Spinozacı İnanç Modeli
İnançlar konusunda yaygın olan klasik Dekartçı görüş, bireyin kendisine gelen enformasyonları aldığında öncelikle, bunların anlamını anladığını ve sonra doğru veya yanlış olduklarına karar verdiğini varsaymaktadır.
Buna karşılık Gilbert ve ark. (1990; 1993) tarafından ortaya atılan ve Spinozacı model olarak anılan inanç modeli, bir enformasyonun (veya bir cümlenin) anlaşılmasının, bu enformasyonun doğru olarak kabulünü içermektedir. Bu enformasyon, ancak daha sonra ve büyük bilişsel çabalarla atılabilmektedir. İnsan, bir enformasyonu değerlendirmek bakımından bilişsel kapasite ve kaynaklarında bir eksiklik olduğunda, Dekartçı modele göre belirsizlikte kalır ve karar veremez; Spinozacı modele göre ise bu enformasyona inanma eğilimindedir.
Gilbert ve arkadaşlarının "okuduğunuza inanmamanız mümkün değildir" şeklinde dile getirdikleri bu görüş, bir başka düzlemde, yanlış, hatalı mesajların, önyargıların, yalancı tanıklıkların, temelsiz izlenimlerin etkilerini anlamamızı ("çamur at izi kalsın") sağlamakta ve meslek eliklerinin önemini ortaya koymaktadır.
|