İzmir Çeşme Bağarası'nda kazı çalışmaları yapan Prof. Dr. Hayat Erkanal, bu yılki faliyetlerini tamamladıklarını belirterek, kazı sonuçları hakkında bilgi verdi.
Çeşme Limanı arkasında yaptıkları kazı çalışmalarını 4 yıldır yürüttüklerini belirten Prof. Dr. Erkanal, “Bir inşaat kazısı sırasında ortaya çıkan duvar kalıntılarının uzman kişilerin dikkatini çekmesi sonucu burada çalışmalara başladık. Yaptığımız çalışmalar sonucunda Çeşme'de günümüzden 3500- 4000 yıl öncesine, M.Ö. 2 bine tarihlenen çok önemli liman kalıntılarına rastladık. En önemli özelliği çok iyi korunmuş olması. Yolları, yolların etrafındaki yapıları ile çok iyi korunmuş durumda. O kadar iyi korunmuş ki, iki metre boyunca duvar kalıntısı ve kapı eşikleri tespit edildi” dedi.
Bu kalıntıların arasında ilginç buluntunun Anadolu'da bilinen en eski şaraphane olduğuna da değinen Erkanal şunları anlattı:
“Burada şarap ezilen hazneler, şarabın muhafaza edildiği depolar çıktı. Hatta şarap yapılan üzümün çekirdekleri bile bulundu bölgede. Bol miktarda şarap kasesi ve testisi elde ettik. Bu dönemde Anadolu'da şarap yapıldığını biliyorduk fakat, böyle büyük bir imalathane ilk kez karşımıza çıkıyor. En benzer örneklerini Girit Adası'nda görüyoruz. Bağcılığın, Çeşme'de günümüzden 4 bin yıl eskiye dayandığını biliyorduk. ancak Urla'da yaptığımız kazı çalışmalarında 6 bin yıllık üzüm çekirdekleri saptadık. Bütün bunlardan anlaşılıyor ki, bağcılık buranın yerel ortak üretimi. Buna bağlı olarak da şarap gibi yan ürünler üretilmiş. Ancak Çeşme'nin özelliği imalathane içinde şarabın üretilmiş olması. O kadar çok şarap testisi ele geçti ki, bunlar muhakkak bu testilerde muhafaza ediliyor, hatta belki de ihraç ediliyordu. Bu açıdan çok önemlidir.”
“ÖNEMLİ DENİZ TİCARET MERKEZİ”
Bağlararası'ndaki yerleşimin bir önemli noktasının da, burasının bir liman kenti olması nedeniyle Doğu Akdeniz'le bağlantısı olduğunu kaydeden Prof. Dr. Erkanal şöyle devam etti:
“Elimize geçen örnekleri incelediğimizde Girit ile çok yakın bağlantı içinde olduğunu gördük. Orta Anadolu hatta Hitit kültürüyle bağlantılı olduğunu gördük. Onun dışında kıta Yunanistan'la ve hatta Doğu Akdeniz'in bazı bölgeleriyle ve Kıbrıs'la bağlantılı olduğunu gördük. Bütün bunlardan, 4 bin sene önce Çeşme'nin çok önemli bir deniz ticaret hacmine sahip olduğunu anlıyoruz. Burada yaptığımız çalışmalarda ele geçen bazı buluntular, Çeşme'nin tarihinin 8 bin yıl önceye uzandığını gösteriyor. Ancak bu yöndeki çalışmalarımız daha başlangıç safhasında. Çeşme'nin tarihinin ve Çeşme'deki denizcilik olayının çok daha erken bir döneme uzayacağına inanıyoruz.”
“LİMAN BATIYA KAYIYOR”
Çeşme limanının zaman içinde batıya kaydığını da söyleyen Prof. Dr. Erkanal, “Günümüzdeki liman ile bizim kazdığımız liman arasında biraz mesafe var. Bugünkü limanın bulunduğu koy çok daha derinlere gidiyordu fakat bu koy zamanla erozyonla ve bölgede tespit ettiğimiz derenin getirdiği alüvyonlarla zaman içinde kapanıyor. Kapandıkça Çeşme'de limanda batıya doğru ileriye gidiyor. Böylece bugünkü yerine geliyor” dedi.
Türkiye'de arkeolojinin her geçen gün geliştiğini belirten Prof. Dr. Hayal Erkanal, “Arkeoloji geliştikçe bilgiler de değişiyor. Benim öğrencilik yıllarımda Hititler Afyon'a kadar gelirler ve kalırlardı. Oysa bugün Hititlerin Çeşme'ye kadar geldiklerini tespit ettik. Hatta Bafa Gölü yakınlarında Beşparmak dağları vardır. Burada Hitit hiyeroglif yazısı bulundu” diye konuştu.