dövme sanatı...

[ÇaKıR-]

İnsanın tarihsel gelişimi içinde dövmenin yeri ve önemi


İnsanoğlu tarihin çok eski dönemlerinden beri,çeşitli şekillerle ve uygulamalarla bedenini süslemeye çalışmıştır.Dak,döğün,dağ, deg gibi çeşitli şekillerde adlandırılan dövme,bu süslenme şekillerinin en çok kullanılanlarından birisidir. Mısır mumyalarını süsleyecek kadar tarihi eskiye dayanan bir süsleme çeşidi olan "DÖVME" nedir? Dövmeyi tanımlamak gerekirse,bir boya maddesinin çeşitli tekniklerle alt deri yüzeyine kadar işlenmesidir.Dövme yapılırken is,çivit,bitki özleri,kına,safran gibi malzemeler kullanılır.Deride yarıklar oluşturularak bu malzemeler iğne ve benzeri araçlar yardımıyla yarıkların içine işlenir.Anlaşılacağı gibi dövme oldukça zahmetli acı verici bir iştir. Bazı toplumlarda suçluları ve köleleri tanımak amacıyla kullanılan dövme; kimi toplumlarda dinsel büyüsel amaçlı kullanılmıştır. Samoa, Tahiti ve Japon Yakuza dövmeleri bu tarz geleneksel ve dinsel temalar içeren dövmelere iyi birer örnektir. Anadolu'da dövme geleneğine Güneydoğu Doğu Anadolu bölgelerimizde rastlanmaktadır.Bu yörelerde yaşayanlar bu tür süslenme şekline "dövün" adını vermişlerdir. 40-45 yaşlarındaki kadın ve erkeklerin birçoğunda dövünlere rastlanmaktadır.Genelde is kullanılarak yapılan dövünler el,yüz ve vücudun çeşitli bölümlerini süslemektedir. 60 yaş ve üzerindeki kadın ve erkekler bereket ve şans getirdiğine ve nazardan koruduğuna inandıkları için, çocuğu olmayan kadınlar dövme yaptırdıklarında çocukları olacağına inandıkları için;bazı yörelerde ise belirli aşiretleri temsil ettiği için bu gelenek halen devam etmektedir.Günümüzde dövme, insanlar için çok farklı anlamlar taşımaktadır.Kendini ifade etme,süslenme, çekici görünme, dikkat çekme, farklı ve güçlü olma gibi çeşitli amaçlarla insanlar dövme yaptırmaktadırlar.Geleneksel ve dinsel anlamlarını hemen hemen yitirmekte olan dövme,günümüzde profesyonel bir ruhla giderek yaygınlaşmaktadır,bu da estetik kaygılarla yapılan, yaptırılan "DÖVME SANATININ" doğmasına neden olmuştur.Dövmenin sanat olarak kabul edilmesinin 1900'lü yılların başında profesyonel dövme makinesinin icat edilmesiyle başlandığını söyleyebiliriz.

Profesyonel kalıcı bir dövmenin yapılabilmesi için gerekli şartlar

1 ) Kullanılan dövme makinesinin orjinal olması
Türkiye'de üretimi bulunmayan dövme makineleri Avrupa ve Amerika 'da bir sanayi dalıdır.Bu alanda bir çok firma üretim yapmaktadır.Yapılacak dövmenin tarzına göre çeşitli devir hızlarına sahip dövme makineleri bulunmaktadır.Bu işle sadece merak anlamında uğraşan kişilerin amatörce yaptıkları, teyp ya da kapı zilinden bozma bobinlerle asla profesyonel dövme yapılamaz ve yapılmamalıdır.

2 ) Kullanılan dövme boyalarının orjinal olması
Türkiye'de üretimi bulunmayan profesyonel dövme boyaları Avrupa ve Amerika'da laboratuarlarda dermatologların denetiminde hazırlanır.Ve bu boyalar Avrupa Sağlık Birliği'nin onayladığı kimyasal aralığın üstünde ve zararlı kimyasal karışım içeremezler.Bu boyaların ana maddesi "pigment"adlı bir tozdur.Saf olan boyalar pigment ile karıştırıldığı zaman deride kalıcılık sağlar.Dövmeciler sertifikaları ve laboratuar raporları olmayan boyaları kullanmazlar,kullanmamalıdırlar,dahası kullandıkları tüm boyaların özelliklerini bilmelidirler.Kalem mürekkeplerini ve çini boyalarını kalıcı dövmede kullanmak sağlıklı değildir.Profesyonel kalıcı dövme boyaları bu mürekkepler gibi kanserojen madde içermezler.Dövme boyaların belirli kullanım süreleri vardır.Bir dövme boyası gerekli saklama koşullarında maksimum bir yıl içinde tüketilmelidir.

