kayit Tarihi: Dec 2005
Nerden: Antalya
Yaş: 39
Mesajlari: 1,014
Teşekkür Etme: 76 Teşekkür Edilme: 139 Teşekkür Aldığı Konusu: 45
Üye No: 4739
Rep Power: 1657
Rep Puanı : 7362
Rep Derecesi :
Cinsiyet :
|
ICMP Nedir Ne Değilidir!!!
Arkadaşlar ip ile hemen hemen aynı şey olan ve az bi farklılığı olan icmp olayınıda kısaca anlatarak ip/tcpip/icmp konuları hakkında dökümanlara son weriyoruz. (hele şükür dediğinizi duyar gibiyim :biggrin: )
ICMP (Internet Control Message Protocol) bir protokoldür. ICMP, hata mesajları ve TCP/IP yazılımının bir takım kendi mesaj trafiği için kullanılır. Genel olarak sistemler arası kontrol mesajları IP yerine ICMP üzerinden aktarılır. ICMP, IP ile aynı düzeyde olmasına rağmen aslında kendisi de IP’yi kullanır. ICMP mesajları IP üzerinden gönderilir. Mesela bir bilgisayara bağlanmak istediğimizde sistemimiz bize eğer host unreachable (bilgisayara erişilemiyor) gibi bir mesaj verirse bu ICMP mesajı ile geri döner. ICMP ağ hakkında bazı bilgileri toplamak amacı ile de kullanılır. ICMP yapı olarak UDP’ye benzer bir protokoldür. ICMP mesajlarını sadece bir datagram içine koyar. Bununla beraber UDP’ye göre daha basit bir yapıdadır. Başlık bilgisinde (header) port numarası bulundurmaz. Bütün ICMP mesajları ağ yazılımının kendisince yorumlanır, ICMP mesajının nereye gideceği ile ilgili bir port numarasına gerek yoktur. ICMP ‘yi kullanan en popüler Internet uygulaması PING komutudur. Bu komut yardımı ile bir bilgisayarın ayakta olup olmadığını anlayabilir, hatlardaki sorunları anında test edebilirsiniz. ICMP formatının genel şekli şöyledir: 32 BIT _____________________________________ | Tip | Kod | Hata Sınama | |____________________________________| | Parametreler | |____________________________________| | Bilgi | |____________________________________| Tip: ICMP mesajlarının tipini gösterir. Kod: Mesajın parametreleri belirlemek için kullanılır. Hata Sınama: Tüm ICMP mesajının hata sınaması için kullanılır. Parametreler: Parametrelerin daha uzun halinin belirlenmesinde kullanılır. Bilgi: Mesajın içeriği ile ilgili bilgi. Örnek ICMP mesaj tipleri: Alıcıya Erişilemiyor (Destination Unreachable) Zaman Aşımı (Time Exceeded) Parametre Sorunu (Parameter Problem) Yansıma (Echo) Yansıma Karşılığı (Echo Reply) Zaman Damgası (Time Stamp) Bu mesajlara benzer daha birçok örneği vardır. Umarım ICMP konusunda yeterli bilgi verebilmişimdir. selametle...
__________________
˙·٠�●ßµ aLεмd£ KяaL`dã Taήıмaм KµяaL`da ! گoήµ öLµм oLگã ßįL£..!!! ●�٠· ¤ۜ |
01-24-2006, 02:27 AM | #5 |
ÇaKaL Üye
Kayit Tarihi: Dec 2005
Nerden: Antalya
Yaş: 39
Mesajlari: 1,014
Teşekkür Etme: 76 Teşekkür Edilme: 139 Teşekkür Aldığı Konusu: 45
Üye No: 4739
Rep Power: 1657
Rep Puanı : 7362
Rep Derecesi :
Cinsiyet :
|
port nedir ne değildir
arkadaşlar portlar hakkında yeterli bilgi werilecektir bu dokumanda:
Bilgisayar ve telekomünikasyon dünyasında, 'port' denildiği zaman akla ilk gelen genellikle fiziksel bağlantıda kullanılan ara birimlerdir. Bu tür 'port' lar üzerinden bağlanmış herhangi bir makinaya 'data' gönderilebilir ve bu makinanın işleyişi kontrol edilebilir. Örneğin, tipik bir bilgisayarda bir veya birden fazla 'seri port' bir tane de 'paralel port' bulunur. Adından da anlaşılacağı gibi 'seri port' dan bilgiler seri (her defasında bir bit) olarak gönderilir ve bu tür 'port' lara genellikle tarayıcı (scanner) gibi cihazlar takılır. Her defasında birden çok bit göndermek içinse 'paralel port' kullanılır. Bu tip 'port' lara da yazıcı (printer) veya 'paralel port' bağlantısı olan herhangi bir cihaz takılabilir. Bizi ilgilendiren ve çoğunlukla İnternet dünyasında kullanılan 'port' kavramı ise yukardaki tanımdan biraz daha soyut bir kavramdir. Bu anlamda 'port' (ki dokümainin sonuna kadar 'port' bu anlamda kullanılacaktir) herhangi bir fiziksel bağlantı yeri değil, mantıksal bir bağlanma şeklidir. Şöyle ki: Günümüz dünyasında birçok işletim sistemi birden fazla programın aynı anda çalışmasına izin vermektedir. Bu programlardan bazıları dışarıdan gelen istekleri (istemci-client/request) kabul etmekte ve uygun gördüklerine cevap (sunucu-server/response) vermektedir. Sunucu programları çalışan bilgisayarlara birer adres verilir (bknz. IP adresleri) ve bu adresler kullanılarak istenilen bilgisayarlara ulaşılır. Peki, ulaşılan bir bilgisayar üzerindeki hangi sunucu programdan hizmet alınmak istendiği nasıl belirtilir? Bunun için bilgisayarlar üzerinde birtakım soyut bağlantı noktaları tanımlanır ve herbirine, adresleyebilmek için positif bir sayı verilir (port numarası). Bazı sunucu programları, daha önce herkes tarafından bilinen 'port' lardan hizmet verirken (örn: telnet->23. port) bazıları da sunucu programını çalıştıran kişinin türüne ve isteğine göre değişik 'port' lardan hizmet verir. Dolayısıyla, ağ üzerindeki herhangi bir sunucu programa bağlanmak istenildiğinde, programın çalıştığı bilgisayarın adresinin yanında istekleri kabul ettiği 'port' numarasını da vermek gerekir. Örnek verecek olursak: 144.122.156.104 'IP' adresine sahip makinada (orca) çalışan 'telnet' sunucu programına (23. 'port' dan hizmet veren) bağlanmak için aşağıdaki satır yazılır. telnet 144.122.156.104 23 Daha önce de belirttiğimiz gibi bazı sunucu programların belirli 'port' lardan hizmet verdiği bilindiği için, bu sunuculara bağlanmak istediğimizde, 'port' numarasını vermeye gerek kalmaz. Bu durumda yukardaki satır telnet 144.122.156.104 şeklinde de yazılabilir. Bilgisayar ilk açıldığında üzerinde çalışan sunucu programlar otomatik olarak açılış dosyalarından çalıştırılabildiği gibi genel kullanım biraz daha farklıdır. Değişik 'port' ları dinleyen birçok sunucu programın, hiçbir istemciye cevap vermediği durumda bile, birçok sistem kaynağını gereksiz yere kullandığı düşünülerek, 'inetd' adında istemcilerle diğer sunucu programlar arasında koordinasyonu sağlayan bir sunucu program düşünülmüştür. Açılış dosyalarından da başlatılabilen bu sunucu tek başına bütün 'port' ları dinler ve herhangi birisine istek geldiği zaman aşağıdaki prosedürü takip eder: 1- /etc/services dosyasından ilgili 'port' a hizmet veren servis ismini bulur. 2- konfigürasyon dosyası olan '/etc/inetd.conf' dan bu servis için gelen isteğe nasıl cevap vereceğini belirler ve gerekli programı çalıştırır. 3- bir istek geldiği zaman tekrar 1`e döner. Bir örnekle anlatmadan önce tipik bir '/etc/services' ve '/etc/inetd.conf' dosyasının içeriğine bakalım. <'/etc/services')> Kod:
tcpmux 1/tcp echo 7/tcp echo 7/udp discard 9/tcp sink null discard 9/udp sink null systat 11/tcp users daytime 13/tcp daytime 13/udp netstat 15/tcp chargen 19/tcp ttytst source chargen 19/udp ttytst source ftp-data 20/tcp ftp 21/tcp telnet 23/tcp ktelnet 1023/tcp #Added by AS 5/5/98 smtp 25/tcp mail time 37/tcp timserver time 37/udp timserver name 42/udp nameserver whois 43/tcp nicname # usually to sri-nic <'/etc/inetd.conf'> Kod:
# Ftp and telnet are standard Internet services. # ftp stream tcp nowait root /usr/sbin/in.ftpd in.ftpd telnet stream tcp nowait root /usr/sbin/in.telnetd in.telnetd # # Shell, login, exec, comsat and talk are BSD protocols. # shell stream tcp nowait root /usr/sbin/tcpd in.rshd login stream tcp nowait root /usr/sbin/tcpd in.rlogind exec stream tcp nowait root /usr/sbin/tcpd in.rexecd comsat dgram udp wait root /usr/sbin/in.comsat in.comsat talk dgram udp wait root /usr/sbin/in.talkd in.talkd Daha sonra '/etc/inetd.conf' dosyasına bakarak bu servise denk gelen sunucu programı ('/usr/sbin/in.telnetd') çalıştırır. Herhangi bir 'port' u dinleyen program bir iş yaparken, başka bir deyişle dinlediği 'port' a gelen bilgileri almaya hazır değilken, eğer bu 'port' 'buffered' ise gelen bilgiler kaybolmaz. İşletim sistemi içerisine yerleştirilen programlar sayesinde kapasitesi sınırlı kuyruklara yerleştirilerek ilgili sunucu programın alması için bekletilirler. Internet üzerinde herhangi bir IP adresi üzerindeki 'port' dan hizmet veren sunucu programa bağlantı yapmak isteyen istemci program, sunucu programın cevaplarını (reply) yollamak için bağlantı kuracağı kendi üzerindeki 'port' numarasını da sunucu programa gönderir. 'Port' numarası genellikle 2 'byte' olarak tutulur. Bu nedenle 65536 adet 'port' numaralamak mümkündür. Genellikle 1024`den küçük olan 'port' numaraları özel hakları olan kullanıcılar (root) tarafından kullanılırken, büyük olanlar genel kullanıma açıktır. selametle...
