[UseLanMaz]

cache (ön bellek). Ana bellekte daha önce (sık sık) erişilen bilgilere daha kısa zamanda erişmeyi sağlayan bir yardımcı bellek. DNS ve WINS için çok bilgilerin yerel olarak saklandığı yer.

cached pages (ön belleğe alınan sayfalar). Cache içinde yer alan 8 K kapasiteli sayfalar.

cascade (basamaklamak). Pencerelerin başlık çubukları görünecek biçimde alt alta dizilmesi. Bunun dışında veritabanı işlemi olarak yapılan bir işlemin; ilişkili olan diğer tablolarda da yapılması işlemi. Bkz. cascade delete.

cascading delete (basamaklı silme). Bir silme işleminin ilgili tablolardaki diğer satırları da silmesi.

cascading update (basamaklı güncelleme). Bir güncelleme işleminin ilgili tablolardaki diğer satırları da güncellemesi.

case sensitive (büyük/küçük harf ayrımı). Büyük/küçük harf ayrımının yapılması.

cell (hücre). Tablolarda verilerin girildiği satırların ve kolonların kesiştiği alanlar.

certificate (sertifika). Internet üzerinde kimlik denetimi ve veri güvenliği için kullanılan sayısal bir belge.

character (karakter). Bir birim anlamlı veri. Harf ya da rakam.

character format (karakter formatı). Verilerin text karakterleri ile saklanması.

character set (karakter seti). Uygulamaların kullandıkları char, varchar ve text data tiplerinde tanıdığı karakter seti. Bir karakter seti 256 harften oluşur. İlk 128 karakter genelde bütün karakter setlerinde aynıdır. İkinci 128 karakter ise ek karakterler (extended character set) olarak tanımlanır.

character string (karakter dizgisi). Belli işaretlerle birbirinden ayrılmış karakter grupları.

chart (grafik). Form ya da rapor üzerinde verilerin grafik olarak gösterildiği alanlar.

check box (onay kutusu / kontrol kutusu). Bir seçeneğin seçildiğini gösteren kontrol. Diyalog kutularında yer alan ve X işaretini fare ya da ara çubuğuna basılarak seçilen seçenekler.

checkpoint (kontrol noktası). Verilerdeki değişikliklerin database'e kayıt edildiğinin garanti edildiği gösteren yer.

child domain (alt domain). DNS ve Active Directory içinde bir domain'in altında yer alan bir domain.

class (sınıf). Ortak özellikleri olan nesneler kategorisi. Active Directory içinde her nesne şema içindeki bir ya da daha fazla sınıftan oluşur.

client (istemci). Ağ üzerinde genellikle ağ kaynaklarından yararlanan kullanıcı (bilgisayar). Server tarafından paylaştırılan kaynaklara erişen bilgisayar.

client cursor (istemci gösterici). Client üzerinde gerçekleştirilen bir cursor. Client cursor, bütün sonuç setinin client'a transfer edilmesini ve client API yazılımının (örneğin ADO) cursor'ın fonksiyonelliğini saklanan sonuç seti üzerinde gerçekleştirmesini sağlar. Client cursor'lar bütün corsor'ları desteklemezler. Sadece statik ve forward-only cursor'lar desteklenir.

client-server network (istemci/sunucu ağ). Ağ kaynaklarının bir hizmet birimi (server) tarafından yönetildiği ve genellikle masa üstü uygulamaları için ağ üzerinde çok sayıda kullanıcıya (client) hizmet verildiği ağ ortamı.

clipboard (pano). Uygulamalar arasında bilgi alışverişi yapmayı sağlayan bellekte geçici saklama alanı.

cluster (küme). Node ya da host olarak bilinen bir grup bilgisayar. Küme içindeki bilgisayarlar özellikle mission-critical uygulamalarda kullanılırlar. Kümeleme Network Load Balancing ve kesintisiz işletim sağlar.

clustered index (kümelenmiş indeks). Fiziksel ve mantıksal veri düzeninin aynı olduğu indeks sistemi.

