Kanser hücreleri birbirini kolluyor
Matematikteki Oyun Teorisi’ni kanser araştırmalarına uyarlayan araştırmacılar, tümor hücrelerinin vücutta yayılırken birbirleriyle yaptıkları dayanışmayı inceliyor
Matematikteki ‘Oyun Teorisi’ni evrim biyolojisine uyarlayan araştırmacılar, kanserin gelişiminde tümor hücrelerinin birbirleriyle yaptığı dayanışmayı anlamaya çalışıyor. Oyun Teorisi, bencil insanlardan kurulu bir toplumda işbirliğinin oluşumunu matematiksel olarak açıklıyor. Oyun Teorisi’nden feyz alan kanser araştırmalarında ise, tümordeki her biri farklı mutasyonlara sahip hücreler, Oyun Teorisi’ndeki rasyonel oyuncular gibi değerlendirilip, aralarında dayanışmanın nasıl geliştiği inceleniyor. Araştırmayı University of Michigan-Ann Arbor profesörü Robert Axelrod yürütüyor
HÜCRELER RASYONEL VARLIK KABUL EDİLİYOR
Axelrod’un yaptığı simülasyonda, kanserli hücreler arasındaki oyun, ‘tümorü ilerletmek’ olarak tanımlanıyor ve hücrelerin bu amaç uğrunda nasıl bir davranış sergiledikleri sorgulanıyor. Tümorde her bir hücre birbirinden bağımsız, rasyonel varlıklar olarak kabul ediliyor. Axelrod, bu simülasyon için hücrelerin ‘insanmış’ gibi ele alınmasına gerek olmadığını, teorik açıdan, tümorü yayma çerçevesinde ‘rasyonel’ varlıklar olduklarının temel alınmasının yeterli olduğunu vurguluyor.
HÜCRESEL DAYANIŞMA TEOREMİ
Tümor hücreleri, komşu dokulara yayılarak ilerliyor. Ancak bazen kimi kanserli hücreler yayılırken, sağlıklı hücrelerden ciddi bir direnişle karşılaşabiliyor.
Robert Axelrod
İşte tümor hücreleri arasındaki dayanışma bu noktada ortaya çıkıyor; kanser hücreleri, yayılamada zorluk çekenlere ek yayılma faktörlerini kan yoluyla göndererek yardımcı oluyor. Axelrod bu dayanışmanın işbölümü içerdiğini, yayılma eylemini kolaylaştırmak için kanserli hücrelerin birbirlerine adeta bilinçli bir şekilde yardım ettiğini vurguluyor. Axelrod, tümorlü hücreleri arasındaki dayanışmanın farklı kanser türlerine göre farklılık gösterebileceğini, kimi kanserlerin daha hızlı yayılmasında bu hücresel dayanışmanın etkili olabileceğini belirtiyor.
MİKRO-DÜZEYDE DAYANIŞMAYI KIRMAK
Dayanışma mantığının çözülmesiyle, kanserli hücrelerin mikro-çevreleri içinde durdurulabileceğini beliten Axelrod, yeni tedavi yöntemlerinin mümkün olduğuna işaret ediyor. Bazı tedavilerde kanserli hücrelerin beklenmedik direnç göstermesi de, bu mikro düzeydeki dayanışma ile açıklanabilir. Axelrod, hücresel dayanışma teoremine dayanan tedavilerin, tek bir tümor içindeki farklı kanser hücrelerinin birbirleriyle nasıl dayanışma gösterdiğinin anlaşılmasından sonra, her bir tür için ayrı önlem alınması gerekeceğini söylüyor.
Kaynak: Araştırma Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde (Vol 103) yayımlanmıştır.