__________________
˙·٠�●ßµ aLεмd£ KяaL`dã Taήıмaм KµяaL`da ! گoήµ öLµм oLگã ßįL£..!!! ●�٠· ¤ۜ |
01-24-2006, 02:59 AM | #6 |
ÇaKaL Üye
Kayit Tarihi: Dec 2005
Nerden: Antalya
Yaş: 39
Mesajlari: 1,014
Teşekkür Etme: 76 Teşekkür Edilme: 139 Teşekkür Aldığı Konusu: 45
Üye No: 4739
Rep Power: 1657
Rep Puanı : 7362
Rep Derecesi :
Cinsiyet :
|
regedit nedir ne değildir
aşağıdaki dokumanda regedit in yapısı kullanımı we birkaç uygulaması anlatılmıştır..
registry, Windows’un bütün ayarlarının tutulduğu bir veri tabanıdır. Bu veri tabanındaki bilgiler bilgisayarınızın WINDOWS klasöründeki iki gizli dosya içinde tutulur. Dosya isimleri USER.DAT ve SYSTEM.DAT oluyor. Windows Türkçesinde adına "sistem kaydı" adı verilen REGISTRYnin hiyerarşik bir yapısı vardır. Bu yapı bilgisayarınızın klasör şeklindeki ağaç yapısına benzer. REGISTRY editörünün penceresinde görülen her dal bir klasör simgesi ile gösterilir. Bilgisayarınızın REGISTRY ayarlarını yapabileceğiniz REGISTRY editörünü BAŞLAT menüsünden ÇALIŞTIR komutunu çalıştırıp ekrana gelecek olan diyalog kutusunda REGEDIT yazıp ENTER tuşuna basarak ekrana getirebilirsiniz. REGISTRY editöründeki her dala KEY (ANAHTAR) adı veriliyor. Her anahtarın altında alt-anahtarlar ve değerler yer alabiliyor. Bu alt anahtarların altında da başka alt anahtarlar ve değerler bulunabilir. Bu değerler üç çeşittir. STRING (dize değeri), BINARY (ikili değer) ve DWORD (bunun Türkçesi yok) olabilirler. Bu değerler kullanım amacına göre değişiklikler gösterebilirler. Açınca göreceksiniz, REGISTRY editöründe at ana dal bulunuyor. Her dal, sistem kaydındaki bilgileri gruplamak için kullanılıyor. Bu ana dalları açıklayalım: l HKEY_CLASSES_ROOT - Bu dalda dosya türleri ve OLE (object linking and embedding - nesne bağlama ve gömme) hakkındaki bilgiler saklanır. OLE sistemini kullanan uygulamalar bilgileri bu dalın alt dallarında alabilirler. HKEY_CURRENT_USER, o anki aktif kullanıcı için ayrılmış ve ayarlanmış olan değerlerine buradan erişebilirsiniz. l HKEY_LOCAL_MACHINE - Bilgisayarınızda kurulu durumda bulunan bütün yazılım ve donanım bileşenlerinin bilgileri ve ayarları bu bölümde tutuluyor. Birden fazla donanım profili programlayabileceğiniz için o an aktif olan donanım ve yazılım ayarları HKEY_CURRENT_CONFIG bölümünde gösterilirler. HKEY_USERS - Bilgisayarın bütün kayıtlı kullanıcılarının özelleştirilmiş ayarları (renkler, denetim masası ayarları vs...) bu bölümde kayıtlıdır. Windows’un çoklu kullanıcı tarafından özelleştirilme seçeneğine sahiptir ancak genelde DEFAULT adında tek bir kullanıcıdan söz edilir bu bölümde. O anda bilgisayarı kullanmakta olan kullanıcının özel ayarları HKEY_CURRENT_USER bölümünde gösterilir. HKEY_CURRENT_CONFIG - HKEY_LOCAL_MACHINE dalının o anda aktif olarak kullanılmakta olan donanım ve yazılım ayarlarına gitmek için bu daldan yola çıkabilirsiniz. l HKEY_DYN_DATA - HKEY_LOCAL_MACHINE dalında Windows’un dinamik olarak değişebilen tak ve kullan (Plug-&-Play) ayarlarının ve değerlerinin gösterildiği bölüme ulaşmak için kullanılır. Kayıt Düzenleyicisi (Registry Editor) yani REGEDIT.EXE Windows’un bütün REGISTRY ayarlarını görüntüleme, silme veya değiştirme seçeneği vermektedir. Kayıt düzenleyicisini açtığınızda aynen eski Windows 3.xlerdeki dosya yöneticisi veya yeni Windowslardaki Windows Gezgini uygulamasında olduğu gibi dikine ikiye bölünmüş bir uygulama penceresi ile karşılaşırsınız. Sol tarafta ağaç yapısı ve klasörler, sağ taraftaki bölümde ise o anda seçili durumda olan klasörün içinde yer alan değerler listelenir. Herhangi bir dalı genişletmek alt dallarını görüntülemek için sol tarafındaki minik + işaretine tıklamanız veya o dal seçili durumda iken sağ ok tuşuna basmanız yeterlidir. Herhangi bir anahtarın içindeki değerleri görüntülemek için ilgili anahtarın klasör simgesine bir kere tıklamanız yeterlidir. Düzen menüsünden Yeni komutunu çalıştırarak bir anahtarın altına değer ekleyebilirsiniz. Aynı komutu kullanarak yeni bir anahtar da ekleyebilirsiniz. Aynı dosya yöneticisinin veya Windows gezgininin sistemini kullanarak anahtar veya değerlerin isimlerini de değiştirebilirsiniz. Herhangi bir değerin içeriğini değiştirmek için de üzerine çift tıklamanız ve ekrana gelecek olan diyalog kutusu içerisinde yeni değeri girip ENTER tuşuna basmanız yeterlidir. aşağıda bazı regedit uygulamarı werilmiştir: Belgeler Menüsünü Kaldırın. HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft\Windows\Curre nt Version\Policies\Explorer'da Yeni*IkiliDeğeri açın ve dosyaya "NoRecentDocsMenu" yazın. Çift tıklayın. Değer verisini 01 00 00 00 yapın. Başlat Menüsü'nde Oturumu Kapat'ı Kaldırın. HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft\Windows\Curre nt Version\Policies\Explorer'da Yeni*IkiliDeğeri açın "NoLogOff" yazın. Çift tıklayın. Değer verisini 01 00 00 00 yapın. Eski haline getirmek için 00 00 00 00 yapın. Temp Klasörünü Otomatik Temizleyin C:\WINDOWS\TEMP klasörünü baslangıçta boşaltmak için "AUTOEXEC.BAT" dosyasına "del C:\Windows\Temp\*.tmp>nul" satırını ekleyin. Bunu yapmadan önce "AUTOEXEC.BAT" dosyasının yedeğini alın. Günlük Sistem Yedeğini Azaltma-Arttırma Günlük sistem yedeğini isteğinize göre azaltıp arttırabilirsiniz bunun için "SCANREG.INI"de "MaxBackupCopies=5" değerini azaltın vaya arttırın. Animasyonsuz Menüler HKEY_CURRENT_USER\Control Panel\desktop\WindowMetrics'de sağda "MinAnimate'i 0" yapın. Scandisk Açılmasın Bilirsiniz bilgisayarınız kilitlendiği zaman yeniden başlatmak zorunda kalabilirsiniz ve bunun sonucunda bilgisayarınız başlangıçta mavi bir ekranda SCANDISK yapar. İşte bu sinir bozucu olaydan kurtulmak için(Bana göre) "C:\" dizininde bulunan "MSDOS.SYS" dosyasında bulunan "[options]" altında bulunan "AutoScan=0" yapın. "Çalıştır" Listesinin