Azmi
Azmi (Araştırmacı-Şair)
Yusufeli, 27 Nisan 1907 - Ankara, 11 Kasım 1987
Yusufeli’nin Erkinis (şimdiki adı Demirkent) köyünde doğdu. Asıl adı Mustafa Adil Özder’dir.
1. Dünya Savaşı (1914-1918) döneminde ailesiyle birlikte Sungurlu’ya göçtü. Öğrenimine orada devam etti. 1920 yılında ailesi yeniden Yusufeli’ne döndü. 2 yıl kadar babasından ders alan Azmi, daha sonra Ersis Merkez Numune Mektebi bünyesinde sınavlara katılarak ilkokulu bitirdi. 1923 yılında ise Erzurum Dar-ül Muallimin Mektebine girip 1928 yılında mezun oldu.
Halk şiirine küçük yaşlardan beri ilgisi olan Azmi, okul yıllarında şiir yazmaya ve aşıklık geleneğini öğrenmeye başladı.
60 yıla varan öğretmenliği ve Kültür Bakanlığında çalıştığı döneminde dolaştığı ve görev yaptığı her yerde halk kültürüne ilişkin araştırmalarını sürdürdü.
Yüzlerce makalesi ve yazısı değişik yerlerde yayımlanan Azmi, hemen her konuda şiir yazdı. Kendi çağdaşlarından Efkari, Müdami gibi birçok aşıkla karşılaştı ve bu karşılaşmaları belgeledi.
Ayrıca 16. yüzyılda yaşamış Bektaşi şairlerinden bir Azmi daha bulunmaktadır.
Azmi’nin »Yusufelili Muhibbi« (1940), »Türk Çoruh’ta Kurtuluş ve Anavatana Kavuşma Anlamı«, »Doğu İllerimizde Aşık Karşılaşmaları« (1965), »Yusufelili Aşık Muhibbi ve Mevlid-i Şerif« (1968), »Yazı ve Resimlerle Çevre İncelemesi, Artvin İli 1« (Abdullah Aydın ile birlikte, 1969), »Artvin Folkloru 1« (1970), »Artvin ve Çevresi, 1828-1921 Savaşları« (1971), »Tarihte Çıldır (Ahıska) Atabeyleri ve Torunları« (1971), »Resimli Artvin İli Bilgileri 1« (1971), »Muhibbi ile Esmahan Hikayesi« (1976) adlı kitapları yayımlanan Azmi’nin özellikle Artvin ve Kuzeydoğu Anadolu aşıklık geleneğinde önemli çalışmaları oldu.
Yaptığı araştırmaların çoğu yayımlanma olanağı bulamamasından ötürü ya kendi arşivinde ya da Milli Kütüphane ve HAGEM bünyesinde saklanmaktadır.
Azmi’nin şiirlerinin bir bölümü Hayrettin Tokdemir tarafından »Yusufelili Azmi« (1997) adıyla yayımlandı.
|