Rusya-Estonya Gerginliği/15 Temmuz

[WrAtBoY]

Estonya yetkililerinin başkent Tallin’in merkezindeki Sovyet askerlerinin anısına dikilen anıtı başka bir yere nakletme yönündeki kararını izleyen süreçte Estonya ile Rusya arasındaki ilişkiler her geçen gün daha fazla gerginleşiyor.

Aslında Rusya’nın, Estonya da dahil olmak üzere, Baltık ülkeleriyle ilişkileri, bu ülkelerin bağımsızlıklarını kazanmalarından bu yana gergin durumda. Bunun birçok nedeni var. Rusya, başından beri Baltık ülkelerinin AB ve NATO üyeliğine karşı çıktı.



İLGİLİ YAZILAR

* Ukrayna Tekrar Meydanda

Diğer taraftan, Baltık ülkeleri de Rusya’yı hâlâ bir tehdit olarak görmeye devam ediyorlar. Ayrıca, Baltık ülkeleri kendilerini Nazi Almanyası’ndan kurtaran Sovyet askerlerini “işgalci” olarak nitelendiriyorlar, hatta bu bağlamda Rusya’nın özür dilemesini ve tazminat ödemesini istiyorlar. Rusya ile Baltık ülkeleri arasındaki gerginliğin bir başka önemli nedeni de Baltık ülkelerinin Sovyetler Birliği döneminde ülkelerine yerleşen ve bugün azınlık konumunda olan Ruslara vatandaşlık hakkı tanımamaları.

Rusya ile Estonya arasındaki yeni kriz de aslında Rusya ile Baltık ülkeleri arasındaki ilişkinin genel hatlarını yansıtıyor. 27 Nisan’da Tallin’in merkezindeki Tınismyag mezar tepeciğinde yer alan ve Sovyet askerlerinin anısına dikilmiş olan anıt, Tallin’deki askerî mezarlığa nakledildi. Bunun üzerine, Estonya’daki Ruslar ve Sovyet rejiminin etkilerini “istila” olarak nitelendirmeyen bazı Estonyalılar, hükümetin bu kararını protesto etmek amacıyla gösteriler düzenlenmeye başladılar. Göstericilere karşı güç kullanılması ve bunun sonucunda bir Rus vatandaşının ölmesi, sorunun boyutunu değiştirdi.

Rusya ile Estonya bir taraftan karşılıklı suçlamalarda bulunurlarken, diğer taraftan da sorunu uluslararası arenaya taşıyarak diplomatik savaş başlatmış bulunmaktadırlar. Nitekim Moskova, Sovyet dönemine ait anıtların korunması konusunu Birleşmiş Milletler’e (BM) taşıdı. Rus yetkililer, bu uygulamanın dünyayı Faşizm’den korumak amacıyla hayatlarını feda eden Sovyet askerlerine karşı saygısızlık anlamına geldiğini ve bu tür davranışların dünyada Faşizm’in yeniden canlanmasına hizmet edeceğini düşündüklerini açıkladılar. Rusya, konuyu BM’nin gündemine getirirken, Estonyalı yetkililer de Rusya ile Avrupa Birliği (AB) arasında önümüzdeki aylarda gerçekleştirilmesi planlanan Rusya-AB Zirvesi’nin tarihinin ertelenmesi için girişimlerde bulunabileceklerini açıkladılar. Estonya’nın böylesine tehditkâr bir uyarıda bulunmasının bir nedeni de Moskova’daki Estonya Büyükelçiliği binası önünde 24 Nisan’dan beri her gün protesto gösterilerinin yapılması olabilir. Bu gösterilerin, II. Dünya Savaş’ının bitişini kutlamak amacıyla düzenlenen 9 Mayıs Zafer Günü’ne kadar yapılmasının planlandığı bilinmektedir.

Rusya, Estonya’nın bu adımına karşı Estonya ile ticarî ilişkilerini dondurmayı da düşünmektedir. Ancak, ticarî ilişkilerin dondurulması, Estonya’yı çok fazla etkilemeyeceğinden bu adımın mantıklı olmadığını söylemek mümkündür. 2006 yılında Rusya ile Estonya arasındaki ticaret hacmi ancak 300 milyon doları bulmuştur. AB ise 2014 yılına kadar bütçesinden Estonya’ya 4 milyar avro ayıracaktır. Ayrıca Rusya’nın Estonya ile ticarî ilişkilerini dondurması, Estonya’da zaten zor durumda olan Rus azınlıkları da olumsuz etkileyecektir.

Karşılıklı diplomatik ve ekonomik adımlara rağmen Sovyet askerî anıtının nakledilmesiyle başlayan Rusya ile Estonya arasındaki bu krizin yakın zamanda çözüleceği tahmin edilmektedir. Ancak, iki ülke devlet yetkililerinin ve siyasetçilerinin, mevcut ilişkilerin gündemine tarihteki olayları ve Baltık ülkelerindeki Rus azınlıkların durumu gibi diğer hususları taşımalarının, Rusya-Baltık ülkeleri ilişkilerindeki gerginliğin daha uzun süre gündemde kalmasına yol açacağı düşünülmektedir.