column (kolon). Bütün satırların ortak olarak adlandırıldığı yer.

command (komut). Bir işlemin yerine getirilmesini sağlayan sözcük.

command button (komut düğmesi). Diyalog kutularında belli bir işlemi yerine getiren düğme.

comparison (karşılaştırma operatörü). İki değeri ya da ifadeyi karşılaştırmak için kullanılan operatör (işleç). Örneğin büyüktür, küçüktür, eşittir gibi.

composite index (birleşik indeks). Birden çok kolonu kullanan bir indeks.

composite key (birleşik anahtar). İki ya da daha fazla kolondan oluşan bir anahtar. Özellikle iki ya da daha fazla join bulunan sorgularda gereksinim duyulur.

computer browser service (bilgisayar göz atma servisi). Bilgisayarların ve kaynakların güncel listesini sağlayan servis.

computer name (bilgisayar adı). Network ortamında ve işletim sistemi kuruluşunda bir bilgisayarı tek başına tanımlayan 15 karakterlik bilgi.

concurrent access (aynı anda / birlikte erişim). Aynı datayı aynı anda birden çok kişi erişip güncellediğinde oluşur.

configuration (konfigürasyon / görünüm). Bir bilgisayarın özellikleri. Ana bellek, işlemci, yan birimler ve yazılımlar olmak üzere tüm özellikleri .

configuration manager (görünüm yöneticisi). Plug-and-Play teknolojisinde yazılımların görünümlerin (configuration) düzenleyen birim.

connection (bağlantı). Bilgisayarlar arası ya da bir bilgisayar ile diğer bir bilgisayarın ya da aygıtın ilişki kurması.

connection object (bağlantı nesneleri). Domain Controller arasında Active Directory replikasyon nesnelerini temsil eden nesne. Connection nesneleri Knowledge Consistency Checker tarafından otomatik olarak yaratılır.

connectivity (bağlanabilirlik). Farklı bilgisayarların birbirleriyle iletişim kurması.

copy to (kopyala). Seçilen metin ya da çizimin işaretlenerek (silinmeden) panoya atılması.

cryptography (kriptografi). Güvenlik alanında yapılan çalışmalar. Genelde dört alanda işlemleri gerçekleştirir: confidentiality, integrity, authentication ve nonrepudiation.

cursor (cursor). Uygulamaların dataları satır satır işlemesiyle ilgili database nesnesi. Cursor'ler sayesinde sonuç seti üzerinde birçok işlem satır satır yerine getirilebilir.

cut (kesme). Bir metin ya da çizim parçasının işaretlenerek (silinerek) panoya atılması.

cyclical redundancy check (CRC). Veri iletişiminde hata kontrolü.

data (veri). Bilgisayarda kullanılan verilerin kodlanmış temsili.

data definition (veri tanımlama). Veritabanı nesnelerinin düzenlenmesi ve veri tabanının yaratılması.

data dictionary (data sözlüğü). Database nesneleri hakkında bilgi içere sistem tabloları.

Data Field (Veri Alanı). Bir veri kaynağındaki veri kategorisidir. Veri alanı, verilerin kaynağındaki sütunlara bağlıdır. Her veri alanın kaynağı, o veri sütununun ilk satırında listelenir. Örneğin, MüşteriAdı, Posta Kodu birer veri alanıdır.

data file (data dosyası). Tablo, satır ve stored procedure gibi dataları içeren dosya.

data integrity (data bütünlüğü). Dataların güvenilirliğini ve doğruluğunu ifade eden bir terim. İlişkisel database sistemlerinde tablolar arasındaki tutarlılığı ifade eder.
data mart. Bir data warehouse'ın subseti. Bir data mart, departman düzeyindeki verileri saklar.

data pump. Heterojen ortamlar arasında verileri dönüştürmeyi sağlayan bir OLE DB servis provider'ıdır.