Silinmesi HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft\Windows\Curre nt Version\Explorer\RunMRU'da sağdaki listeyi silin. "Bul" Listesinin Silinmesi Sizin aradığınız dosyaların başkaları tarafından görünmesini istemiyorsanız HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft\ Windows\Current Version\Explorer\Doc FindSpecMRU bölümüne gelin ve sağ taraftaki listeyi silin. Masaüstünde Silinmeyen Simgeleri Silebilirsiniz. Masaüstünde bulunan "Geri Dönüşüm Kutusu, Ağ Komşuları vb.." gibi silinmeyen iconları silebilirsiniz bunun için yapmanız gereken HKEY_LOCAL_MACHINE\Software\Microsoft\Windows\Curr ent Version\Explorer\Desktop\NameSpace'de alt anahtarlardan istediginizi silin. Dikkat:Eğer bu silmeyi düşündüğünüz öğelerin kopyasını almassanız bir daha geri gelmeyebilirler. Add/Remove Kurala uygun bir şekilde kaldıramadığınız programları "Regedit"ten kaldırabilirsiniz. Bunun için HKEY_LOCAL_MACHINE\Software\ Microsoft\Windows\CurrentVersion\Uninstall' da kaldıramadığınız programların ismini bulun ve silin. Explorer Logosunu Değiştirin Internet Explorer penceresinin sağ üst tarafında yer alan minik simgeyi istediğiniz gibi değiştirebilirsiniz bunun için yerleştirmek istediğiniz görüntüyü 32x32 ebatlarında ve *.BMP formatında olması lazım sonra bu yapmış olduğunuz görüntüyü "Windows" dizini altına yerleştirin. HKEY_LOCAL_MACHINE\ Software\Microsoft\Internet Explorer\Main bölümüne gelin, Düzen menüsünden Yeni * Dize değeri komutunu çalıştırın ve adını "smallbitmap" koyun, değerine ise dosyanın ismini yazın Denetim Masasındaki Öğeleri Kaldırın Denetim Masasında bulunan simgelerin bazılarını veya hepsini kaldırmak istiyorsanız şu yolu takip edin Başlat menüsünden "Çalıştır" komutunu çalıştırın. Ekrana gelecek olan diyalog kutusuna "CONTROL.INI" yazıp Enter tusuna basın.Yüklemesini istemediğiniz simgelerin isimlerini [don't load] bölümünde belirtmeniz gerekli. Mesela Modem denetim masası simgesinin görünmesini istemiyorsanız bu bölüme "modem.cpl=no" satırını ekleyin.Bilgisayarınızı yeniden başlatın. Diğer denetim masası simgelerinin *.CPL dosyalarının hangileri olduğunu öğrenmek istiyorsanız C:\WINDOWS\SYSTEM klasöründe *.CPL dosyalarını aratın. Sisteminizi Başkaları Karıştırmasın. HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft\Windows\ CurrentVersion\Policies\System'de Yeni*Ikili Değer açın. İsim olarak aşağıdakilerden herhangi birini verebilirsiniz. Çift tıklayın. Geçerli duruma getirmek için değer verisini duruma göre 01 00 00 00 yazın. •NoAdminPage (Şifre'de Remote Administrtion yok olur.) •NoConfigPage (Sistem'de Donanım Profilleri yok olur.) •NoDevMgrPage (Sistem'de Aygıt Yöneticisi yok olur.) •NoDispAppearancePage (Görüntü Özellikleri'nde Görünüm yok olur.) •NoDispBackgroundPage (Görüntü Özellikleri'nde Artalan yok olur.) •NoDispCPL (Denetim Masası'nda Görüntü simgesi yok olur.) •NoDispScrSavPage (Görüntü Özellikleri'nde Ekran Koruyucu yok olur.) •NoDispSettingsPage (Görüntü Özellikleri'nde Ayarlar yok olur.) •NoFileSysPage (Sistem'de Basarım'da Dosya Sistemi yok olur.) •NoProfilePage (Şifre'de SUser Profiles yok olur.) •NoPwdPage (Şifre'de Şifre Değiştir yok olur.) •NoSecCPL (Denetim Masası'nda Şifre simgesi yok olur.) •NoVirtlMemPage (Sistem'de Başarım'da Sanal Bellek yok olur.) Sisteminizi Başkaları Karıştırmasın 2 HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft\Windows\ CurrentVersion\Policies\Explorer'da Yeni*IkiliDeğeri açın. İsim olarak aşağıdakilerden herhangi birini verebilirsiniz. Çift tıklayın.Geçerli duruma getirmek için deger verisini duruma göre 01 00 00 00 veya 1 yapın. •NoAddPrinter (Sisteme yeni yazıcı eklenemez.) •NoClose (Oturumu Kapat yok olur.) •NoDeletePrinter (Sistemde yazıcı iptalini önler.) •NoDesktop (Masaüstünde birşey gözükmez.) •NoDrives ("Bilgisayarım"'da sürücüler gözükmez.) •NoFind ("Bu"l yok olur.) •NoNetHood ("Ağ Komşuları" yok olur.) •NoRun ("Çalıştır" yok olur.) •NoSetTaskbar (Baslat/Ayarlar/Görev Çubuğu & Başlat Menüsü yok olur.) •NoSaveSettings (Çıkışta ayarları kaydetmez.) CPU'nuzun kimliği Bunun için CPU'nuz Intel olmalı. Önce "Bilgisayarım"ı sağ tıklayın, menüden "Özellikler"i seçin. Açılan tabloda CPU'nuzun türünü göremeyeceksiniz. Sadece "GenuinIntel" yazar.Windows'unuz CPU'nun Pentium mu, yoksa 486 mı olduğunu tanımıyor mu? Bunun için HKEY_LOCAL_MACHINE\Hardware\System\CentralProcesso r\ 0\VendorIdentifier'i iki kere tıklayın. Açılan kutuda Genuine ve Intel kelimelerinin arasına bir boşluk koyun. Tamam'ı tıklayın değişimi anında göreceksiniz. Geri Dönüşüm Kutusunun İsmini Değiştirebilirsiniz. Bilirsiniz Geri Dönüşüm Kutusunun ismi değişmez değiştirmek için ne yapsanız nafile. Ama işin kolayı var oda HKEY_CLASSES_ROOT\CLSID\{645FF040-5081-101B-9F08-00AA002F954E} anahtarına tıklayın. Sağ da "Varsayılan" satırının karşısında "Geri Dönüşüm Kutusu" yazılı olduğunu göreceksiniz. "Varsayılan"ı iki kere tıklayın Geri Dönüşüm Yazan yere dildiğinizi yazabilirsiniz. Bilgisayarı yeniden başlatmanız gerek. Explorer'in URL Listesini Silin. Daha önceden girdiğiniz internet adreslerinin URL listesinde görünmesini istemiyorsanız HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft\Internet Explorer\ TypedURLs anahtarına gelin ve sağ tarafta bulunan listeyi silin. selametle..
__________________
˙·٠�●ßµ aLεмd£ KяaL`dã Taήıмaм KµяaL`da ! گoήµ öLµм oLگã ßįL£..!!! ●�٠· ¤ۜ |
01-24-2006, 03:02 AM | #7 |
ÇaKaL Üye
Kayit Tarihi: Dec 2005
Nerden: Antalya
Yaş: 39
Mesajlari: 1,014
Teşekkür Etme: 76 Teşekkür Edilme: 139 Teşekkür Aldığı Konusu: 45
Üye No: 4739
Rep Power: 1657
Rep Puanı : 7362
Rep Derecesi :
Cinsiyet :
|
Cookie nedir ne değildir..
bu dokumanda cookieler nasıl oluşur nasıl okunur niçin kullanılır ve cookielerin güvenliği üzerinde durulmuştur..
