Alternatif Linux Dağıtımı: Linspire

[walsman07]

Linux bir seçim meselesidir derler. Gerçekten de ortalıkta kafa karıştıracak kadar çok Linux dağıtımına rastlayabilirsiniz; hatta kendiniz bile hazırlayabilirsiniz. Bu yazımızda bunlardan Linspire adlı dağıtıma gözatacağız. Microsoft ile girdiği bir çatışmayla ilgi çeken Linspire'ın ne olduğuyla ve tarihiyle giriş yapalım.

Önemli not: "Linux işletim sistemi", sürücülerle birlikte 40 MB civarında bir büyüklüğe sahip, Linux işletim sistemi çekirdeği üzerinde kurulmuş sistem anlamında kullanılır. Bu çekirdek etrafında hazırlanmış işletim sistemlerinin herbirine "Dağıtım" denir; yani "Linux 10.2 sürümü" diye birşey şu an için yok, X Linux dağıtımının Y sürümü diyebiliyorsunuz.

Linspire, kolay kullanımı öncelikli olarak amaçlayan bir masaüstü Linux dağıtımı. İnternet Paketinden Ofis ortamına, görüntü/müzik yazılımlarına, masaüstündeki bir bilgisayarda olmasını isteyebileceğiniz herşeyin, Linspire'da olmasına, daha da önemlisi, bunların kolay kullanılabilir olmasına çalışılmış. Önceleri, herhalde Windows kullanıcılarının geçişini kolaylaştırmak amacıyla, zaten kolay kullanım adına Windows'u andıran ögeler taşıyan dağıtımın adı LindowsOS (Lindows) koyulmuştu, ama Microsoft bu konuda bir dava açtı. İlginç bir şekilde, bir yargıç Microsoft'un iddialarını düşürünce, Microsoft, kendi açtığı davada, Lindows ile uzlaşmaya gitmek durumunda kaldı. Bu anlaşma çerçevesinde 24 milyon dolar civarında bir ödeme yaptı ve Lindows, adını Linspire'a çevirdi.

Eski Linux'çular arasında pek populer olmayan, hatta Linux dağıtımı bile sayılmayan Linspire, Açık Kaynak yazılımı destekleyen bir politika izliyor. Mozilla'nın bileşeni -ve bu yazının hazırlandığı editör- olan Nvu, Gaim, kde-apps.org sadece birkaç örnek. Eleştirilerse birkaç noktada toplanıyor; kullanımın "aşırı basit" olması ve sistemini kendisi ayarlamak isteyenlerin düşünülmemesi, Debian tabanlı bir dağıtım için para istenmesi gibi. Ancak Linspire'ın odağının tamamen farklı bir yerde olduğunu gözönünde bulundurmak gerek.

Test sistemi
Hp-Compaq nx9005
AMD Mobile Athlon 2400+, 512KB L2 cache
ATI Mobility Radeon 320M, 128 MB paylaşımlı
512 MB DDR-SDRAM
15" TFT
30 GB 4200 rpm sabit disk
CDRW-DVD

Kurulum ve İlk Kullanım

Normalde bir Linux incelemesinde "Kurulum" için ayrı bir başlık düşünülebilirdi, ama Linspire için bu geçerli değil. Kurulum birkaç tıklama ve birkaç tuşa basmayla tamamlanıyor; seçmeniz gereken neredeyse hiçbirşey yok. Tabi diğer taraftan bakarsanız bu, seçebileceğiniz birşey olmadığı anlamına da geliyor; CD'de gelen tüm paketler kurulacak. Basitlik adına, çok önemli kabul edilen bir özellik de kaybolmuş, veya saklanmış: Disk bölümleme aracı. Linspire'ın nereye kurulacağı ile ilgili kısımda iki seçenek var, diskin tamamını Linspire kurmaya ayırmak veya bir yer göstermek. Eğer bölümlendirme yapmanız gerekiyorsa veya özel amaçlar için bölümler oluşturmayı düşünüyorsanız, vazgeçin. Bir tek, kök dizin, yani Linspire kurulum dizininin dosya sistemini belirlemek ilginizi çekebilir; son derece hızlı reiser4 seçeneği verilmiş. Unutmayın ki çok hızlı olmasına rağmen reiser4 henüz Linux çekirdeğine dahil edilmedi.

Kurulum bir süre sonra sorunsuz bir şekilde tamamlandı. Öncelikle bir root şifresi girmeniz isteniyor(root, Unix/Linux sistemlerin en yetkili kullanıcısıdır). Linspire'da root yerine Administrator denmesi dikkat çekici. Sisteme girdikten sonra diğer kullanıcıları oluşturuyorsunuz.