Data Record (Veri Kaydı). Veri kaynağındaki ilgili satırlar için kullanılır. Bir müşteri listesindeki, o müşteriyle ilgili her şey bir veri kaydı için örnek olabilir.

data transfer (data transferi). İki bilgisayar arasında veri kopyalama.

data transformation (data dönüştürme). Kaynak verinin çeşitli işlemler yapılarak hedef alana kopyalanması.

data type (data türü/ data tipi). Bir kolon ya da değişken içinde saklanan verinin tipini (türünü) belirleyen özellik.

data warehouse. Bir organizasyonun bilgi gereksinimlerin karşılamak için geliştirilmiş bir karar-destek sistemi.

data modification (veri değiştirme). Veri tabanındaki verilerin değiştirilmesi; ekleme, silme vb. işlemler. INSERT, DELETE ve UPDATE deyimleri.

database (veritabanı). Belli bir amaç için bir araya gelmiş (toplanmış) veriler. Tablolar, sorgular, formlar, raporlar ve modüller.

database catalog (database katalog). Bir database'in sistem tabloları.

database diagram (database diyagramı). Bir database şemasının herhangi bir kısmının grafiksel temsili.

database engine (veritabanı motoru). Uygulama ya da veritabanı yönetim sistemi ile veri arasında ilişki kuran program.

database file (database dosyası). Database'in saklandığı dosya.

database name (database adı). Database için tanımlayıcı bir ad. Maksimum 30 karakter.

database object (database nesnesi). Bir database'in bileşenlerinden birisi. Bir tablo, bir indeks, bir trigger, bir key vb.

database object owner (database nesne sahibi). Bir database nesnesini yaratan kullanıcı.

database statistics (veritabanı istatistikleri). Sorguları optimize etmek için veritabanında tutulan bilgiler.

database owner (veritabanı sahibi). Veritabanını yaratan kullanıcı.

database window (veritabanı penceresi). Access veritabanının yönetimini sağlayan pencere.

datagram. Ağ üzerinde gönderilen verinin doğrulama paketi. Karşı taraf LAN ya da WAN üzerinde olabilir.

datasheet (çalışma tablosu). Tablolar, formlar ve sorguların satırlar ve kolonlar olarak gösterildiği alanlar.

deadlock (çıkmaz). İki kullanıcının (ikisinin birden) bir data birimi üzerinde kilitleme konu olması durumunda; Birbirlerinin kilitlerine erişmeye çalışırlar. Böylece birbirlerini bekleyen iki kullanıcı çıkmazı oluşturur.

default (varsayım). İlişkisel database sistemlerinde her kolonun bir varsayım değeri vardır. Bu değer, herhangi bir değer ya da NULL olabilir. Hazır olarak tanımlanan veri.

default database (varsayım database). Kullanıcının logon olur olmaz otomatik olarak kullandığı database.

default gateway (varsayılan geçit). Yerel ağ üzerindeki ara network birimi. Yerel ağın diğer ağlarla bağlantısı için kullanılır.

default language (varsayım dil). Kullanıcının logon olur olmaz otomatik olarak kullandığı dil.

default printer (varsayım yazıcı). Print (yazdır) komutu ile doğrudan yollanan yazıcı.

default subnet mask. Ağ üzerindeki bölümü gösteren bilgiler. Class A için 255.0.0.0. Class B için 255.255.0.0. ve Class C için 255.255.255.0.

default value (hazır değer). Alanlara otomatik olarak gelen değerler.

defragmentation (birleştirme). Disk üzerinde dağılmış parçaların bir araya getirilerek performansın artırılması. Bunun dışında Windows 2000'de Active Directory defragmentation işleminde ise directory database dosyalarındaki bilgiler birleştirilir.

delegation (atama, delege etme). Bir Active Directory yönetim biriminin domain ya da ou, yönetiminin sorumluluğunun bir kullanıcıya verilmesi.

deny (iptal). Bir kullanıcının izninin kaldırması. Belli bir kullanıcının ya da rolün izninin kısıtlanması gerekebilir. Bu durumda deny işlemi yapılır. Bir kullanıcının ya da rolün deny edilmesi Kullanıcının ya da rolün izinlerini ortadan kaldırır. Diğer bir rolden (miras olarak) gelen izinleri de pasifleştirir.

