Suriye
Emeviler döneminde İslam İmparatorluğu'nun merkezi olan Suriye, çağlar boyu işgalllere uğramış ve Romalılardan Moğollara, Haçlılardan Osmanlılara dek, pek çok devletin denetimi altına girmiş bir ülke.
Suriye günümüzde ise, çoğunluğu oluşturan Sünni Araplar dışında, Kürtler, Ermeniler, Asuriler, Aleviler ve Dürziler gibi çok çeşitli etnik ve dini grubu barındırıyor.
SURİYE'NİN KÜNYESİ
Nüfus: 18 milyon 600 bin (BM, 2005)
Başkent: Şam
Yüzölçümü: 185.180 km2
En yaygın dil: Arapça
En yaygın din: İslam
Ortalama ömür: Erkeklerde 71, kadınlarda 75 yıl (BM)
Para birimi: 1 Suriye sterlini = 100 piastre
Başlıca ihraç ürünleri: Petrol ve gaz
Ortalama yıllık gelir: 1.190 $ (Dünya Bankası, 2005)
İnternet uzantısı: .sy
Uluslararası telefon kodu: +963
GENEL BİLGİLER
1918'de, İngiliz kuvvetlerinin desteğiyle Emir Faysal liderliğinde Şam'ı ele geçiren Arap kuvvetleri, Suriye'yi Osmanlı İmparatorluğu denetiminden çıkardı. Bir süre Fransız mandası altında kalan Suriye, 1946'da bağımsız oldu.
Ancak bağımsız Suriye, toplumdaki çeşitli grupların çıkar çatışmaları nedeniyle siyasi istikrara kavuşamadı.
Ülke kısa süreliğine Cemal Nasır liderliğindeki Mısır ile birleşerek (1958-1961) Birleşik Arap Cumhuriyeti'ni oluşturdu. Ancak bu birliğe, bir grup subayın düzenlediği darbe son verdi.
Arapların birliğini savunan, Aleviler denetimindeki Baas (Uyanış) Partisi'nin 1963'te denetimi ele geçirmesi, ülke tarihinde yeni bir dönemin başlangıcı oldu.
Bunu takip eden 10 yılda askeri darbelerle peşpeşe gelen yönetim değişiklikleri yaşandı, ancak Baas'ın hakim konumu sürdü.
Son olarak Hafız Esad, 1970'te devlet başkanını devirdi ve 30 yıllık iktidar sürecini başlattı. Baas Partisi de hala iktidarı elinde tutuyor.
Baas yönetimi, ülke içinde otoriter tavrı, yurtdışında İsrail aleyhtarı katı siyaseti dolayısıyla eleştiri görüyor. Bu eleştiriler, özellikle Devlet Başkanı Hafız Esad döneminde yoğunlaştı.
Suriye, İsrail sınırındaki stratejik önemdeki Golan Tepeleri'ni 1967'de kaybetti. Komşusu Lübnan'da yaşanan iç savaş ise, Şam yönetiminin bölgedeki nüfuzunu sınırları dışına yaymasını sağladı.
İsrail'in 1967'de işgal ettiği Golan Tepeleri iki ülke arasında gerginlik yaratıyor
Ancak Lübnan'ın eski başbakanı Refik Hariri'yi hedef alan bir suikast ardından baskı altında kalan Şam yönetimi bu ülkedeki askerlerini 29 yılın ardından 2005'te çekti.
Bu konuda hazırlanan bir Birleşmiş Milletler raporunda da Suriye'nin ısrarlı yalanlamalarına rağmen, suikaste Suriyeli yetkililerin karışmış olduğu suçlamaları yer aldı.
Suriye'de hükümet muhalefet hareketlerine karşı son derece katı bir tutum izliyor. 1982'de Müslüman Kardeşler Örgütü'nün Hama'da başlatığı ayaklanmanın bastırılması sırasında binlerce kişi hayatını kaybetti.
Hafız Esad'ın 2000 Haziran'ında ölümü ardından ise yerini oğlu Beşar Esad aldı.