3 ) Kullanılan dövme iğnelerinin orjinal olması
Türkiye'de üretimi bulunmayan dövme iğneleri 0.20mm incelikten başlayarak derecelenirler. Ve yapılacak dövmeye göre tek veya birkaç tanesi bir araya getirilerek kullanılır.Bu iğneler alaşımlarından dolayı paslanmazlar.Toplu iğne,boncuk iğnesi ve dikiş iğneleriyle profesyonel dövme yapılması mümkün değildir.İğneler tek kullanımlıktır.Dövme yapılırken belirli bir işçilikten sonra aşındıklarından büyük dövmelerde,bir süre sonra yeni lehimlenmiş iğne kullanmak gereklidir.

4 ) Kullanılan elektrik techizatının orjinal olması
Profesyonel dövme makineleri elektrik ile çalışır.Kullanılan elektrik teçhizatının da makinenin devir hızına uygun olması gerekir.Ayrıca makineyi tutmak için kullanılan "grip" boyanın deriye akmasını ve iğnenin belirli bir düzlemde hareket etmesini sağlayan "nozzle" yani ibrik bölümü de sanatçının tarzına, eline uygun olmalı ve medikal alaşımlar içeren metalden üretilmiş olmalıdır.

5 ) Dövme uygulaması için hijyen şartlarının oluşturulması
Dövme yapan kişinin ameliyat eldiveni kullanması, dövme yapım aşaması öncesi ve sonrasında, dezenfeksiyon sıvılarıyla bölgeyi temizlemesi gerekir. Profesyonel dövme boyalarının konulacağı kapların tek kullanımlık olması gerekir.Bar-cafe köşelerinde profesyonel dövme yapılamaz.

6 ) Dövmeyi yapan kişinin ehil olması
Tüm yukarıda saydığımız özellikleri bünyesinde toplayacak kişiye Profesyonel dövme sanatçısı diyebiliriz. Bu şartların oluşturulmadığı yerlerde dövme yaptırmak, yaptıran kişileri de yapanlar kadar suçlu yapar.Çünkü kendi vücuduna değer veren insanlar gerekli araştırmayı da yapmalıdırlar.

Kalıcı dövme nasıl yapılmalıdır?

Kalıcı dövme yapmak için ciddi bir organizasyon gerekir.Yapılacak işlemlerin sırası vardır.Dövme yapılacak figür ortaya konulduğu zaman yapılacak işlemler ve bunların uygulama sıralamaları organizasyonun kendisini oluşturur.

Kalıcı dövme organizasyonu
Bu organizasyonu (sıralamayı)genel anlamda ve ana hatlarıyla aşağıda belirtiyorum.Ancak her dövme sanatçısının kendine has bir tarzı olduğunu unutmamak gerekir.Burada aktardığım kendi işçiliklerimde genel ve basit anlamıyla uyguladığım yöntemdir.Daha farklı bir sıralamayı gerektirecek tarzda dövmeler de vardır.

* Kalıcı dövme yapılacak figürün seçilmesi
* Kalıcı dövme yapılacak bölgenin kıldan ve tüyden arınması(yoğun tüy ve kıllar boya tutar.Ayrıca bu tüyler dövme yapımı sırasında temizlemeyi ve dövmenin görünmesine engel olur.)
* Transferin çizilmesi.
* Eğer simetrik bir figür değilse ters transferin çizilmesi.
* Kalıcı dövme yapılacak bölgenin dezenfeksiyon sıvılarıyla temizlenmesi.
* Vücuda transferin çıkarılması.
* Sterilizasyonu yapılmış aletlerin ve tek kullanımlık sarf malzemelerin hazırlanıp iğnelerin dövme yapılacak kişi önünde lehimlenmesi.(Yada tek kullanımlık, presli, üretim tarihli kutudan iğne lehimli sterilize bar çıkarılması)
* Profesyonel kalıcı dövme makinesinin montajının yapılması.
* Figürün hatlarının atılması (koyu veya gölge hat)
* Siyah ağırlıklı gölgelerin ve koyulaştırmaların, doldurmaların yapılması.
* Varsa koyudan açığa doğru renklendirmelerin yapılması. ( İlk önce açık renklendirmelerin yapılması halinde, koyu renklendirme boyaları; açık bölgelerin üzerini kaplar ve dövme kabuk atıncaya kadar kötü bir görünüme sahip olur.)
* Düzeltmelerin ve ufak eklemelerin yapılması.
* Açık yara konumundaki dövmenin son dezenfekte temizliği.
* Antibiyotik etkili pomadın sürülmesi
* Seans bitimi sonunda bir saat streçle kapatılması.(Dövme yapılan bölgenin mikrobik enfeksiyona korumasız olduğu zaman dilim özellikle ilk bir saattir)
* Boya kapları ve iğnelerle birlikte sarf malzemelerinin dövme atık çöpüne atılması.
* Aletlerin sterilize edilmesi
* Dövmenin bakımının hijyenik esaslara uyularak deri kabuk atıp, kendini toplayıncaya kadar yapılması.