Türkiye’den Irak’ın ’su pazarlığı’na ret
Çiğdem TOKER
Önümüzdeki hafta Türkiye ile yapılacak KEK toplantısının gündemine Irak Merkezi Hükümeti Dicle ve Fırat sularının da konulmasını istedi. Hükümet Irak’ın bu teklifini reddetti. Irak tarafı, Türkiye’den, Kuzey Irak’ta fuar düzenlemesini de talep ediyor.
IRAK Merkezi Hükümeti, önümüzdeki hafta Türkiye ile yapacağı 16. Karma Ekonomik Komisyonu gündemine "su kaynakları"nın da konulmasını talep etti. Dicle ile Fırat sularının pazarlığa açılması anlamına gelen bu talep reddedildi. KEK müzakerelerini yürütmekle görevli Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM), 27 Ekim Cuma günü Dışişleri Bakanlığı kanalıyla gönderdiği "muhtıra"da "Su kaynaklarının ekonomik konularla ilgisi bulunmamaktadır" dedi. Su kaynakları konusunun yakın geçmişte şifahen telaffuz edilmesine karşın, iki ülke ekonomik ilişkilerinde yazılı olarak hiç gündeme gelmediği belirtildi. Bu nedenle, Dicle ile Fırat sularının, tartışmaların bu kadar yoğun olduğu bir dönemde gündeme getirilmesinde, Kuzey Irak Kürt Federasyonu’nun bu konuda merkezi hükümete etkisinin olabileceği dikkate alınıyor.
GÜVENLİ BÖLGELERDE FUARIN ANLAMI: Irak Hükümeti’nin Ankara’ya gönderdiği taslak metinde,
gerçek niyetler konusunda kuşkuya yol açabilecek iki talep daha bulunuyor. Taslak Gündem’de "Türkiye’nin Irak’ın güvenli bölgelerinde ihtisas fuarları açması" da var. Kaynaklar, Irak’ın güvenli bölgelerinin Kuzey Irak olduğunu ve bu ifadeyle de büyük bir olasılıkla, Erbil ile Zaho’nun kastedildiğine dikkat çekiyor. Irak Hükümeti’nin Kuzey Irak ibaresini resmen anmadan bu dileği kayda geçirdiği dikkate alındığında, "Türkiye, tanımadığı Kuzey Irak’ta gidip fuar açınca Kürt yönetimi ile anlaşmalar imzalayarak, zımnen Kürt devletinin varlığını kabul etmiş sayılacak" değerlendirmesi yapıldı. Diğer yandan, taslak gündem maddeleri arasında "İki ülkenin üniversiteleri arasında işbirliği cesaretlendirilsin" ifadesi de yer aldı.
SINIRI AŞAN SULAR: Gelecek hafta, 16.sı yapılacak olan Türkiye-Irak KEK’inin eş başkanlıklarını Irak Petrol Bakanı Hüseyin Şehristani ile Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen yürütüyor. Konuyu sorduğumuz Tüzmen, KEK toplantılarının standart bir çerçevesi olduğunu ve müzakere zamanında bu çerçeve üzerinden mutabakat metni oluşturulduğunu söyledi. Su kaynaklarının sınır aşan sular anlamına geldiğini vurgulayan Tüzmen, "Biz bugüne kadar KEK müzakerelerinde sınır aşan sular konusunu hiç görüşmedik" dedi. Tüzmen, sorularımızı şöyle yanıtladı: Bence bu madde zorlamayla konulmuş, giydirilmiş bir madde. Su kaynakları demek burada sınır aşan sular anlamına geliyor. Biz bugüne kadar sınır aşan suları hiç görüşmedik. Konu açılmak istendiğinde de her seferinde "Bu siyasi bir konudur" diyerek hep elimizin tersiyle ittik. Türkiye’nin sınır aşan sular konusundaki tavrı bellidir. Türkiye kendi sularının paylaşılması veya debi seviyesine göre bırakılacak suyun tespiti konusunda hiçbir zaman bu çalışmaları hakkaniyet dışında ele almamıştır.