Esad'ın iktidarı sırasında yönetimin tavrı yumuşadı, yüzlerce siyasi tutuklu serbest bırakıldı. Ancak ekonomide ve siyasette sözü edilen kapsamlı reformlar hayata geçirilmedi.
Suriye, dış politikada son yıllarda artan bir baskı görüyor. Amerikalı yetkililer, Suriye'yi 'şer ekseni' içinde anıyor, Irak'taki isyancılara destek vermekle suçluyorlar.
Suriye bu suçlamaları reddederken, ABD'yi yönetimi devirmeye çalışmakla suçluyor.
LİDERLER
Devlet Başkanı: Beşar Esad
Beşar Esad, 10 Haziran 2000'de babası Hafız Esad'ın ölümünün hemen ardından bu görevi üstlendi.
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ülke siyasetinde yumuşama eğilimi sağladı
Göz doktoru olan Beşar, babasının yerini alacağı düşünülen ağabeyi Basil 1994'te bir trafik kazasında ölmeseydi belki de siyasete girmeyebilirdi.
Aynı dönemde orduya da katılan Beşar, 1999'da albaylık rütbesine terfi etti.
Beşar Esad'ın modernleşmeye verdiği önem nedeniyle kazandığı takdir, ülkede yolsuzluğa karşı giriştiği mücadele ile daha da pekişti.
Beşar Esad, devlet başkanı olarak ayrıca Baas Partisi ve ordunun da lideri.
35 yaşında göreve gelmesi ardından, ilk yıllarda açıklık ve siyasi hoşgörü yanlısı bir tavır sergileyen Beşar Esad, çok sayıda siyasi tutukluyu serbest bıraktı ve medya üzerindeki kısıtlamaları gevşetti.
Ancak yerleşik düzenin temel unsurları olan ordu ve Baas Partisi, fazla hızlı bir değişimi kendileri açısından tehditkar buluyor.
- Devlet Başkanı Yardımcısı: Faruk Şara
- Başbakan: Muhammed Naci El Uteri
- Dışişleri Bakanı: Velid El Muallim
MEDYA
Suriye basın ve yayın kuruluşlarının neredeyse tamamı hükümet ve Baas Partisi mülkiyetinde ya da denetiminde.
Devlet Başkanı ve ailesinin eleştirilmesi söz konusu değil ve dış basın ve yayın kuruluşlarının hükümeti rahatsız edebileceği düşünülen yayınları sansürden geçiyor.
Suriye'de Beşar Esad'ın devlet başkanı olması sonrasında basın kısa süreli bir filizlenme dönemi geçirdi. Beşar Esad, 40 yıldan bu yana ilk kez özel yayın kuruluşlarına yayın lisansı verdi.
Üç parti gazetesi, iki özel gazete ve bir mizah dergisinin de aralarında olduğu yeni basın organları bu dönemde yayın hayatına başladı.
Ancak daha sonra çıkarılan yeni bir basın yasası, yeni kısıtlamaları da beraberinde getirdi. Yayın kurumlarının başbakandan izin alması ve içeriklerinin yasakları ihlali durumunda kapatılmaları koşulları getirildi.
Üç devlet kanalının yanı sıra, Suriye'de pek çok izleyici yabancı televizyon yayınlarını da takip edebiliyor. Uydu alıcılarının kullanımı da yasal.
Özel, ticari radyoların FM bandında yayın yapmasına da haber programı veya siyasi içerikli yayınlar yapmama koşuluyla izin veriliyor.
ABD merkezli muhalif Suriye Reform Partisi, 2004 yılından itibaren "Hür Suriye Radyosu" adlı altında kısa dalgadan yayınlar yapıyor.
Basın
Al-Baath (Baas Partisi yayın organı)
Al-Thawra
Syria Times
Radyo-TV
Suriye Radyo Televizyonu
Suriye Arap Cumhuriyeti Radyosu
- Radyo Şam - Devlet radyosu dış yayınlar servisi
- Medine FM - 2005 Mart ayında yayına geçen ilk özel radyo
Haber Ajansı
Suriye Arap Haber Ajansı (SANA)