Diyabet Nedir?

[iktisat_58]

Diyabet Nedir?


Birkaç çeşit şeker hastalığı (diyabet) olmasına rağmen hepsinin ortak tek özelliği, vücudun kan şekeri kontrolünü yerine getirememesidir.

Normalde yediğiniz yiyecekler içindeki karbonhidrat vücudumuzda glikoz ismi verdiğimiz bildiğimiz şekere dönüşür, bu da vücudun temel enerji kaynağıdır.Sindirim sonrasında, kana karışan glikoz gerekli hücrelere giderek enerji sağlamaktadır. Pankreas tarafından salgılanan insülin hormonu, hücrelerdeki glikoz dağılımını düzenler.

Diyabetli hastalarda kan şekerindeki sorun, vücudun glikozu sağlık için gerekli olandan çok daha fazla üretmesinden kaynaklanır. Bazı durumlarda ise, pankreas insulin üretemez. Diger bir durumda ise, vücut hücreleri insulini gereken etkinlikte kullanamaz. Her durumda da kan şekeri oranının yükselmesi çeşitli komplikasyonlara neden olmaktadır.
Diyabet Türleri

4 çeşit diyabet türü vardır. En çok görülenleri Tip 1 ve Tip 2 olanlardır. Şeker hastalığına sahip insanların %95’inde Tip 2 görülür.


TİP 1

Vücudun gerektiği kadar insülin hormonu üretememesi neticesinde, kan şekerinin yükselmesiyle oluşur. Tip 1 için herhangi bir iyileştirici çare yoktur, ve yapılabilen en genel tedavi kana insülin enjekte etmektir. Tip 1 şeker hastalığı sıklıkla çocukluk döneminde görülmektedir.


TİP 2

Tip 2 diyabette, vücut gereken miktarda insülini üretebilir fakat hücreler insüline tepkisiz kalır. Kan şekeri yükselir çünkü hücreler gerektiği kadar glikoz alamazlar. Tip 2 şeker hastalığı olanlarda semptomlar baştan beri gözükmeyebilir. Eğer tedavi edilmezse, kanda yüksek oranda kalan glikoz yavaş ama etkili bir biçimde organlara zarar vermeye başlar. Bu organlar gözler, böbrekler, damarlar ve sinirler olabilir. Tip 2 için gerçekten çok etkili tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Diyet ve egzersiz, ilaç tedavisi ve insülin enjekte edilmesi gibi örnekler verilebilir.

Gestasyonel (gebelik) diabet
Gebelik sırasında ortaya çıkan bu diyabet türünde, yüksek oranda salgılanan hormonlar, hücreleri insüline karşı tepkisiz hale getirebilir. Genelde gebeliklerde %2 ila %5 arasında bir gestasyonel diyabet görülme istatistiği vardır. Hamilelik bittiğinde diyabet de sona erer. Ancak gebelik döneminde Tip 2 görülmüş kadınlarda, ilerisi için tekrarlama riski yüksektir. Bu kadınların %50’sinde ileriki yaşlarda tekrar Tip 2 şeker hastalığı nüksetmektedir.

Diğer Durumlar
Tip 1, Tip 2 , ve gestasyonel diabet dışında bazı ilaç kullanımlarında veya pankreasin zedelenmesi durumda da şeker hastalığı oluşma riski vardır.

Risk Faktörleri

Şeker hastalığı Tip 2’nin tek nedeni hala yüzyılın en büyük tartışmalarından olsa da bazı risk faktörlerinin etkileri çok olabilir. Bunlar genetik yapı, obezite, yaşam stili, stres ile ilişkilendirilebilir.

Tip 2’nin nedeni hala net bilinmese de genetikten çevre faktörlerine, hepsinin bir rolü vardır.
Yaş ve kalıtımsal riskler gibi değiştiremeyeceğiniz faktörler olsa dahi, bunların dışında riski azaltmak için yapabileceğiniz bazı maddeler vardır.

Tip 2 için bilinen bazı risk faktörleri;

Yaş: 45 veya üstü bir yaşta bulunmak başlı başına Tip 2 için bir risktir. 30 yaşından önce az olan bu risk, daha sonra yaşla beraber artmaktadır.

Aile Geçmişi ve Genetik Özellikler:
Aile içinde (anne, baba, kardeş) şeker hastalığına yakalanmış olan varsa bu sizin için de bir risk anlamı taşımaktadır.

HDL Kolestrol:
Hdl (Yüksek yoğunluklu lipoproteinler) oranı eger 35 mg/dl ve altında ise, bu düşük oran Tip 2 için bir risk taşımaktadır.

Hareketsizlik:
Fiziksel olarak hareketsiz bir yaşam sürüyorsanız bu şeker hastalığı için ayrı bir risktir.

Obezite:
Obezite derecesinde şişmanlık, yani vücut kitle indeksinizin 25 veya daha yukarı olması, bir risktir.

Hipertansiyon:
Sistolik kan basincinin 140mm Hg’ nin, diastolik basincin 90 mm Hg’ nin üzerinde olmasi da bir yüksek tansiyon durumudur, ve şeker hastalığı için risk anlamına gelmektedir.

Trigliserit:
Trigliserit düzeyi 250mg/dl veya daha üstü olursa bir risk faktörüdür.

Gestasyonel (gebelik) diyabet:
Hamilelik döneminde gestasyonel diyabet yaşamış olanların kadınların ileriki yıllarda Tip 2 yaşama riski bulunmaktadır.
Tanı


Şeker hastalığının ileri boyuta gelmeden önce çok fazla semptomu bulunmamaktadır. İdrar problemleri, sıklıkla susama ve ağzın devamlı kuruması belirtiler olabilir.

