DİONİSOS MİTOSUYLA YARATICILIK
Mumcu, bipolar duygu durum bozukluğunu, mitolojideki Dionisos'la
simgeliyor. Mumcu'ya göre sanatsal yaratıcılık, bilgi dışında faklı ölçekler
gerektiriyor. Sürrealistlerin psikanaliz ve rüyaların anlamlarını keşif çabasıyla bilinçdışını resme yansıtmaya çalıştığını anımsatan Mumcu, asıl yaratıcılığın bilinçdışından ortaya çıktığını; deliliğin sanatsal yaratıcılığı kamçıladığını düşünüyor:
"Yaratıcılıkta Apollonier ve Dionisyen olmak üzere iki alan vardır.
Babası tanrı, annesi ölümlü olan ve iki kere doğan Dionisos, bu ikiliği
hayatı boyunca yaşar. Bipolarlardaki yaratıcılık bu ikilikle ilgilidir. Dionisos, yaratıcılığın temelinde olan bilinçdışının, sezgilerin, sarhoşluğun, esrimenin tanrısıdır. Apollon da sanat tanrısıdır, ama bilgiye dayalı bir tanrıdır.. Mitolojik törenlerde de manik depresif fazlarda coşku ve hüzün arasında gidip gelmeler vardır. Sanatçı da yaratma sürecinde sarhoşluk ve aşkınlıkla bilgi arasında gidilip gelir."
DİONİSOS SÖYLENCESİ
Çapkın tanrı Zeus, bir ölümlü insan olan Tebai prensesi güzeller güzeli
Semele'ye aşik olur. Ama Semele Zeus'u istemez. Zeus'un kıskanç karısı Hera,
prenses Semele'den Zeus'a kendisi için her şeyi yapıp yapmayacağını sormasını
ister. Zeus, Semele'ye onun için her şeyi yapacağına dair bir tanrının
edebileceği en büyük yemin olan Sifinks nehri üzerine yemin eder.. Bunun üzerine Semele Zeaus'la birlikte olur ve hamile kalır. Hera, bunun üzerine Semele'ye "Madem senin için her şeyi yapacak. Şimdi onu tanrı yüzüyle görmek istediğini söyle" der. Zeus, bir ölümlü olan Semele'ye tanrı yüzünü gösterdiğinde prensesin öleceğini bilir, ama sözünü tutmak zorunda olduğu için tanrı yüzünü gösterir. Semele ölür ve Zeus, Semele'nin karnındaki çocuğunu alıp onu baldırına diker. Bu çocuk Dionisos'tur ve Zeus'un baldırında gelişip doğar. Dionisos bu nedenle iki kere doğandır; ikiliklerin, sarhoşluğun, esrimenin simgesidir.
YARATICILIKLA DELİLİK İLGİSİZ
Psikiyatrist Doç.Dr. Ali Babaoğlu ise sanatsal yaratıcılıkla akıl
hastalığı arasında bağlantı olmadığını düşünüyor. Bu savın, 19. yüzyılda
ortaya atıldığını ve 20. yüzyılda ilgi gördüğünü belirtiyor: "Dehanın
delilikle, cinnetle aynı şey olduğu iddia edildi. Lombroso, İtalya'daki akıl hastanelerinde hastaların kendilerini dışavurduğu resimleri incelemiştir. Çok ileri gidip bütün yaratıcılıkların akıl hastalığından kaynaklandığını söylemiştir. Bu konuda sonraları birçok yeni sav ileri sürüldüyse de artık delilikle yaratıcı deha arasında ilişki olduğu düşüncesi kabul görmüyor."
|