Cookie'nin Türkçe karsiliği “kurabiye” `dir. Internet üzerindeki anlami ise, kullanilan Browser'in bir Web sitesini ziyaret eden kullanicinin kisisel bilgilerini yerel olarak kaydettiği, küçük veri kümesidir. Bir sonraki ziyaret esnasinda bu bilgiler otomatik olarak tekrar Web sitesine aktarilir. Bu özellik Browser üreticisi Netscape bulmustur. Günümüzde tüm Browser'lar bu çesit Cookie'leri kullanirlar. Cookie'lerin sörfçüler için avantajlari ortada. Örneğin, ziyaretçinin bir müzik sitesine uğradiğini varsayalim. Eğer kullanici, ilgilendiği müzik türü ile ilgili tercihler yaptiysa, bir sonraki ziyarette sadece bu müzik türüyle ilgili yenilikleri görecektir. Kullanici bilgilerinin Web sitesinin sunucu bilgisayarinda saklanmasi, hem teknik hem de hukuki yönlerden sakincali yönleri olduğu için, bu veriler kullanicilarin yerel sabit disklerinde saklanmaktadir. Bu metin dosyalari, oldukça basit bir yapiya sahiplerdir. içerdikleri, bilgiler sunladir : Cookie'nin adi, değeri, tarihi, geçerlilik süresi ve onu terlestiren sunucun adi. Bunlarin disinda bir de, Cookie'nin sadece bir sunucu tarafindan okunmasini sağlayan ve sifrelenmis olan olarak SSL protokolü (Secure Sockets Layer) üzerinden transfer edilmesi mümkün kilan mekanizma mevcuttur. Netscape Communicator, tüm cookieleri, C:\WINDOWS\COOKIES\ dizinindeki COOKIES.TXT dosyasinda saklar. Aslinda Cookie'ler, sadece onlari yerlestiren sunucular tarafindan okunabilir. Ancak bir çok Web sitesi, özellikle de Double Click olanlar, artik bir Cookie Server kullanmakta. Böylece seffaf kullanici idealine bir adim daha yaklasmis oluyorlar. Kisisel bilgilerinin sunucu ile Browser arasinda dolasip durmasindan sikilanlar, kolaylikla bunun önüne geçebilirler. Communicator'da Browser'in Cookie politikasini yönetmek için “Preferences / Advanced” bölümüne gitmek yeterli olacaktir. Cookie'lerin sadece asil sunuculara gitmesi gibi bir kisitlama yapmak mümkün olduğu gibi, kabul edilecek veya edilmeyecek Cookie'leri de tespit etmek olasidir. istenirse sunucu tarafindan Cookie gönderildiğinde, uyari mesaji verilmesi de sağlanabilir. Eğer Cookie'lerden gerçekten tamamen kurtulmak isteniyorsa, alinabilecek oldukça sağlam bir önlem var : Cookie.txt dosyasinin içeriğinin silinmesi ve dosyanin yazma korumali hale getirilmesi. Internet Explorer altinda bunlara benzer seçenekler bulmak mümkün : “Advanced / Security / Cookies”... Eğer bu önlemleri aldiysaniz, daha önceden seçimini yapmis olduğunuz müzikten de vazgeçmis oldunuz demektir... Bir ayrinti daha : Örnek, bir siteye sign in (yani kullanici adi ve sifre ) ile ulasiyorsaniz. Bu sitedeki bir kutucuğu isaretleyerek bu siteye diğer girislerinizde bu site tarafindan taninir ve direkt olarak - sifre ve kullanici adi yazmandan - siteye girebilirsiniz. Cookie'lerinizi kullanima kapatirsaniz böyle bir sey gerçeklesmeyecektir... selametle..
__________________
˙·٠�●ßµ aLεмd£ KяaL`dã Taήıмaм KµяaL`da ! گoήµ öLµм oLگã ßįL£..!!! ●�٠· ¤ۜ |
01-24-2006, 03:05 AM | #8 |
ÇaKaL Üye
Kayit Tarihi: Dec 2005
Nerden: Antalya
Yaş: 39
Mesajlari: 1,014
Teşekkür Etme: 76 Teşekkür Edilme: 139 Teşekkür Aldığı Konusu: 45
Üye No: 4739
Rep Power: 1657
Rep Puanı : 7362
Rep Derecesi :
Cinsiyet :
|
Ftp nedir ne değildir..
FTP Nedir?
FTP (File Transfer Protocol) Internete bağlı bir bilgisayardan diğerine (her iki yönde de) dosya aktarımı yapmak için geliştirilen bir internet protokolü ve bu işi yapan uygulama programlarına verilen genel addır. İlk geliştirilen internet protokollerinden biridir. FTP protokolü ile bir başka bilgisayardan bir başka bilgisayara dosya aktarımı yapılırken, o bilgisayar ile etkileşimli-aynı anda (on-line) bağlantı kurulur ve protokol ile sağlanan bir dizi komutlar yardımıyla iki bilgisayar arasında dosya alma/gönderme işlemleri yapılır. FTP yapmak için neler gerekir? FTP yapmak, bir bilgisayara FTP protokolü ile bağlanmak eylemini anlatan yarı Türkçe yarı İngilizce bir deyimdir. FTP yapmak için, • bağlanacağımız bilgisayarın internet adresi (nümerik ya da sembolik formatta) • bağlanacağımız bilgisayarda dosyalarına ulaşmak istediğimiz hesapla ilgili kullanıcı numarası ve varsa şifresi • Internet erişimi olan, üzerinde FTP yazılımı bulunan bir bilgisayar • bağlanacağımız bilgisayarda, FTP protokol komutlarını yorumlayacak çalışır durumda bir FTP Servis programı (FTP Sitesi) gereklidir. FTP ile nasıl bağlantı sağlanır? Bağlantı, tanıtıcı adı (host name) veya internet numarası kullanılarak iki biçimde yapılabilmektedir. Ancak uygulamada daha sık olarak tanıtıcı adı kullanılmaktadır. Bağlantının yapılabilmesi için; ftp bağlanılmak istenen tanıtıcı ad formatı kullanılmaktadır. Bir makinayla olan bağlantıyı kapatıp diğer bir makinaya bağlanmak için önce close ile bağlantı kesilip, open makina ismi ile yeni bağlantı kurulur. FTP ile bağlantı kurulduktan sonra temel Unix komutları kullanılarak işl emler yapılmaktadır. FTP nasıl yapılır? Temel FTP komutları nelerdir? Genel kullanım : ftp şeklindedir. Bundan sonra, ilgili bilgisayara bağlanıldığında, kullanıcı numarası ve parola (password) sorulur. Daha sonra da, o kullanıcının makinasına baglanılmış olur. Bu şekilde, etkileşimli bir ortamda, (genellikle ftp> ile gösterilir) bazı komutlar verilerek iki makina arasında dosya işlemleri, ayrıca bağlanılan makinada bazı temel dosya/disk işlemleri (dizin açma, dosya silme vb) yapılabilir. Bazı temel FTP komutları ve kısa tanımları aşağıda listelenmiştir.: Standart FTP komutları : cd : Dizin değiştirme (cd ) (cd .. : bulunulan dizinden bir öndekine geçme) pwd : Bulunulan dizinin ismini verir dir : Bulunulan dizindeki dosyaları listeleme ls : Bulunulan dizindeki dosyaları kisa olarak listeleme (Örnek kullanımlar : ls -lr : ayrıntılı, tersten alfabetik listeleme; ls -lr |more : sayfa sayfa listeleme (dizin içinde cok fazla sayıda dosya varsa bu kullanım oldukça yararlıdır)) get : Dosya alma (get (). ( seçimliktir, kullanılmayabilir. Bu durumda dosya_adı aynen kullanılacaktır. put : Dosya gönderme (put () mget : Birden fazla dosya almak istendiğinde kullanılır. Örnek kullanımlar: mget *.zip, mget a*.