|
Guest
Mesajlar: n/a
Üye No:
Cinsiyet :
|
1951 - 1960 Dönemi
1951
36 film çekildi. Tarihsel film dönemi baslarken, Istiklal ve Kore Savasi filmleri de agirligini gösterdi. 8 Kurtulus Savasi ve 5 tarihi filmin çekildigi bu yil, Cahide Sonku da kendi adina Sonku Film yapimevini kurdu. Öteki yapimevleri ise Lale Film (Cemil Filmer), Adali Film (Handan Adali) ve Yakut Film`di (Dr. Arsavir Alyanak).
Nuri Akinci, Dr. Alyanak ve Ihsan Tomaç dönemin yeni yönetmeni oldular. Ama yilin en önemli filmlerinden birini kuskusuz. Orhan M. Ariburnu Sürgün`le gerçeklestiriyordu. Oyuncu olarak da Turan Seyfioglu`nun yildizi parlamak üzereydi.
1952
Türk sinemasi sürekli bir rekora dogru gidiyor. Çünkü bir yillik süre içinde çekilen film sayisi 61`dir. Ama 1952 çok önemli bir yildir.
4 film yöneten Lütfi Ö. Akad, özgün bir yasam öyküsüne dayanan Kanun Namina ile Türk sinemasina ilk kilometre tasini koyacaktir. Gerçekten Akad, yillardir anlatim aksakliklariyla yasamaya çalisan kekeme bir sinemaya bir dil kazandiriyor, yeni soluk getiriyordu. Yasayan tipler, gündelik olaylar ve dogal çevrenin kullanimi Kanun Namina`yi tarihsel süreç içindeki yerine oturtuyordu.
Bu ilk ustanin ardindan gelen önemli bir sinemaci da Metin Erksan`di. Karanlik Dünya (Asik Veysel`in Hayati) adli ilk gerçekçi köy denemesiyle, daha ilk asamada sözü edilen bir yönetmen oldu. Erksan`in bu asamadaki talihsizligi elbette sansürdü.
Geçis döneminden sonra bir sinemacilar dönemi de baslamisti. Türk sinemasinda. Ama bu arada Muhsin Ertugrul`un geleneksel sinemasini da bu yeni dönem içinde ortaya çikip sürdürenler olacakti. Iste Muharrem Gürses (Zeynep`in Gözyaslari), bu ilginç örneklerden biriydi. Gürses, sonraki yillarda belli bir süre, ticari sinemanin önde gelen isimlerinden biri olacakti. Halka inmesi açisindan da üzerinde durulmasi gereken tipik bir yönetmendi. Çünkü kendinden sonra gelen bazi yönetmenleri etkileyerek bir Gürses Okulunu olusturacakti.
Yillardir Ertugrul`un yararlandigi tiyatro oyuncularindan Vahi Öz`le Hayri Esen yönetmenlige basladilar. Dogrudan dogruya sinemayla iliski kuran yeni yönetmenler de Ipek Film stüdyosunda montajci olarak çalisan Orhan Atadeniz`le Nedim Otyam`di.
Yilin en önemli filmi olan Kanun Namina ile Türk sinemasinda ilk büyük yildiz doguyordu. Bu genç, Ayhan Isik`ti. Bir dergi (Yildiz) yarismasi sonucunda Yavuz Sultan Selim ve Yeniçeri Hasan`la (1951) sinemaya gelmisti. Ayni yarismadan gelip de dikkati çeken bir yildiz da Belgin Doruk oldu.
Ayni yil Lütfi Ö. Akad, Aydin Arakon, Orhan M. Ariburnu, Hüsamettin Bozok (yayinci), Burhan Arpad (yazar) ve Hifzi Topuz (yazar) tarafindan TFDD (Türk Film Dostlari Dernegi) kuruldu. Dernegin temel amaci: "Türk filmciliginin sanat bakimindan inkisafini ve milletlerarasi filmcilik aleminde mümtaz ve mevkie ulasmasini temin etmek" görüsüne dayaniyordu.
1953
Yil 44 filmle kapandi. Sinemaya geçen yil giren Atif Yilmaz Batibeki, çalismalarini Hiçkirik ve Ask Istiraptir gibi melodram agirlikli piyasa romani uyarlamalariyla sürdürdü. Batibeki, yönetmenlige baslamadan önce Semih Evin`e bir süre asistanlik yapmisti.
Halici Kiz`la 6 yillik bir aradan sonra yeniden bir hamle yapan Muhsin Ertugrul, önceki filmlerinden daha büyük bir basarisizliga ugradi. Atlas sinemasinda halk önüne çikan ilk renkli Türk filmi olmanin disinda bir özellik tasimadi. Ve daha ilk geceki gösterimde seyircinin tepkiyle karsiladigi Halici Kiz, Ertugrul`un sonunu olusturdu. Oysa, tümüyle renkli çekilen ilk renkli Türk filmi Ali Ipar`in yönettigi Salgin`di. Ne var ki, bazi nedenlerle Halici Kiz`dan sonra gösterime girmisti.
