Milyar dolarlık hatalar

[DHeMLy-CHaY]

Hayatta yaptığı hatayı fırsata dönütürmek büyük bir maharettir... Özellikle de siyasiler için. Ancak konu bilim olunca iş biraz garip hal alıyor. Bilim adamının hatası da para ediyor. İşte çarpıcı örnekler.

Dünyada hata yapmanın önemi daha önce keşfedilmişti. Viagra, teflon, post-it gibi pek çok önemli ve çığır açan buluşun hatalar sonucu ortaya çıkması bunun bir göstergesi...

Dünyada kabul görmüş pek çok buluş hatalar sonucunda ortaya çıkmış durumda. İlaç sektöründe devrim niteliği taşıyan Viagra, Pfizer tarafından bir kalp ilacı olarak tasarlanmıştı. Ortaya çıkan ürün, kalp rahatsızlıkları adına bir başarısızlık hatta büyük bir hata olarak adlandırıldı. Sonuçta Pfizer, bu ilaç üzerindeki çalışmasını 1992 yılında durdurdu. 2000'li yıllarda ise Viagra, farklı bir alanda etkisi kullanılarak sektörde çığır açan ve şirkete büyük getiri sağlayan bir ilaç haline dönüştü. Aynı şekilde AIDS tedavisinde kullanılan AZT de aslında kanser tedavisi için geliştirilmiş bir üründü.

Günümüzde ev kadınlarının en fazla kullandığı ürün olan Teflon, başlarda başarısız bir soğutucu olarak adlandırıldı. Son dönemde her yaratıcılık öyküsünün en önemli örneği olarak gösterilen Post-it ise vasat bir yapıştırıcı yapılmaya çalışılırken ortaya çıktı.

Aslında bu örneklerin her birinin arkasında hata yapmaktan korkmayan, yaptığı hatayı fırsata dönüştürmeyi başaran liderler var. Bu liderler genellikle yapılan hatadan ders çıkaran kişiler olarak dikkat çekiyor. Onlar, başlangıçta hata gibi gözüken pek çok fikrin daha sonra nasıl büyük geri dönüşler sağlayabileceğini biliyor. Örneğin, poşetsiz elektrikli süpürgeyi icat eden James Dyson, bu buluşundan önce 5 bin 127 adet prototip yaptı. Her denemesinden bir şeyler öğrenerek, çok başarılı bir projeye imza atmayı başardı.

Bugünün dev şirketleri arasında yer alan FedEx'in, havaalanı dışında araba kiralama hizmeti sunması herkes tarafından eleştirildi. Bu girişimin büyük bir hata olacağı söylendi. Oysa bu iş fikri bugün FedEx'in en fazla kullanılan hizmetleri arasında başı çekiyor. Thomas Edison'un, hiç bir ticari değeri olmayan, fonografi üzerine sabırla çalışması yadırgandı. Satın alınmayacak bir buluş için zaman ve enerji harcaması anlamsız bulundu. Reklam sektörünün öncülerinden David Ogilvy'nin ise bazı projelerinde işe yaramayacak reklamlar kullanması büyük hata olarak nitelendirildi. Oysa çoğu başarısızlıkla sonuçlanan bu reklamlar, reklamcılık dünyasında yenilikçi bir yaklaşımın oluşmasına neden oldu.

SÜREKLİ DENEMEK ÖNEMLİ

Yaratıcı çalışmalarıyla dikkat çeken pek çok iş insanı da artık hata yapmanın bir erdem olduğunu düşünüyor. Örneğin, dünya BT devi Microsoft'un kurucusu ve yaratıcısı Bill Gates, "Her şirketin hatalar yapan ama bunlardan ders çıkaran insanlara ihtiyacı vardır" diye konuşuyor. Üstelik bu sözleri BT sektöründe bir dönem önemli yeri olan fakat daha sonra batan Craig Mundie'yi göreve getirirken söylüyor.

Türkiye'nin 11,8 milyar YTL'lik cirosuyla en büyük şirketi olan Petrol Ofisi Genel Müdürü Jan Nahum da, hata yapmaktan korkmamak gerektiğini düşünenler arasında. "Salak yerine konmaktan korkmazsan başarırsın" diyecek kadar iddialı olan Nahum, bir anlamda kendi liderlik felsefesini de bu sözlerle açıklıyor.

İŞTE ÖRNEKLER:

Apple'ın vitrin tasarımı

Apple Genel Müdürü Tansu Yeğen, hata gibi gözüken bir olayın nasıl kendi lehlerine döndüğünü şöyle anlatıyor: "Caddebostan Apple mağazasının vitrinine özel bir teknikle kırılmış imajı verdik. Camın arkasın Apple'ın yeni ürünü olan İPod Hifi sistemini bir masanın üstüne koyduk. Amaç: 'bu ürün o kadar yüksek ses çıkarır ki, yer yerinden oynar' mesajı vermekti. Fakat kırılma imajını o kadar gerçekçi yapmışız ki yoldan geçen hemen hemen herkes mağazaya girip; "mağazanıza hırsız mı girmeye çalıştı" demeye başladı. Fakat bu şekilde mağazaya girenlerin başka ürünler aldıklarını gördük. Önce önlem alsak mı diye düşündük, satışlarımıza pozitif yansıdığı için vazgeçtik. Mağazanın vitrin hala böyle."

Citibank'ın radikal kararı

1980'lerde üniversite öğrencilerine kredi kartı verme kararı oldukça radikal sayılıyordu. Citibank birçok uzmanın hata olarak gördüğü bu riske girdi. Evi, işi ve hiçbir getirisi olmayan bir kesimin eline kredi kartı verilmesi eleştirildi. Bütün bunlara rağmen Citibank öğrencilere, yetişkin kefiller istemeden kredi kartları verdi. Sonuçta yetişkinler kefil olmadıkları halde çocuklarının borçlarını sahiplendi ve bu yolla şirket uzun vadede çok sayıda değerli müşteri kazandı.



Capital Dergisi