* vb.. mput : Birden fazla dosya göndermek istendiğinde kullanılır. ascii : Dosya aktarımlarında aktarım modu olarak ASCII kullanılacağını belirtme. binary: Dosya aktarımlarında aktarım modu olarak BINARY kullanılacağını belirtme. Arşiv dosyaları (zip, arj, z, zoo, hqx vb), calıştırılabilir programlar (.exe, .com), resim formatlı programlar (gif, jpeg vb) FTP ile alınmadan/ya da gönderilmeden önce mutlaka bu komut verilmelidir. delete: FTP yapılan yerde bir dosyayı silme (delete , eğer yetkiniz varsa kullanabileceğiniz bir komuttur) mkdir : FTP yapilan yerde yeni bir dizin oluşturma (mkdir , eğer yetkiniz varsa kullanabileceğiniz bir komuttur) rmdir : FTP yapılan yerde boş bir dizini silme (rmdir , eğer yetkiniz varsa kullanabileceğiniz bir komuttur) help : Kullanılabilecek komutlar ile ilgili bir yardım ekranı çıkarır. lcd : FTP ortamından çıkmadan, kendi makinanızda dizin değiştirmenizi olanaklı kılar. close : FTP ortamından çıkmadan, sadece ilgili bağlantıyı kapatmak için kullanılır. quit : FTP ortamından çıkmak ve bağlantıyı kapatmak için kullanılır (bye komutu da aynı işi görür). Bazı FTP merkezleri, tüm bir dizini sıkıştırarak gönderme kabiliyetine sahiptir. Söz gelimi, linux isimli bir alt dizini, GET linux linux.zip şeklinde sıkıştırılmış olarak alabiliriz. Ancak, bu özellik her FTP merkezinde olmayabilir. Kütük transferi Internet aracılığı ile kütük transferinin yapılması için get,mget, put ve mput komutları kullanılmaktadır. Ancak transfer edilecek kütük tipine bağlı olarak, transfer tipinin seçilmesi gerekmektedir. Internette iki tür transfer tipi vardır. Ascii: Bilgisayarlar arasında text kütüklerinin transferi için uygundur. Binary: Text içeren veya içermeyen imaj ya da program kütüklerinin transferi için kullanılır. Uzantısı z, Z, exe, zip, tar, com, sys, gz veya ps olan kütükler binary tipinde alınmalıdır. Burada z, Z, zip, tar, gz uzantıları o kütüğü n sıkıştırılmış olduğunu ps ise o dosyanın Postcript yapıda olduğunu gösterir. Uygun programlar ile bu kütüklerin transfer işleminden sonra açılmaları gerekmektedir. Bu komutların kullanımı için iki örnek verilmiştir. ftp> ascii 200 Type set to A. Ascii Kütük Transferi ftp> get news.txt 200 PORT command successful. 150 Opening ASCII mode data connection for news.txt (42390 bytes). 226 Transfer complete. 42553 bytes received in 6.9 seconds (6 Kbytes/s). ftp> binary 200 Type set to I. Binary Kütük Transferi ftp> get news.zip 200 PORT command successful. 150 Opening BINARY mode data connection for news.txt (42390 bytes). 226 Transfer complete. 42390 bytes received in 7.2 seconds (5.8 Kbytes/s). Kütük transferi yapılırken, \"wildcard\" denilen joker karakterlerin de kullanımı mümkündür. Örneğin; ftp>mget news* yazılacak olursa içinde news kelimesinin bulunduğu tüm kütüklerin kopyalanmak istendiği anlaşılacak ve tek tek bu kütüklerin istenip istenmediği sorgulanarak kopyalama yapılacaktır. Eğer bu kütüklerin sorgulama yapılmadan taşınması isteniyorsa \"prompt\" ko mutu verilmelidir. Tekrar bu komut verilene kadar yapılacak tüm kopyalama işlemleri sorgusuz gerçekleştirilecektir. Veri transferi sırasında sıkıştırılmış kütüklerin kullanımı hem maddi hem de zaman açışından dikkate değer kazançların doğmasına yol açmaktadır. Ancak sıkıştırılmış kütüklerin hangi anlama geldiği daha doğrusu hangi programla eski haline getireleceğinin bilinmesi gereklidir. Aşağıda uzantılarına bağlı olarak sıkıştırılmış kütüklerin açılmalarına yönelik bilgiler verilmiştir. İstenen FTP Tabanını Bulma (archie) İstenen bir dosyayı (veya programı) ve ait olduğu FTP tabanını bulmanın en kolay ve çabuk yolu archie komutunu kullanmaktır. McGill üniversitesinde geliştirilmiş olup, kamuya açık ftp kullanımına izin veren arşivlerdeki kütük isimlerini bir veri tabanında tutan ve bunun sorgulamasını yapan bir sistemdir. Veri tabanı periyodik olarak güncellenmekte ve McGill de bulunan ana server yardımıyla diğer serverlerin uyumlu olması sağlanmaktadır. Archie komutu ile 1000\'in üzerindeki anonymous FTP kaynağı taranarak, 100 gigabytes civarındaki bilgi kontrol edilmektedir. Bu komut ile kullanıcının verdiği isme uyan dosyaların bulunduğu kaynaklar seçilip, sıralı biçimde özetlenir. İstenirse yapılan arama işlemi bir text dosyasında saklanabilir. Bilgilerin bulunduğu list eler ayda bir yenilenerek güncelliği sağlanmaktadır. Kullanımı için, archie -paremetreler anahtar kelime yapısı kullanılmaktadır. Burada kullanılabilecek parametrelerden bazıları aşağıda kısaca listelenmişitir. Burada ki p! a! rametreler kullanılan bilgisayarın türüne ve archie programının özelliklerine bağlı olarak farklılıklar göstermektedir. Windows ortamında çalışan programlar kullanıldığı zaman bu parametreler ikonlar halinde yer almaktadır. o: Sorgulama sonuçlarının saklanacağı dosya adı (tüm yazılımlarda desteklenmez) l: Sorgulama sonuçlarının her bir satıra bir sonuç gelecek biçimde özetlenmesini sağlar. s: Taramada büyük/küçük harf ayırımı yapmaz. c: Taramada büyük/küçük harf ayırımı yapar. e: Verilen anahtar kelime ile tamamen uyan isimleri tarar. Büyük/küçük harf ayırımı yapar. Örnek: Aranmak istenilen dosyanın adı vine.tar.Z olsun, $ archie vine.tar.Z Host athene.uni-paderborn.de Location: /local/X11/more_contrib FILE -rw-r--r-- 18854 Nov 15 1990 vine.tar.Z Host emx.utexas.edu Location: /lpub/mnt/source/games FILE -rw-r--r-- 12019 May 7 1988 vine.tar.Z Host export.lcs.mit.edu Location: /contrib FILE -rw-r--r-- 15548 Oct 90 00:29 vine.tar.Z biçiminde arama sonuçları listelenir. FTP Dosyalarının İndirilmesi Internetin en popüler kullanımlarından biri de dosya indirmek yani Internetteki bir dosyayı kendi bilgisayarınıza aktarmaktır. Bu dosyalar birçok değişik tipte olabilir. Kendi bilgisayarınızda çalıştırabileceğiniz programlar; grafik dosyaları, dinleyebileceğiniz sese ve müzik dosyaları ya da okuyabileceğiniz metin dosyaları. Her gün Internetten onbinlerce dosya indirilir. Bunların çoğu kısaca FTP ile kendi bilgisayarınızdan Internet üzerindeki başka bilgisayara da dosya gönderebilirsiniz. FTP diğer çoğu Internet kaynağı gibi client/server modeliyle çalışır. Internetteki bir FTP serverına bağlanmak için FTP client (kullanıcı) yazılımını çalıştırmanız gerekir. FTP serverında, FTP daemon (cin) denilen bir yazılım dosya indirmenizi ve göndermenizi sağlar. Bir FTP sitesine girmek ve dosya indirmek için daemonun giriş izni vermesini sağlamak için bir hesap numarası (ya da kullnıcı adı) ve şifre girilmesi gerekir. Bazı siteler herkesin siteye girip, dosya indirmesine izin verirler fakat hesap numarası (ya da kullanıcı adı) ve şifre yine de girilmelidir. Genelde bu sitelere girmek için kullanıcı aıd olarak “anonymous” (isimsiz) şifre olarak da e-mail adresinizi kullanirsiniz. Bu yüzden böyle sitelere anonymous FTP siteleri denir. Bazi FTP siteleri özeldir ve sadece dogru hesap numarasi ve firesi olan belirli kişilere giriş izni verirler. FTP kullanmak oldukça basittir. Bir FTP sitesine yüklendiginzde, mevcut dosyalar arasinda directoryleri degiştirerek ilerleyebilir ve her directorydeki mevcut dosyayi görebilirsiniz. Indirmek istediginiz bir dosya ile karşilaştiginda, kullanici yazilim ile FTP serverina komut vererek bu dosyayi göndermesini saglayabilirsiniz. World Wide Web’in popüleritesi arttıkça yazılım indirmek daha da kolaylaşmaktadır. Web browser kullanılarak dosyalara olan bağlantılara tıklanır, fakat perde arkasından dosyaları indiren yine FTP ’dir. FTP Web’den ve Interneten dosya indirmenin hala en çok kullanılan yoludur. Web’in HTTP protokolü de dosya indirmek için kullanılabilir. Fakat FTP kadar yeterli olmadığından sıkça kullanılmaz. Internetten dosya indirmede ortaya çıkan bir problem, bazı dosyaların büyük olması ve bu dosyaların indirilmesinin çok uzun zaman almasıdır. 