Akad, Katil`le basarisini sürdürürken birçok yönetmeni de etkiledi. Orhon Ariburnu Kanli Para`yla, Nedim Otyam Toprak`la basarili bir sinav verdiler. Kemal Kan ve Sinasi Özonuk, ilk çalismalarina basladilar. Özonuk`un Affet Beni Allah`im adli filminde Esref Kolçak, Istanbul Canavari`nda Nazim Inan, yeni oyuncular olarak ilgi çekip agirliklarini koydular.
Bu ara TFDD`nin I. Türk Film Festivali adiyla düzenledigi senligin sonuçlari da su sirayi izledi:
- En iyi film: Kanun Namina (Lütfi Ö. Akad)
- Diger iyi filmler: Kanli Para (Orhan M. Ariburnu), Iki Süngü Arasinda (Sadan Kamil), Drakula Istanbul`da (Mehmet Muhtar), Efelerin Efesi (Sakir Sirmali).
- En iyi rejisörler: Lütfi Akad, Orhon M. Ariburnu, Sadan Kamil, Mehmet Muhtar, Sakir Sirmali
- En iyi operatörler (kameraman): Enver Burçkin, Kriton Ilyadis, Özen Sermet, Ilhan Arakon, Sadan Kamil
- En iyi senaryocular: Osman Seden, Adnan Fuat Aral, Orhon M. Ariburnu, Ümit Deniz.
- En iyi fon müzigi bestecileri: Orhan Barlas, Nedim Otyam.
- En iyi erkek oyuncular: Turan Seyfioglu, Ayhan Isik, Atif Kaptan, Orhon M. Ariburnu.
- En iyi kadin oyuncular: Lale Oraloglu, Nedret Güvenç, Ayfer Feray.
1954
48 film çevrildi. 1950 öncesi Münir Nurettin Selçuk`la baslayip biten sarkili filmler dönemi bu kez Zeki Müren`le sürdürüldü. Öldüren Sehir (Lütfi Ö. Akad), kent sorunlarina yaklasimiyla dikkati çekerken, Kaçak (Sadan Kamil) yilin diger önemli filmiydi.
En Basarili Film`in seçilemedigi TFDD II. Yarismasi söyle neticelendi:
- En basarili rejisörler: Lütfi Ö. Akad (Öldüren Sehir), Ali Ipar (Bir Sehrin Hikayesi)
- En basarili senaryocu: Ali Ipar (Bir Sehrin Hikayesi)
- En basarili kameramanlar: Yuvakim Filmeridis (Mahallenin Namusu), Ilhan Arakon (Salgin), Mike Rafaelyan (Ölüm Saati), Kriton Ilyadis (Öldüren Sehir)
- En basarili artistler: Lale Oraloglu (Leylaklar Altinda), Aliye Rona (Mahallenin Namusu), Belgin Doruk (Öldüren Sehir), Cahit Irgat (Alti Ölü Var), Orhan Elçin (Ölüm Saati).
- En basarili fon müzikçisi: Nedim Otyam (Ölüm Saati)
1955
Film sayisi 61`e ulasti. Türk sinemasinin ilk özel yapimevi olan Kemal Film`in basina geçen ve senaryo çalismalari yapan Osman F. Seden, Kanlariyla Ödediler`le yönetmenlige basladi. Memduh Ün, Abdurrahman Palay ve Mümtaz Alpaslan bu dönemde sinemaya girdiler. Muhterem Nur, Lale Oraloglu, Bülent Oran, Mualla Kaynak ve Nese Yulaç ise sinemanin yeni tipleridirler.
Ara kusagin önemli yönetmeni Lütfi Ö. Akad, bir Yasar Kemal uyarlamasi olan Beyaz Mendil`le yeni bir basari elde etti. Bu gerçekçi köy filminde oynayan Fikret Hakan, güçlü oyunuyla tüm dikkatleri üzerine topladi. Bu, bir oyuncu asamasiydi kuskusuz. Ve sinemaya ilk kez bir sahici oyuncu geliyordu.
Tiyatrocular kusagindan gelen Sami Ayanoglu`nun yönettigi Beyaz Sehir filmine Fransizca dublaj yapildi. Ve Isviçre`de düzenlenen Kizil Haç Kongresi`ndeki gösteri sirasinda bir özel armagan kazandi.
