Rusya'da Çin Yılı ve Hu Jintao'nun Moskova Ziyareti/15 Temmuz

[WrAtBoY]

26-28 Mart 2007 tarihleri arasında Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Hu Jintao’nun Moskova’ya yaptığı resmî ziyaret dün sona erdi.

İki ülke arasında karşılıklı olarak düzenlenen “Devlet Yılı” etkinlikleri kapsamında bu yıl Rusya’da “Çin Yılı” düzenlenecektir. Etkinlikler ile ilgili kültürel faaliyetlerin açılış törenine katılmak üzere Moskova’yı ziyaret eden Hu, yaptığı konuşmalarda iki ülke arasında yaklaşık yirmi sene önce başlayan stratejik ilişkilerin bundan sonra daha da güçleneceğini ifade etmiştir. Hu, iki ülke arasındaki ilişkilerin derinleştirilmesi için karşılıklı siyasi güvenin pekiştirilmesi gerektiğini, ekonomi, ticaret, ve kültürel alanlardaki temasların genişletilmesi ve uluslararası ve bölgesel işlerdeki stratejik işbirliğinin güçlendirilmesi gerektiğini vurgulamıştır.



4000 kilometreden fazla bir sınırı paylaşan Çin ve Rusya’nın yakın ve çok taraflı ilişkilerinin, 1991 yılında Sovyet Rusya’nın çöküşüyle başladığı söylenebilir. Amerika’nın en büyük iki rakibi olarak gösterilen Çin ve Rusya, Hu Jintao’nun son ziyaretinde de belirttiği gibi, ABD’nin küresel egemenliğine karşı işbirliği yapma gereğine inanmaktadır. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin daimî üyeleri olan iki ülke, ABD’nin küresel egemenliğine karşı uluslararası ilişkilere “çok seslilik” getirmek için bölgesel sorunların ‘Birleşmiş Milletler çatısı altında ve hukuk çerçevesinde çözülmesi’ gerektiğini vurgulamaktadır. Çin ve Rusya, aynı zamanda 1996 yılında kurulan Şanghai İşbirliği Örgütü’nün iki önemli üyesi olarak, bol miktarda doğal kaynakları bulunan Orta Asya ülkeleri üzerindeki ABD etkisine karşı bu bölgede ortak güvenliği sağlamaya yönelik çalışmalara da devam etmektedir.

Hu’nun son ziyaretinin gündem maddelerinden biri de enerjidir. Hızla büyüyen ekonomisi nedeniyle enerji kaynağı ihtiyacı giderek artan Çin, bu açığının ciddi petrol ve doğal gaz rezervine sahip olan Rusya tarafından karşılanmasını istemektedir. Ayrıca Doğu Sibirya-Pasifik arasında Rusya tarafından döşenecek olan boru hattının Pasifik ayağının Japonya sınırlarından mı yoksa Çin sınırlarından mı geçeceği henüz belli olmadığından, Çin bu konuda önceliği alabilmek için çaba göstermektedir. 2006 yılında Rusya Devlet Başkanı Putin’in Çin ziyareti sırasında 5 yıl içerisinde Rusya’dan Çin’e yeni bir doğalgaz boru hattının döşeneceğini söylemiş olması, Çin’in Rusya’dan enerji beklentilerini daha da somutlaştırmıştır. Bu noktada Çin Devlet Başkanı’nın Rusya’ya yaptığı son ziyaret, iki taraf arasındaki enerji işbirliğinin geliştirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır.

İki ülke arasındaki işbirliğinin bir diğer önemli boyutu da uzun süredir devam eden ve son günlerde büyük bir gelişme kaydeden ticari ilişkilerdir. Hu Jintao, ziyaretinin ilk günü yaptığı konuşmada Çin-Rusya ticaret hacminin 2006 yılında 33.4 milyar dolara yükselerek rekor düzeye ulaştığını söylemiş, ve 2010 yılına kadar bu rakamın 60-80 milyar dolara ulaşacağını tahmin ettiğini belirtmiştir.

Çin ve Rusya son günlerde gelişmekte olan uluslararası sorunlara karşı da ortak tavır sergilemeye devam etmektedir. Hu’nun ziyaretinin birinci günü iki devlet başkanı tarafından imzalanan “Çin-Rusya Ortak Bildirisi”, Kuzey Kore ve İran nükleer sorunu dahil olmak üzere, gündemdeki birçok önemli uluslararası ve bölgesel konular üzerinde Çin ve Rusya arasındaki stratejik işbirliğinin güçlenmeye devam edeceğinin işareti olarak yorumlanabilir.

Öte yandan, iki ülke arasındaki işbirliği arayışını gölgeleyebilecek bazı endişeler de mevcuttur. Çin’in Amerika ile daha fazla ticari ilişkilere sahip olması, Çin’in büyüyen ekonomik gücünün gelecekte Rusya’ya karşı tehdit oluşturacağı tahminleri ve Rusya’nın doğu bölgesinde Rus nüfusu azalırken Çinlilerin bu bölgeye yaptığı yasadışı göçleri sonucu Çin nüfusunun artması verilebilecek örnekler arasındadır. Ayrıca bu endişeler, 2001 yılında imzalanan ve iki ülke arasındaki iş birliğinin zeminini oluşturan “Çin-Rusya İyi Komşuluk ve İşbirliği Anlaşması”nda belirtilen dostluğun daha ne kadar süreceği konusunda da belirsizlikler yaratmaktadır.

Ancak, 2006 yılında Çin’de gerçekleştirilen “Rusya Yılı”ndan sonra bu yıl Rusya’da gerçekleştirilen ve 200’ü aşkın kültürel faaliyeti kapsayan “Çin Yılı” etkinliklerine ilaveten Hu Jintao’nun son ziyaretinin, gelecekte de bu iki ülke arasındaki stratejik işbirliğinin gelişmeye devam edeceğini gösterdiğini söylemek mümkündür.