28.800 bps hızda bile dosya indirmek çok yavaş olabilir. Dosya transferlerini hızlandırmak ve FTP üzerinde yer tasarrufu yapmak için kullanılan yöntem sıkıştırmadır. (özel yazılımlar kullanarak dosyanın boyutlarını küçülmek). Dosya sıkıştırmak için birçok değişik metod kullanılabilir. Dosya tipine bağlı olarak, dosyalar % 10 ila 50 arasında bir oranda sıkıştırabilir. Dosyaları indirdikten sonra sıkıştırma yazılımı kullanarak, indirdiğiniz sıkıştırlmış dosyayı yeniden eski haline getirmeniz gerekir. Böylece o dosyayı kullanmak mümkün olur. ANONYMOUS FTP nedir? FTP işlemi sırasında, güvenlik olarak, bağlanacağımız makinadaki kullanıcı numarası (User Name) ve parola (Password) bilgilerini bilmemiz gerekir (Program, bunları bize sorar). Bağlanılan makina, kişiye özel ve parolasını sadece bizim bildiğimiz bir makina olabileceği gibi, herkese açık bir arşiv merkezi de olabilir. Böyle merkezlere herkesin kolayca erişip dosya almasını sağlamak için tek tip bir kullanıcı numarası tanımlanmıştır: anonymous ya da ftp Bu merkezlere ftp yapıldığında kullanıcı ismi olarak anonymous (ya da ftp) girildiğinde, bizden parola olarak KENDİ E-POSTA ADRESİMİZİ girmemiz istenir. Parola yazılırken GÖRULMEZ. Bu sizi sakın şaşırtmasın !!! Şifre olarak kesinlikle kullandığınız bilgisayarın şifresini GİRMEYİN! Örnek olarak; ftp ftp.itu.edu.tr user ftp password [email protected] (yazarken GÖRÜNMEZ) verilebilir. Burada, şifre olarak e-mail adresinin girilmesi genellikle istatistiksel amaçlar içindir. Web üzerinden yapılan anonymous FTP\'lerde şifre girilmesine gerek kalmaz. Aşağıda, ftp.metu.edu.tr (ODTÜ Arşivi)\'ye yapılan örnek bir anonymous ftp görülmektedir. Kullanıcının yazdığı komutlar koyu renk, diğerleri açık renk verilmiştir. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- ftp ftp.metu.edu.tr Connected to 144.122.1.101, port 21 220 rorqual FTP server (Version wu-2.4(4) Mon Nov 14 12:52:17 MEST 1994) ready. USER (identify yourself to the host):ftp >>>USER ftp 331 Guest login ok, send your complete e-mail address as password. Password: ****** >>>PASS xxxxxx 230-################################################## ######################## 230-## Welcome to the Middle East Technical University Archive ## 230-########## ################################################## ############## 230- 230-Hello [email protected] ! 230-You are the 12. anonymous user. 230-Maximum number of users allowed is 100. 230-Mirrored sites are placed under the directory /pub/mirrors 230-This archive is maintained by [email protected] 230- 230- ATTENTION! 230- 230- You can reach this archive via FSP at port 21. 230- 230- We have some aliases for directory names: `quote site alias\' will list them 230- Also, you can reach these directories via `cd alias-dir\' command 230- independent of your current location; e.g., 230- `cd gnu\' instead of `cd /pub/2mirrors/gnu\'. 230- 230- 230- 230 Guest login ok, access restrictions apply. ftp>dir >>>PORT 160,75,2,203,21,15 200 PORT command successful. >>>LIST 150 Opening ASCII mode data connection for /bin/ls. total 72 drwxrwx--- 2 276 ftp-adm 512 May 1 04:59 adm drwxr-xr-x 2 276 ftp-adm 512 Aug 23 1994 bin drwxr-xr-x 2 276 ftp-adm 512 May 5 08:20 dev drwxr-xr-x 2 276 ftp-adm 512 Nov 16 08:19 etc drwxr-xr-x 2 276 ftp-adm 512 Aug 22 1994 lib drwxrwx--- 6 276 ftp-adm 512 Apr 11 11:40 log drwxrwxrwx 2 root system 1024 May 5 04:52 lost+found drwxr-sr-x 18 276 ftp-adm 512 May 11 04:56 pub drwxr-xr-x 3 276 ftp-adm 512 Aug 22 1994 usr 226 Transfer complete. ftp>cd pub >>>CWD pub 250 CWD command successful. ftp> Web üzerinden FTP nasıl yapılır? Son zamanlardaki genel gidiş, tüm Internet servislerine daha becerikli ve etkileşimli ortamlardan erişilmesi ve farklı servislerin etkileşimli olarak kullanılması şekilde kendini göstermektedir. Bu ortamlardan en popüleri Web (World Wide Web) \'dir. FTP de dahil olmak üzere pek çok internet servisi ve ilave pek çok özellik bu ortamlar üzerinden kullanılabilir. Dolayısıyla, FTP yapmanın bir diğer yolu da, Web üzerinden FTP yapmaktır. Bu yöntem hem kullanım açısından daha kolaydır (komutları ezberlemek /bilmek zorunda değilsiniz) hem de daha efektif sonuçlar alırsınız. Binary bir dosyayı, yanlışlıkla, standart FTP programları ile kolayca ASCII modda almanız mümkün. Bu gibi sakıncalar Web üzerinden yapılan FTP\'lerde ortadan kalkmaktadır. Ayrıca, Bookmark ve cache gibi faydalı özelliklerinden dolayı da bu ortamların sağladıkları bazı kolaylıklar vardır. Çoğu Web istemcisinin sağladığı grafik ara birim özelliğini de unutmamak gerek. Böylelikle, söz gelimi standart resim formatla! rı! nda olan bir resim dosyasını aldığınız anda görüntüyü ekrana da gönderebilirsiniz. FTP yapmanın bu \"farklı, kolay ve güzel\" yolunu Web kısmında bulabilirsiniz. VM/CMS üzerinden FTP yapıyorum. Anonymous FTP\'lerde şifre olarak kendi e-mail adresimi veremiyorum. Problem nedir? Problem, e-mail adreslerinde görülen \"@\" karakterinin default (varsayılmış) olarak VM sistemlerinde satır sonu (line end) karakteri olarak tanımlanmasindan kaynaklanıyor. FTP yapmadan once, \"TERM LINEND OFF\" komutunu verirseniz problem ortadan kalkacaktir. Bu komutu PROFILE EXEC dosyanızın içine ayrı bir satır olarak koyarsanız (bu durumda, tırnak icinde (\'TERM LINEND OFF\' olarak) vermenız gerekebilir) makinanızı heri açışınızda bu komutu yazmaktan kurtulursunuz. Anonymous FTP yaparken bu gibi dertlerle uğraşmak ve ikide bir username ve password vermek istemiyorsanız aşağıdaki REXX ile yazılmış EXEC dosyayı \"MYFTP EXEC\" olarak kaydedin. Programda, queue \"anonymous \"userid()\"@vm.cc.itu.edu.tr\" satırında @ işaretinden sonra gelen vm.cc.itu.edu.tr yerine kendi domain adresinizi yazın. MYFTP şeklinde daha rahat anonymous ftp yapacaksınız. (Username ve password girmek zorunda kalmayacaksınız). ------------------------> Buradan kesiniz <---------------------- /* MYFTP EXEC */ /* */ Parse Arg ftp_addr If ftp_addr=\"\" then signal help queue \"anonymous \"userid()\"@vm.cc.itu.edu.tr\" push \"FTP \"ftp_addr exit help: Say \'Kullanim Formati : MYFTP ftp-addresi\' ------------------------> Buradan kesiniz <---------------------- VM/CMS üzerinden FTP yapıyorum. FTP yaptığım yerlerde bazı dosyaların isimleri çok enteresan. Bunları GET komutuyla nasıl alabilirim? (GET komutu hata veriyor) Bu problem, VM/CMS\'in dosya isimlendirme sisteminin farklılığından kaynaklanıyor. VM için GET komut formatı : GET şeklinde verilebilir. Örnek olarak, bağlandığımız FTP arşivinden INDEX isimli bir dosyayi almak istersek, GET INDEX INDEX.TXT diyebiliriz. Bu durumda dosya, A diskinde INDEX TXT isminde saklanacaktır. sample-index.tar.Z isimli bir dosyayı da geçici olarak oluşturduğumuz T diskine almak isteyelim. Bu durumda uygun GET komutu; GET sample-index.tar.Z S_INDEX.TARZ.T olabilir. (Binary transfer etmeyi ve dosyanın orijinal formatının biçimini unutmayın!!!). Böylece ilgili dosya T diskine S_INDEX TARZ olarak kopyalanacaktır. FTP yaparken, bir dosyayı nasıl almadan okuyabilirim ? Bunu yapamazsınız. Bir dosyayı görüntülemek için onu transfer etmelisiniz. FTP ortamından çıkmadan, aldığınız bir dosyayı listeleyebilirsiniz. Bunun için, unix\'te \'!cat \', vm/cms\'te \'CMS type \' , dos için, \'!type \' kullanılır. Bu komutları FTP ortamından