Türk Film Dostlari Dernegi`nin düzenledigi II. Türk Filmcileri Yarismasi`nda ise yapilan oylama sonucu kazananlar söyle belirlendi:
- En basarili filmler: Kaçak (Sadan Kamil), Sevdigim Sendin (Agâh Hün), Bulgar Sadik (Lütfi Ö. Akad)
- En basarili rejisörler: Sadan Kamil, Lütfi Ö. Akad, Agâh Hün.
- En basarili senaryocular: Haldun Taner (Kaçak), Lale Oraloglu (Sevdigim Sendin)
- En basarili kameramanlar: Turgut Ören (Sevdigim Sendin), Kriton Ilyadis (Bulgar Sadik), Ilhan Arakon (Kaçak) , Enver Burçkin (Ecel Köprüsü)
- En basarili prodüktörler: Nazif Duru (Kaçak), Ali Oraloglu (Sevdigim Sendin)
- En basarili kadin artistler: Sezer Sezin (Kaçak), Lale Oraloglu (Sevdigim Sendin)
- En basarili erkek artistler: Sevki Artun (Bulgar Sadik), Turan Seyfioglu (Kaçak), Cahit Irgat (Sevdigim Sendin)
1956
50 film çevrildi. Piyasa kosullarina çok iyi uyum saglamasini bilip köy melodramlariyla ününü sürdüren Muharrem Gürses bir altin çag yasamaktadir. Pes pese 7 filmde yönetmenlik yapar.
Bu yilin dikkati çeken bir oyuncusu da Ekrem Bora`dir. Alin Yazisi`yla (Mehdi Özgürel) sinemaya giren Bora; Ayhan Isik ve Belgin Doruk gibi bir dergi (Yildiz) yarismasi sonucu sinemaya gelmistir.
Uluslararasi Berlin Film Senligi`nde bir Türk filmi, ikincilik ödülü olan Gümüs Ayi`yi kazandi. Sabahattin Eyuboglu ile Mazhar Sevket Ipsiroglu`nun bu ödüllü Hitit Günesi, bir belgesel kisa filmdir.
1957
61 film çekildi. Gürses, bu yil da hizli film çalismalarina devam etti. Memduh Ün Yetim Ömer ve Güllü Fatma gibi Gürses tipi melodramlarla bir yil geçirdi.
Yeni yönetmenler, Nejat Saydam`la Ziya Metin`di. Muzaffer Arslan`in As Film, Özdemir Birsel`in kurdugu Birsel Film de, ayni yil çalismalarina basladilar.
Lütfi Ö. Akad`in Ak Altin adli filminde Fettah rolüyle Osman Alyanak, yardimci oyuncu olarak öne çikti. Fatma Girik, Leyla Sayar ve Orhan Günsiray, oyunculuklarina bu yil basladilar.
Arabesk türü pembe piyasa romanlariyla kendine bir yol arayan Atif Yilmaz, ilk küçük çikisini Gelinin Muradi ile yapti. Bir kasaba gerçegini yansitan bu film, Kemal Bilbasar`in öykülerinden arladigi ilginç bir çalismaydi.
Uluslararasi Berlin Film Senligi bu yil da Türk sinemasi adina küçük bir zaferle sonuçlandi.
Sabahattin Eyüboglu-Mazhar Ipsiroglu ikilisinin Siyah Kalem adli kisa filmi mansiyon kazandi.
1958
Film sayisi 80`e tirmandi.
Yeni yapimevleri kuruldu. Bunlarin en önemlileri Güven Film (Yuvakim Filmeridis), Melek Film (Sahan Haki), Kervan Film (Ümit Utku) ve Pesen Film (Nevzat Pesen)`dir.
Yönetmenlere Nuri Ergün, Hulki Saner, Nevzat Pesen, Nisan Hançer; oyunculara da Ahmet Mekin, Çolpan Ilhan ve Göksel Arsoy katildilar. Ve Türk sinemasi çok önemli bir film olayi yasadi. Bu olay Üç Arkadas`ti. Yönetmeni de Memduh Ün`dü. Daha önceki yillarda piyasa melodramlariyla siradanligi asamayan Ün`ün bu beklenmedik çikisi, Akad`in Kanun Namina`sindan sonra sinemasal açidan ikinci bir devrimi gerçeklestirdi. Dostlugu, sevgiyi, dayanismayi duyarli bir sinema diliyle sergiledi. Ayrica Fikret Hakan`in, Salih Tozan`in, Semih Sezerli`nin, özelliklede Muhterem Nur`un mükemmel oyunlariyla, bir ekip çalismasinin ilk kez zaferini vurguluyordu. Kaldi ki filmin senaryosunu da Aydin Arakon, Metin Erksan, Muammer Çubukçu, Memduh Ün, Ertem Göreç ve Atif Yilmaz`dan olusan bir grup ortaklasa yazmislardi. Diyaloglarin bir bölümünü yazan da Orhan Kemal`di.