desktop (masaüstü). Bilgisayarın çalışma ekranı. Kullanıcının sistemi kontrol ettiği işletim sisteminin arayüzü. Pencereler, simgeler, vb. bütün işlemlerin yapıldığı toplam ekran alanı.

destination directory (hedef dizin). Kopyalama ya da taşıma yapılacak dizin.

destination table (hedef tablo). Yayınlanan (published) bir tablonun replikasyonu olarak yaratılan üye tablo.

device (aygıt). Bilgisayar sisteminin bir parçası. Bir yazıcı, bir kart, fare, vb.

device driver (aygıt sürücüsü). Belli bir aygıtın kullanımını sağlayan program. Bir aygıtın Windows 2000 ile iletişim kurmasını sağlar. Örneğin bir yazıcı sürücü gibi

DHCP Manager (DHCP Yöneticisi). DHCP serverlarını yönetmek için kullanılan araç.

dialog box (iletişim kutusu). Kullanıcıdan bir bilgi alınacağı zaman ekrana gelen mesaj kutusu. Tamam ve İptal düğmeleri ve çeşitli seçenekleri içeren diyalog kutularının bazıları ortak iletişim kutusudur (Open gibi) . Her uygulamada aynısı ekrana gelir.

directory (dizin). Bilgisayarlar, kullanıcılar ve diğer nesneler hakkında bilgi içeren bir kaynak. Windows 2000 directory sistemi yazıcılar, uygulamalar, kullanıcılar vb nesneler hakkında bilgi içerir.

directory service (directory servisi). Directory bilgilerinin kullanıcılar tarafından kullanılmasını sağlayan bir hizmet.

directory tree (directory ağacı). Bir directory içindeki hiyerarşik biçimde yer alan nesneler ve konteynırlar.

directory (dizin). Sabit disk ya da disket üzerinde bilgi ve program dosyalarını içeren bir bölüm.

directory partition (directory bölümü). Active Directory, Windows 2000 domain controller bilgisayarları arasında replike edilirken üç directory bölümü replike edilir: şema, configuration ve domain bilgisi.

directory tree (dizin ağacı). Disk üzerinde yer alan dizinlerin ağaç biçiminde gösterilmesi.

directory window (dizin penceresi). Windows 3.1'de Dosya Yöneticisinde, Windows 95 'te ve Windows NT'de Explorer'da mevcut dizin düzenini, alt dizinleri ve dosyaları gösteren pencere.

dirty pages (değiştirilmiş sayfalar). Son checkpoint işleminden sonra değiştirilen ön belleğe alınan (cached) sayfalar.

dirty read (değiştirilmiş sayfaları okuma). Uncommitted dataların okunması. Genellikle birden çok transaction ile aynı satırı okumasıyla oluşur.

disable (kullanılamaz, geçersiz). Olmaması ya da çalışmaması şeklindeki bir düzenleme.

discretionary access control list (DACL). Nesnelerin güvenlik açıklamalarının bulunduğu liste.

diskette (disket). Küçük boyutlarda, belli bir kapasitede bilgi saklayan ortamlar.

disk duplexing (disk çoğaltma). Bir diskin diğer bir disk kontrol aracılığıyla ayna kopyasının düzenlenmesi.

disk mirroring (disk aynalama). Bir diskin bir bölümünün aynısının diğer bir fiziksel diske kopyalanmasıdır.

disk quota (disk kotası). Bir kullanıcı tarafından kullanılabilecek maksimum disk alanı miktarı.

disk striping (disk şeritleme). Verilerin 64 KB'lık bloklara bölünüp 2 ila 32 diskten oluşan disk dizisi (disk array) üzerinde düzenlenmesi işlemi.

distinguished name. Relative distinguished adını kullanarak bir nesneyi tek (unique) olarak tanımlayan ad. Active Directory içindeki her nesne bir distinguished ada sahiptir.

distributed file system (Dfs). Paylaştırılan klasörlerin merkezi olarak yönetildiği bir Windows 2000 servisi.

distinguished name. Relative distinguished adını kullanarak bir nesneyi tek (unique) olarak tanımlayan ad. Active Directory içindeki her nesne bir distinguished ada sahiptir.