Eğer diskinizde Windows varsa -ki olasıdır- Linspire açılışa eklediği menude bunu gösteriyor. Bu menu sistem içinden değiştirilemiyor, yani son sıraya -kuşkusuz varsayılan değil- yerleştirilen Windows, sistemin içinden ilk sıraya taşınamıyor. Görece deneyimli bir Linux kullanıcısıysanız komut satırından (kabuk) bunu değiştirebilirsiniz. Menudeki Linspire seçeneğini seçtiğinizde, bir ilerleme çubuğu içeren ilk açılış ekranı sizi karşılıyor. Arka planda neler olup bittiğini görmek isterseniz, Esc tuşuna basmanız yeterli; ama bizce görmek istemezsiniz. Linspire açılışı, test ettiğimiz sistemde 2 dakikadan uzun sürüyor. Belki bir ilerleme yapılabilir ama yeni kurulum böyle.




Sistem açıldıktan sonra, herhangi bir ayar değiştirmeden root/Administrator olarak girip, pclabs adında bir kullanıcı oluşturduk. Linux dünyasında önerilen, hatta zorlanan bir davranış olmasına rağmen, Linspire, root olarak kullanıma karşı pek caydırıcı davranmıyor. pclabs adlı kullanıcımızın, yanında Linux bilen bir arkadaşı olan, ama yine de Linux ile yeni tanışmış bir kullanıcı olduğunu varsayın. Birazdan sistemde keşfe çıkacak, ve olur da Linspire içinde gereken bilgiye ulaşamazsa, yanındaki arkadaşına soracak.

Masaüstüne Giriyor
Kullanıcımız sisteme giriş yaptığında onu, ayar yapmaya yarayan bir sihirbaz karşılıyor. Sırayla, lisans anlaşmasını kabul etmesini, sistem sesini ayarlamasını, isterse bazı gelişmiş ayarlar yapmasını sağlayıp devreden çıkıyor, ve bir ekranı bir yardımcıya bırakıyor; aşağıdaki gibi.



Linspire'ın en güçlü noktalarından biriyle bu şekilde tanışıyoruz. Kullanım kolaylığı düşünülerek hazırlandığını her haliyle belli eden Linspire, bir kısmı aynı zamanda sesli olan bu yardımcılar ile kendini kullanıcıya tanıtmaya başlıyor. Temel kullanım bilgileri, internette gezmek veya bazı ayarları yapmak ile ilgili bilgiler burada basitçe anlatılıyor. Sağ üst taraftaki çarpı işaretine tıklarsanız buradan çıkıp, masaüstüne düşüyorsunuz.



Eğer tekrar bilgi almak isterseniz, masaüstünde "How-To Tutorials" simgesini çift tıklamanız yeterli. Ayrıca "Hızlı Başlat" yerinde, yani şu "Başlat" butonuna benzeyen, "Launch" butonunun yanındaki alanda bulunan can yeleği simgesi de fena durmuyor.

Masaüstü, genel görünüm açısından KDE olduğunu hissettiriyor. Program isimleri ve görüntüleri bütün oluşturması amacıyla değiştirilmiş; Instant Messaging simgesi Gaim adlı mesajlaşma yazılımı, Web Browser (Internet Suite) ise Mozilla'dan başkası değil. Standart KDE arabirimini gören Windows kullanıcıları bile Windows'a benzediğini söylerken, Linspire'ın arabirimi neredeyse biraz farklılaştırılmış Windows gibi görünüyor. My Computer, My Documents gibi simgeler de bu hissi güçlendiriyor. İngilizce arabirimden ve bunu Türkçe'ye dönüştürme çabasından bahsetmeden önce Başlat, pardon, Launch menusune bir gözatalım.



Bu menude üç bölüm göze çarpıyor. En üsttekinde, son zamanlarda çalıştırdığınız programların bir listesi var; tekrar çalıştırmak isteyebileceğini düşünülerek tutuluyor. Bir altındaki bölümde Run Programs, adından tahmin edilebileceği gibi sistemde kurulu programlara gidiyor. Arama işlevine veya son zamanlarda açılan belgelere de buradan ulaşılabiliyor. Üçüncü bölüm ise Bilgisayar (Computer) adını taşıyor. Gözümüze çarpan "Settings" girdisinde, Control Center var. "İsmine bakılırsa iyi birşey olsa gerek" diyoruz ve giriyoruz.



KDE kontrol merkeziyle aynı görüntüye sahip bu merkezde sistem genelinde ayar yapmak mümkün. Basitlik amacı güdülerek bazı özellikler saklanmış. Hazır gelmişken, şu arabirimi Türkçe yapmaya çalışalım. Aradığımız şey "Regional & Accessibility" altında gibi görünüyor.



Ama yok. İnternette ufak bir arama sonucunda, Linux bilen arkadaşından yardım almadığı sürece, taze kullanıcımızın dil/çeviri desteğini kurmak için biraz uğraşması gerektiği sonucuna ulaşıyoruz. Birazdan bunu da keşfedecek. Hazır gelmişken, seçili ögenin hemen altındaki Keyboard Layout'ta Türkçe klavye dizilişini seçmek iyi olur ama; zira standart olarak sınırlı dil desteğiyle, İngilizce klavyeye hazır gelen Linspire, Amerikan İngilizcesi klavye dizilişine ayarlı ve ç, ş, ö gibi harfler yerlerinde değil. Keyboard Layout'u Türkçe yapmak bu sorunu çözüyor.