Yilin diger basarili bir filmi de Metin Erksan`dan geldi. Bir efe filmi denemesi olan Dokuz Dagin Efesi, bu türde yapilanlardan bir hayli farkliydi.
1959
76 film çevrildi. Aydin Arakon`un Fosforlu Cevriye adli filmiyle sinemada erkek tipli kadin kahramanlar modasi basladi. Bu tür kahramanlarin ilk oyuncusu Neriman Köksal`di. Cilali Ibo serisiyle de yeni bir güldürü oyuncusu dogdu; Feridun Karakaya.
Nevzat Pesen`in bir roman uyarlamasi olan Samanyolu, Göksel Arsoy`a ün yaptirdi. Arsoy, Belgin Doruk`un karsisinda romantik, özelliklede sarisin havasiyla sinemaya yeni bir erkek tipini getiriyordu. Ayrica film gise basarisiyla dikkati çekti ve böylece de sinemada bir çift anlayisinin (Belgin Doruk- Göksel Arsoy) temelleri atildi.
Güldürü oyuncusu Suphi Kaner, yönetmenlige; Yilmaz Güney, ilk oyunculuk denemelerinde(Bu Vatanin Çocuklari) basladi. Sair Atillâ Ilhan, Ali Kaptanoglu takma adiyla, Lütfi Ö. Akad`in yönettigi Yalnizlar Rihtimi`nin senaryosunu yazdi. Yabanci etkiler tasiyan filmiyle Akad, özellikle de Atillâ Ilhan`in senaryosu çesitli tartismalara yol açti.
Yilin en özenli filmlerini Atif Yilmaz (Bu Vatanin Çocuklari, Karacaoglan`in Kara Sevdasi, Alageyik) çekti. Nejat Saydam, Istiklal Savasi filmi Kalpaklilar`la en basarili filmini gerçeklestirebilmeyi basardi.
Bu yil kurulan TSSD (Türk Sinema Sanatçilari Dernegi), Gazeteciler Cemiyeti ile yaptigi isbirligi sonucu Türk Film Festivali`ni düzenledi. 15 filmin katildigi festivalde en basarili film, senaryocu ve kadin oyuncu seçilmedi. Öteki sonuçlar:
- En basarili yönetmen: Atif Yilmaz Batibeki
- En basarili fotograf direktörü: Kriton Ilyadis (Beraber Ölelim)
- En basarili fon müzigi: Yalçin Tura (Zümrüt)
- En basarili erkek oyuncu: Sadri Alisik (Zümrüt) · Jüri özel armagani okuz Dagin Efesi (Metin Erksan).
1960
78 film çekildi. Yeni film sirketi kuruldu: Be-Ya Film (Nusret Ikbal), Saner Film (Hulki Saner), Ugur Film (Memduh Ün), Yerli Film (Atif Yilmaz- Orhan Günsiray), Erler Film (Türker Inanoglu), Metro Film (Aram Gülyüz), Site Film (Ilhan Filmer), San Film (Baki Üsküdarli), Kurt Film (Mehmet Aranci).
Zeynep Degirmencioglu`nun oynadigi Aysecik`le çocuk kahramanli filmler dönemi basladi. Degirmencioglu da Memduh Ün`ün bu filmiyle Türk sinemasinda ilk çocuk yildiz oldu. Bir çag filmi olan Akad`in Yangin Var`inda, Ayhan Isik karsisinda ezilmeden ve giderek onu asan mükemmel bir oyunla Turgut Özatay ilgi çekti.Türkan Soray, Gönül Yazar yeni oyuncular; Türker Inanoglu, Burhan Bolan, Hüsnü Cantürk, Yavuz Yalinkiliç ve Fikret Uçak yeni yönetmenler olarak sinemaya girdiler.Türk Silahli Kuvvetleri`nin 27 Mayis`ta siyasal yönetime el koymasindan sonra Türk sinemasinda yeni bir düsünce hareketi ortaya çikti. Adi toplumsal gerçekçilikti.
Ve bu sinemasal hareket, ilk kez Metin Erksan`in Gecelerin Ötesi`yle dogdu. Toplumsal içerikli bir filmle birlikte Namus Ugruna (Osman F. Seden), Kanli Firar (Orhan Elmas), Dolandiricilar Sahi (Atif Yilma) ve Memduh Ün`ün Kirik Çanaklari`yla Atesten Damla önemli yapitlardir.
Atilla Tokatli`nin Türk sinemasi için çok özel bir denemesi olan Denize Inen Sokak gise açisindan büyük bir asarisizliga ugradi. Venedik ve Karlovy-Vary film senliklerinde gösterilen film Locarno Senligi`nde ise seref diplomasi aldi.
|