Sİrklerdekİ Fİller

[F@sTaLaFisT@]

Bugün fili olmayan bir hayvanat bahçesinin adı ağza alınmaz, fakat eskiden bu dev hayvanlardan birini görmek unutulmayacak bir olaydı. Fillerin en meşhuru, daha doğrusu hakkında en fazla yayın yapılanı Jumbo'dur. «Ünlü sirk kralı P. T. Barnum bu fili 1882'de Londra hayvanat bahçelerinden 100 000 liraya satın almıştı. Jumbo'nun satıldığının haberi bütün İngiltere'de nefretle karşılanmış, küçük çocuklar, Barnum'a, sevgili fillerini götürmemesi için yalvarmışlardı. Yazar John Ruskin, veliaht Prens dö Gal, hattâ Kraliçe Victoria dahi sirk kralından bu işten vazgeçmesini rica etmişlerdi.

Sonunda açılan dâvanın tarafından kazanılmasıyla Barnum, Jumbo'yu bir gemiye yükleyerek Amerika'ya götürmüştü. Bu nakil işinin sirk kralına 200 000 liraya patladığı söylenmektedir. Fakat Barnum'un sonradan filini halka ücret karşılığında göstermek suretiyle bu masraflarını bol bol çıkardığını söylemeye hacet yok. Ne çare ki Jumbo 1885'te henüz yirmi dört yaşındayken Kanada'da bir trenin çarpmasıyla öldü. Bu filin iskeleti bugün New York' taki Tabiî Bilimler Müzesi'nde halka gösterilmektedir. Jumbo'nun, omuz hizasında boyu 322 santim, ağırlığı 6 tondu. İsmi hâlâ fındık, fıstığa, sandviçlere ve türlü ticarî eşyaya verildiğine göre, Jumbo hiç unutulmayacaktır.
Fillerde insana çok yakın bir taraf vardır. Çoğu uysal ve sokulgan yaratıklardır. İnsana pek çok sahalarda yardımcı da olmuşlardı. Muhakeme kabiliyetleri köpeğinki, atınki ve bazı iri maymunlarınkiyle bir tutulmaktadır.
Filin insan karşısında ilk gösterdiği tepki, nefret ve şüphedir. Fakat bir kere eveilleştikten sonra, terbiyecisine sonsuz bir itimat duyar. Yumuşak huylu, ve müşfiktir, özellikle çocuklara yakınlık gösterir. Jumbo geceleyin istediği vakit, hortumunu içeri uzatarak bakıcısına dokunur, böylece dostunun yakınında
olduğuna emniyet getirirdi.
Jumbo'nun çocukları sevdiğine . şüphe yoktu. En büyük zevki onları sırtmm üzerinde gezdirmekti. Ön ayaklarının üzerine çömelir ve ürkek küçükleri sırtına binmeye âdeta davet ederdi.
Filin kendisine fenalık yapan bir kimseye sonuna kadar kin duyacağına dair beslenen inanışın aslı yoktur. Filler terbiye edilirken terbiyecileri tarafından bazen ağır şekilde cezalandırfllırlar. Öyle olduğu halde, terbiyeci kendine güven duyduğu ve hayvanın da saygısını kazanmış olduğu takdirde, gayet iyi geçinirler.
Tarih kayıtlarına bakılırsa, filleri sirklerde halkın karşısına ilk çıkaran millet Romalılardır. Tarihçi Pliniüs, Roma'daki Maximus sirkinin 260 000 kişi aldığını yazmıştır.
Erkek filler yılın belli bazı zamanlarında kontrol altına alınmadıkları ve tehlikeli oldukları için sirk filleri daima dişidir. Sirk programlarında fillerin büyük yeri vardır. Çocukları sırtlarında taşıdıktan başka, top oynamak, yere yatıp ayaklarım havaya dikmek, art ayaklarının üzerinde kalkmak, hattâ başlarının üzerinde durmak gibi birçok ilginç numaralar öğrenebilirler.
Filler ayrıca özellikle Hindistan'da odunculukta ve avlarda insanlara yardımcı olmuşlardır. Fildişi ticareti
Afrika'da yüzyıllardan beri süregelmektedir. Fil eski harplerde bin yıla yakın bir süre önemli rol oynamıştır.