çıkmadan verin. Eğer Netscape, Mosaic vb gibi bir Web istemcisi ile FTP yapıyorsanız, programın \"setup\"ından transfer edilecek dosya tipi için bir listeleyici (viewer) program tanımlayarak (bu, txt dosya (metin dosyasi) için bir editör) dosya transferini doğrudan ekrana yönlendirebilirsiniz. Web sadece TXT dosyaların değil, diğer formatlardaki dosyaların da (ses, görüntü, video vb) transfer edilirken ekrana yönlendirilmesini sağlar. İsmini bildiğim bir dosyanın hangi FTP merkezinde olduğunu nasıl bulabilirim? Bu işi yapan sistem ARCHIE olarak adlandırılır. Archie ile binlerce herkese açık (anonymous) FTP merkezindeki milyonlarca dosyanın kayıtlı olduğu veri tabanları taranır ve aranan dosyanın (eğer varsa) hangi FTP merkezlerinde olduğu ilgili alt dizinleriyle birlikte sorgulayan kişiye bildirilir. ARCHIE, dünyada bulunan değişik Archie servislerine (Archie Servers) ARCHIE programı ile doğrudan, yine bu servis sağlayıcılarına Telnet ile doğrudan bağlanarak kullanılabilir ve sorgulama yapılır. Archie sorgulaması e-mail ile de yapılabilir. Kullanımı özetlemek gerekirse, • Yerel bir Archie programı ile ARCHIE kullanımı :ARCHIE eudora --> isminde eudora olan tum dosyalari/alt dizinleri bulunduklari FTP merkez isimleri ile birlikte listeler. • Gopher içinden Archie : Gopher içinden ilgili Menüyü bulur, gelen tarama menüsünde ilgili kelimeyi girerek tarama yaptırısınız. Tarama sonucunda ilgili nesneler bir menü olarak sunulur. Menüden secilen dosyalar ftp ile alınır. • Web içinden Archie : Bir kaç tane archie\'yi destekleyen CGI formu var. Web icinden biraz daha yeteneklidir; archie sunucusunu, taramanın türünü seçebilirsiniz. tarama sonucunda gene ftp ile istediğiniz dosyayı alabilirsiniz. • e-mail ile Archie kullanımı : Archie servis saglayıcısına bir e-mail mesaji icinde \'help\' komutu gönderilirse e-mail erişimi ile kullanılabilen komutlar hakkında bilgi alinabilir. • Telnet ile ARCHIE kullanımı : Archie servis saglayıcısına Telnet yaptıktan sonra, kullanıcı ismi olarak \'archie\' girilmesi gerekir. Daha sonra, help komutu ile kullanılan komutlar hakkında bilgi alınabilir. Bazı archie servisleri şunlardır : archie.internic.net, archie.rutgers.edu, archie.sura.net, archie.doc.ic.ac.uk, archie.funet.fi, archie.th-darmstadt.de, archie.uqam.ca, archie.ans.net Ayrıca, web üzerinden de benzeri taramalar yapabileceğiniz iyi bir servis var: FTP Search. http://ftpsearch.ntnu.no/ftpsearch Bu servis, iyi bir kullanıcı arayüzü ve zengin seçenekleri ile, aradığımız programların bulunduğu siteleri ve dizin bilgilerini bize vermektedir. http://www.shareware.com servisi de, benzer amaçlar için kullanılabilir. FTP ile bir dosyayı alırken, herhangi bir nedenle, bağlantı kesildi. Daha sonra kaldığım yerden aktarıma devam edebilir miyim? Özellikle düşük hızlı bağlantılarda ve modem ile yapılan bağlantılarda karşılaştığımız bir problem!. Dosya aktarımı yarım kalmışsa, kaldığınız yerden aktarıma devam etme şansınız herzaman olmayabilir. Standart FTP buna izin vermez. Ancak, bazı ftp siteleri \"bu tip yarım aktarımlara\" izin verebilir. Bu durumda, kullandığınız FTP programında da (reget, resume vb) benzeri komutlar varsa, aktarıma kaldığınız yerden devam edebilirsiniz. Eğer win95/nt altından bağlantı yapıyorsanız, CuteFTP (http://www.cuteftp.com) bu tip sorunlarınızı çözecektir. Ayrıca, BulletProof FTP de benzer işi yapar. Aynı zamanda, web (http) transferlerinizi de doğrudan bu program üzerinde yapabilirsiniz. Daha fazla bilgi için adresi : http://www.bpftp.com . Her iki program da, aynı zamanda, Raksnet Tucows arşivinden alınabilir (http://tucows.raksnet.com.tr/tucows/window95.html) FTP yaparken dikkat edilmesi gereken hususlar var mı? Tabii ki var!! Aşağıdaki hususlara dikkat etmemek çoğunlukla bir sürü boşa giden zamana mal olacaktır. • EXE, .ZIP vb gibi dosyaları BINARY aktarın (transfer edin). FTP\'de (genellikle) varsayılan aktarım biçimi ASCII dir. • Anonymous FTP\'de, bir directory içine girdiğinizde, genellikle, oradaki dosyaların isim, byte olarak büyüklük, tarih ve içeriğini belirten kısa açıklama satırlarının olduğu \'okubeni (readme)\' dosyaları (bazen de INDEX dosyaları) vardır. Öncelikle bu ASCII dosyaları alıp okumak size çok yardımcı olacaktır. • Anonymous FTP\'de, şifre olarak LÜTFEN e-mail adresinizi doğru olarak girin. Bazı FTP merkezleri, e-mail adresinin uygunsuz girilmesi (ya da girilmeyip boş geçilmesi) durumunda FTP yapmanıza izin vermemektedir. • Unix\'te küçük/büyük harf ayrımı olduğunu her zaman akılda bulundurun. Özellikle, aktaracağınız dosyaların isimlerini tam yazın ve küçük/büyük harf ayrımlarına dikkat edip aynısını yazın. • Kullandığınız bilgisayarın işletim sistemine özgü kısıt/özellikleri de bilmekte fayda var. (yerel dosya adı vermeler, dosya içeriği görme vb gibi özellikleri kullanabilmeniz icin -söz gelimi, DOS işletim sisteminde, dosya adı ve uzantısı için birtakım kısıtlamalar var). Anonymous FTP\'de dosya gönderilmesi ve incoming dizininin kullanımı FTP\'de bağlandığımız makinaya dosya göndermek istersek, bunu PUT komutu kullanarak yapıyoruz. Anonymous FTP\'lerde bağlandığımız makinaya bir dosya gönderme (yani yazma) hakkımız -genellikle- yoktur. FTP siteleri, kullanıcıların belli bir süre dosyalarını koyabilmeleri için bir dizin açmışlardır : bu dizinin adı incoming. genellikle kök (root) dizininde, ya da pub\'ın altında (pub/incoming) olarak bulunur. Anonymous FTP lerde, sadece incoming dizinine yazma yetkimiz vardır. Buraya alt dizin açabilir, program kopyalayabiliriz (PUT ile). incoming özellikle, kullanıcıların internet\'te buldukları ilginç programları başkaları ile paylaşabilmeleri için güzel bir ortam. Bazı sitelerde incoming kullanımı kısıtlanmış olabilir. Bu kısıtlamalar değişiktir. Dizin açma, dosya upload etme (gönderme), dosya silme, incoming içindeki dosyaları görme, incoming içindeki dosya sayısı ve uzunluk limitleri vb gibi özelliklerden bir kısmı ya da tamamı iptal edilmiş olabilir. Incoming kullanımında uymamız gereken bazı kurallar var : • Herşeyden önce, incoming dizini herkesin kullanımına açık. Bu yüzden, fazla sayıda ve büyüklükte dosyayı bu alanda TUTMAMALIYIZ. • incoming\'e koyduğumuz bir dosyayı bir süre sonra silmeyi unutmamalıyız. Ancak, başkalarının upload ettiği dosyalara dokunmamamız lazım. • incomin içinde lisanslı yazılımlar, uygunsuz dosyalar, prpoaganda içeren dosyalar vb bulundurmamalıyız. • Eğer bir program koymuşsak (söz gelimi unzip.exe), aynı isimde kısa bir açıklama dosyası da koyup programın kısa bir tanımını burada vermeliyiz (söz gelimi, unzip.txt -dosya içinde, pkzip.exe\'nin ZIP dosyalarını açan bir DOS programı olduğunu söyleyebiliriz). • incoming\'in uygunsuz kullanımına rastladığımızda, ilgili FTP Sitesi yöneticisine haber vermeliyiz. Internet erişimim yok. e-mail ile FTP yapabilir miyim? Evet, yapabilirsiniz. e-mail ile FTP komutlarının gönderildiği servisler vardır. Bu servisler, komutları mail gönderen kişinin adına işlerler ve sonucu mail ile kullanıcıya gönderirler. Eğer kullanıcı bir dosya