Hastalığın teşhisinde kullanılan en yaygın testlerden biri kan şekerinin ölçümünde işe yarayan Oral glikoz tolerans testidir. Alınan kan örneğinden kandaki şeker oranı hesaplanır.

Uzmanınız size testten önce herhangi bir şey yiyip içmemeniz gerektiğini belirtecektir çünkü bu testin yanlış sonuçlara yol açmasına neden olabilir. Ayrıca alınan bazı ilaçlar da test sonuçlarını normal düzeyin dışında çıkarabilir.

Test sonuçları 80 ile 110 arası normal olarak kabul edilirken, 110 ve 125 arası sonuçlar şeker hastalığı riski olduğunu gösterir. 125’ten daha çıkan bir sonuç ise hastada şeker hastalığı olduğunu ve testlere devam edilmesi gerektiğini belli eder.

Bir diğer test ise Hemoglobin A1c (HbA1c) testidir. Tipik kan şekeri testi kanın o andaki değerlerini gösterirken, bu test belli bir zaman dilimi içinde kandaki değerleri gösterebilektedir.

A1c (HbA1c) testi kanda belli bir zamanda ne kadar hemoglobinin glikozillenmiş olduğunu göstermektedir. Eğer kan şekeriniz örneğin geçtiğimiz 90 günde yüksekse normalden daha fazla hemoglobin glikozillenecektir.

Şeker hastası olmayan kişilerde A1c (HbA1c) seviyesi %3 ile %6.5 arasında olmalıdır. Eğer diyabetiniz varsa bu seviye %7’den fazla demektir
Yapmanız Gerekenler


Şeker hastalığınız bulunuyorsa ve tedavi altındaysanız kendi kendinize yapabileceklerinizi de ihmal etmemelisiniz. Örnek olarak ;

•Kan şekerinizi ölçtürün
•Tıbbi tedaviyi aksatmayın
•Egzersiz yapın
•Diyet yapın ve kilo verin
•Stresinizi kontrol altına almak verilebilir.
Doktorunuzla Konuşun


Şeker hastalığı tıbbi bakımı sırasında doktorunuzla sıkı bir ortaklık halinde devamlı iletişimde olun. Bu tedavinin daha etkili olmasını sağlayacaktır.

•Diyabet hakkındaki genel bilgilerin hepsini, ve size özel durum hakkındaki her şeyi öğrenin.

•Doktorunuzun size HbA1c testini devamlı yaptığından emin olun.

•Doktorunuzun size, insulin enjeksiyonu, ilaçlar, diyet, ve kan şekeriniz hakkında dediği her şeyi harfi harfine yerine getirin.

•Tansiyonunuzu devamlı ölçün. Eğer normal değerlerin dışındaysa mutlaka doktorunuzu haberdar edin.
Diyet

Beslenme alışkanlıklarınızı değiştirerek kandaki glikoz düzeyini normal düzeylerde tutmaya yardımcı olabilirsiniz. Yapılacak en iyi planlardan biri şeker ve karbonhidrat tüketimini azaltarak, lifli yiyeceklerin tüketimini arttırmaktır.

Beslenme için gerekli günlük değerler:

Karbonhidratlar
55% ile 60% arası kompleks karbonhidrat alınmalıdır)


Protein
10% ile 20% arası protein alınmalıdır.


Yağ
30% ‘dan daha az yağ alınmalıdır.


Diyet Lifi
Günde 25-30 gram tüketilmelidir

Fiziksel Egzersiz

Tip 2 diyabeti kontrol altına tutmak için günlük fiziksel aktivitelerinizi çoğaltmalısınız. egzersiz kaslarda birikmiş glikozun yakılmasını sağlar ve insülini kontrol altında tutmaya yarar. Düzenli bir egzersiz ayrıca, kolestrol düzeyini normal değerlerde tutar ve stresi azaltır.

Yapılan çalışmalar egzersiz yapmanın sadece şeker hastalığının tedavisinde değil, aynı zamanda en baştan oluşmamasında da büyük etki sağladığını kanıtlamıştır. Egzersiz yapmak, vücuttaki kasların daha fazla glikoz istemesine ve tüketmesine, bu da kan şekeri düzeyinin aşağıya çekilmesine neden olmaktadır. Düzenli egzersiz, haftada en az üç defa olmak üzere 20’şer dakikadan yapılan egzersiz olarak tanımlanabilir. Egzersiz yapmadan önce, size özel sağlık durumları bulunabileceğinden ve egzersiz programının da özel olması gerektiğinden, mutlaka doktorunuza danışmalısınız
İlaç Tedavisi

Tip 1 ve Tip 2 şeker hastalığı bulunan kişilerin birçoğu, eğer ki hastalık erken dönemindeyse, yaptıkları diyet, kilo verme işlemi ve fiziksel egzersizler ile kan şekeri düzeyini normal tutmaktadırlar. Eğer bunlar durumunuzun düzelmesine yardım edemiyorsa, uzmanınız size ilaç tedavisi de önerebilir. Şeker hastalığı tedavisi için birçok çeşit ilaç bulunmaktadır.

Eğer kilonuz normal düzeyde ise ve yapılan diyet durumunuzun düzelmesinde işe yaramıyorsa, doktorunuz size kandaki glikoz seviyesini düşürmek için ağızdan alınan haplardan verebilir. Bunun için birçok çeşitli ilaç verdir. Eğer bir tanesi yetmiyorsa doktorunuz size birkaç ilaç tedavisini birleştirip, önerebilir.

Uzmanınıza ilaç tedavisi konusunda danışınız