Distributed file system (Dfs). Paylaştırılan klasörlerin merkezi olarak yönetildiği bir Windows 2000 servisi.

distributed processing (dağıtılmış işlem). Data işleme aşamalarının farklı yerlerde bulunması.

distributed query (dağıtılmış sorgu). Verilere farklı (heterojen) ortamlardan erişen bir sorgu.

distribution database (dağıtım database). Replikasyon işleminde verileri alıp üyelere (subscriber) dağıtan database.

Distributor. Distribution database'i içeren server. Distributor yayınlanan verileri alır, saklar ve üyelere (subscriber) dağıtır.

document (belge). Yazılan ya da kullanılan bir veri dosyası. Örneğin WordPad ile yazılan belge.

document-centric (doküman merkezli). Ortamın uygulamalarla değil de kullanıcının geliştirdiği dokümanlarla kullanılması. Windows 95, Windows NT ve Cario işletim sistemleri ilk doküman-merkezli işletim sistemleridir.

domain (etki alanı). Windows 2000 ve Active Directory ağı içinde ortak directory veritabanını kullanan bir dizi bilgisayarın oluşturduğu ağ alanı. Bir domain merkezi olarak kaynakların yönetimini sağlar. Windows 2000 ağı içinde domain adları hiyerarşik olarak düzenlenir.

domain controller (domain kontrolör). Domain içinde kullanıcıların kimlik denetimi yapan bilgisayar.

domain controller (domain kontrol birimi). Ana domain kontrol biriminin yerine kullanıcıların logon olabileceği ikinci bir NT Server.

Domain Name System (DNS). Domain adlarının bulunmasını sağlayan hiyerarşik adlandırma sistemidir. DNS, domain adlarına karşılık gelen IP adreslerinin bulunmasını sağlayan bir servis sağlar.

domain namespace (domain ad alanı). DNS tarafından kullanılan veritabanı yapısı.

double click (çift tıklamak). Farenin düğmesine ard arda iki kez basılması. Genellikle bir simge üzerine fare ile çift tıklanarak simgenin bağlı olduğu program çalıştırılır.

drag (sürüklemek). Bir nesnenin fare ile taşınması. Bu işlemde nesne fare tuşuna basılarak bir yerden bir yere sürüklenir.

driver (sürücü). Bilgisayarın bir kaynağı. A, B, C gibi disk ortamları ve ağ kaynakları.

dynamic cursor (dinamik cursor). Açık olmasına rağmen altındaki verilerin değiştirilmesini etkileyen cursor.

dynamic disk (dinamik disk). Windows 2000 iki tür sabit disk kullanımını destekler. Basic diskler ve dinamik diskler. Basic diskler daha önceki Windows işletim sistemlerinde bulunan disk partitionlarından oluşur. Dinamik diskler ise gelişmiş disk kullanımını ifade eder. Bir ya da daha çok disk üzerinde oluşturulan volümleri destekler. Disk kullanım türleri disk üzerindeki alanların kullanımını belirler. Dinamik diskler sadece Windows 2000 tarafından kullanılır. Dinamik diskler ise basit volümler, spanned volümler, mirror volümler, striped volümler ve RAID-5 volümlerinden oluşur. Dinamik disk kullanımının üstünlükleri şunlardır:

Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP). IP adreslerinin dinamik olarak yapılandırılmasını sağlayan bir network protokolü.

dynamic recovery (dinamik kurtarma). Yazılım sorunlarını ve data bütünlüğünü kontrol etmek ve onarma işlemi.

dynamic update (dinamik güncelleme). DNS sisteminde bilgisayar adlarının dinamik olarak kaydedilmesiyle ilgili düzenleme.

dynamic volume (dinamik volüm). Windows 2000 içinde Disk Management aracı ile yaratılmış bir disk alanı. Bir dinamik volüm, simple, spanned, striped, mirrored, ve RAID-5 volümlerinden oluşabilir.