istemişse, bu, genellikle, uuencode edilmiş olarak küçük parçalar halinde e-mail ile gönderilir (encode/decode hakkındaki bilgiyi \"Elektronik Posta (e-mail)\" kısmında bulabilirsiniz. Turkiye\'de böyle bir servis var. Bu servisin adı \'Bilserv (Bilkent Mail Server)\'. Bilserv Servisi Bilkent Üniversitesi\'nde çalışmaktadır. Bilkent Mail Server: Mail server otomatik cevaplama yeteneği olan bir programdır. [email protected], ve [email protected], ya da [email protected] adreslerine bir dosya içinde gönderilen komutlara göre bazı bilgi ve/veya dosyaları belirtilen adrese gönderir. Program, komutları belirli bir syntax\'ta beklemektedir; gönderilen dosya\'yı okuduktan sonra şayet ciddi bir hata yoksa istenen bilgi ve/veya dosyaları gönderecektir. Program HER ZAMAN bir alındı mesaji (dosya içinde) gönderecektir: Hatanın nerede olduğunu ve cok kısa bir komut özeti gönderecektir. Mail Server çok yetenekli bir programdır ve FTP yanında size dosya temelli pek çok hizmet sunar. Bilkent Mail Server hakkında daha ayrıntılı bilgiyi, \'[email protected]\' adresine bir e-mail mesaji içinde HELP komutunu göndererek elde edebilirsiniz. Ayrıca, send bilkent-arsiv.txt end satırlarını bu adrese gönderirseniz, Bilserv\'i ve Bilkent Arşivlerini anlatan bir dökumana da erişebilirsiniz. Grafik Arabirimli FTP ne demektir? Klasik anlamda FTP yaparken, klavye ile bir takım komutlar yazarız. Son yıllarda geliştirilen bazı programlar kullanıcının bu komutları vermesine gerek kalmadan grafik bir ara birim ile daha kolay FTP yapmasına olanak tanırlar. FTP komutları ya pull-down/pop-up menülerden alınır; ya da tek bir fare tıklatması ile değisik FTP komutları icra edilir. Bu tip programlara bir örnek, PC/Windows altında çalışan, John Junod\'un geliştirdiği WS_FTP\'dir. (http://www.ipswitch.com \'dan alınabilir). Unix ortamında xftp/oftp/mftp, ftptool gibi programlar vardir. Gopher ve Web içinden yapacağınız FTP de bu tip FTP\'lere benzer. Aşağıda, WS_FTP (sürüm 4.10) için klasik ekran düzeni görülmektedir. Sol taraftaki bilgiler yerel diske ait, sağ taraftakiler ise bağlandığımız yere aittir. Kullanıcı, menü sistemi yardımıyla dosya transferi ve bazı temel FTP operasyonlarını gerçekleştirir. Bir FTP seansı nasıl yürütülür? FTP , birçok diğer Internet kaynağı gibi client/server modeliyle çalışır. Bu durumda FTP ’yi kullanmak için bir client (kullanıcı) programın kendi bilgisayarınızzda çalışması gerekir. Bir FTP seansına başlamak için bilgisayarınızdaki kullanıcı programı çalıştırır ve indirmek istediğiniz dosyaların bulunduğu FTP serverıyla kontak kurarsınız. FTP kullanıcı yazılımını temin edebileceğiniz yüzlerce yer vardır. Bunlardan biri de ZDNetin www.hotfiles.comdaki yazılım kütüphanesidir. FTP deamon’u (cin) FTP serverı üzerinde çalışır. Bu deamon bütün FTP muamelelerini halleder. FTP kullanıcı bir serverla kontak kurduğu zaman, deamon bir hesap numarası ve şifre sorar. Birçok FTP sitesi herkesin giriş yapmasına ve dosya indirmesine müsaade eder. Bu tür FTP ’lere anonymous FTP denir. Ananymous (isimsiz) FTP’lerde hesap numarası yerine “ananymous”, şifre yerine de e-mail adresi kullanilir. Bazi FTP clientleri, FTP serverina baglanildiginda bu işlemi otomatik olarak yaparlar. Bir FTP serverina giriş yaptiginzda, command link (komut hatti) denilen bir baglanti, server ve bilgisayariniz arasinda kurulur. Bu hat sizin servera komut göndermenizi saglarken, serverin da size bilgi ve mesaj göndermesini saglar. FTP serverindaki directorylerin degiştirilmesi istendiginde kullanici yaziliminiz komut hattini kullanarak FTP deamonuna bir emir gönderir. Deamon directoryi degiştirir ve komut hatti üzerinden o directorydeki dosyalarin listesini gönderir. Bu dosyalardan birini indirmek istediginizde bu talep yine komut hattindan iletilir. Bir dosyayi indirmek için komut verildiginde veril hatti (data link) denilen ikinci bir baglanti kurulur. Bu baglanti iki modda olabilir: ASCII ya da binar modu. ASCII modu metin dosyalari göndermek içindir ve satir boşluklariyla, satir başlarinda degişiklik olabilir. Binar modu binar dosyalari degişiklige ugramadan gönderir. Dosya serverdan bilgisayariniza veri hatti üzerinden indirilir. Dosya indirildikten sonra veri hatti otomatikman kapanir. Dosya indirilip veri hatti kapadiktan sonra komut hatti açik kalmaya devam eder. Böylece başka directorylere bakip başka dosyalar indirebilir. Işiniz bittiginde, çikiş yaparsiniz ve komut hatti kapanir. Artik FTP serveriyla olan baglanti kesilmiştir. Dosya *****tirma *****tirma programlari dosyalari küçülmek için algoritma-kompleks matematiksel formüller- kullanirlar. Ilk aşamada algoritma *****tirilacak dosyayi inceler, tekrarlanmiş veri desenleri arar. Algoritma tekrarli veri desenleri buldugunda bunlari daha ufak “işaret”lerle değiştirir. Fazla miktarda tekrarlı veri desenleri olan dosyalarda daha çok işaret olacağından bu dosyalar orijinalinden çok daha küçük bir boyuta sıkıştırabilirler. Dosyaya istenirse bir başlık da eklenebilir. Bu başlıkta, dosya adı, dosya büyüklüğü ve sıkıştırma metodunu belirten bilgiler bulunur. Bu bilgiler dosyayı yeniden eski haline sokup, yeniden yapılanmasını sağlarken kullanılır. PC’ler için olan PKZIP gibi bazı sıkıştırma yazılımları, birkaç sıkıştırılmış dosyayı bir araya getirerek arşiv dosyaları yaratabilirler. Ayrıca UNIX komutu olan TAR kullanılarak birçok dosya tek bir arşiv de birleştirilir. Internette bulunduğunuz sıkıştırılmış bir dosyayı kullanmak için önce bunu Internet üzerinden kendi bilgisayarınıza transfer edin. Bu dosyayı kullanabilmek için bunu eski haline getirecek bir yazılım gerekir. Bu yazılım başlığa bakar ve dosyadaki işaretleri (token) inceler. Bir açma algoritması kullanarak orijinal dosyayı, bilgisayarınızda kullanabileceğiniz şekilde yeniden oluşturur. Dosya uzantıları dosyanın sıkıştırılmışsa nasıl sıkıştırıldığını belirtir. selametle...
__________________
˙·٠�●ßµ aLεмd£ KяaL`dã Taήıмaм KµяaL`da ! گoήµ öLµм oLگã ßįL£..!!! ●�٠· ¤ۜ |
03-26-2006, 05:28 PM | #9 |
ÇaKaL Üye
Kayit Tarihi: Jan 2006
Mesajlari: 1,791
Teşekkür Etme: 0 Teşekkür Edilme: 88 Teşekkür Aldığı Konusu: 15
Üye No: 26295
Rep Power: 2502
Rep Puanı : 76884
Rep Derecesi :
Cinsiyet :
|
teşekkürler...
|
03-27-2006, 09:23 PM | #10 |
Yeni Üye
Kayit Tarihi: Mar 2006
Yaş: 44
Mesajlari: 42
Teşekkür Etme: 1 Teşekkür Edilme: 9 Teşekkür Aldığı Konusu: 3
Üye No: 10794
Rep Power: 1374
Rep Puanı : 460
Rep Derecesi :
Cinsiyet :
|
teşekkürler.
|
Bu Konudaki Online üyeler: 1 (Üye Sayisi : 0 Ziyaretçi Sayisi : 1) | |
|
|
Benzer Konular | ||||
Konu | Konu Baslangic | Forum | Cevaplar | Son Mesaj |
Virüs nedir ? Trojan (Truva atı) nedir ? | ZaNdAR | Eskiler (Arşiv) | 5 | 09-15-2006 06:55 PM |
Felsefe Nedir? Ne değildir? | gizli_biri | Eskiler (Arşiv) | 9 | 09-14-2006 07:03 PM |
çarşı nedir ne değildir | blAcksmith | Eskiler (Arşiv) | 3 | 07-17-2006 01:55 PM |
motor nedir ne değildir(18) | KabaX | Eskiler (Arşiv) | 1 | 06-09-2006 11:08 PM |
Telekinezi Nasıl Yapılır, Nedir, Ne Değildir | Tathar Elanessé | Eskiler (Arşiv) | 0 | 04-25-2006 02:52 PM |