Zekat üzerine sorulan suallere Cevaplar

[KoJiRo]

Zekat verilecek sınıflardan birisi de Miskinlerdir. Miskin kime denir? Fakirden farkı nedir? Fakirden de daha alt seviyede olan kişiye mi Miskin denir?


Miskin ( المسكين ) sakin olmak, bitmek, susmak, dinmek, hareketine son vermek anlamlarına gelen “s-k-n” (سكن) kökünden türemiştir. Bazıları der ki, fakirliğin yerleştiği kişiye miskin denmiştir. Onun için miskinin durumu, fakirin durumundan daha kötüdür. Bu hatalı bir düşüncedir. Çünkü bu mana ism-i mef’ul manasıdır. Halbuki “miskin” kelimesinde ismi fail manası vardır, "düşkün olan" demektir.

Zekât meselesinde “fakir” ile “miskin”in ayrı sınıflar olduğu konusunda ittifak vardır. İhtilaf bunların manasındadır. Bazıları “miskinin hali fakirden daha kötüdür” demişler. Ebû Hanîfe bu görüşü benimseyenlerdendir. O diyor ki "fakîr, az bir şey’e mâlik olandır; miskîn de hiçbir şey’e sâhip olmayandır."[2]. İmam Şafi ise tam aksini söylemiştir

Kehf suresi 18/79. ayete baktığımız zaman “miskîn”in durumunun, fakîrin durumunun daha iyi olduğunu anlayabiliriz. Çünkü bu ayette Mûsa (as)'a geminin delinmesinin sırrı şöyle anlatılıyor: “...O gemi, denizde işçilik yapan bir grup yoksulundu...” (اماالسفينة فكانت لمساكين...)




Kirada olan evlerin zekâtı ev değerinden mi verilir yoksa yıl içinde getirmiş olduğu kira geliri üzerinden mi?


Kiraya verilmiş arazi ve taşınmazların mülk değeri üzerinden zekât vermek gerekmez. Bunların yıllık gelirinden nisap miktarını bulması ve diğer şartların da gerçekleşmesi halinde yıl sonunda yüzde iki buçuk (%2,5) oranında zekat verilir.



Müşterimize senet karşılığı veya açık hesap şeklinde satışımızdan kaynaklanan ve ödenmeyen alacaklarımızı, zekatımıza sayıp borçlulara bağışlayabilir miyiz?


Bağışlayabilirsiniz. Allah Teala Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyurmuştur:

“Borçlu, darlık içinde ise, rahata çıkıncaya kadar beklenir. Bağışta bulunmanız (وان تصدقوا = sadakaya veya zekâta saymanız) sizin için daha hayırlıdır. Bunu bir bilseydiniz!” (Bakara, 2/280)

Ayette geçen kelime “sadaka” kökünden gelmiştir. Zekat verilecek sınıfların belirtildiği ayette de Allah Teala aynı kökten gelen benzer bir kelime kullanmıştır. İlgili ayet şöyledir:

"Zekatlar, Allah'tan bir farz olarak fakirlere, miskinlere,, onu toplayan memurlara, kalbleri (İslam’a) ısındırılacaklara verilir; kölelerin, borçluların, Allah yolunda olanların ve yolda kalanların uğrunda sarf edilir. Allah bilendir, doğru ve yerinde karar verendir." (Tevbe, 9/60)

İki ayet karşılaştırılınca alacakların, zekat olarak borçlulara bağışlanabileceği anlaşılır.


Kooperatife girdim. 80 gramdan fazla da altınım var. Zekat vermem gerekir mi?


Ödeyeceğiniz borcunuzu düştükten sonra hala elinizde bulunan altın nisap miktarında ise ve üzerinden bir yıl geçmiş ise zekat vermeniz gerekmektedir.



20 milyar gelir getiren nakit param var, maaşım ise 700 milyon. 700 milyon lirayı 12 ay ile çarpıp yıllık 9 milyar TL nafakamı bulduktan sonra bu parayı 20 milyardan düşerek kalan 11 milyarın 1/40'ini zekat olarak veriyorum. Doğru mu yapıyorum, yanlışsa doğrusu nedir?


Maaşınız zaten sizin nafakanız demek olduğundan yirmi milyarın tamamının kırkta birini zekat olarak vermeniz gerekir



93 gram altınım var, bunun zekatını nasıl hesaplayacağım ve ne kadar vermem gerekir? Ayrıca kardeşime borç olarak 4 milyar verdim ve 1 sene sonra verecek inşaallah. Bunun zekatı ne kadar ve ne zaman vermem gerekiyor?


Borcunuzu ve asli ihtiyaçlarınızı düştükten sonra kalan miktar 93 gram altın ise bu miktar nisap miktarını (85 gr) aşıyor demektir. 93 gram altının tutarını TL olarak hesaplayın ve bunun yüzde iki buçuğunu ( % 2,5) zekat olarak verin.

Alacağın zekatına gelince: Fakihlerin çoğunluğuna göre alacaklar iki ana gruba ayrılır:

1. Tahsil edileceği umulan alacaklar, yani ödeme imkanına sahip ve borcunu da kabul eden kimsedeki alacaklar zekata tabidir. Alacaklı, her sene diğer malları ile birlikte bu alacağının zekatını da öder.

2. Tahsil edileceği umulmayan alacakların ise ancak elde edilince zekatı verilir.

Buna göre kardeşinizin, borcunu ödeyeceğini düşünüyorsanız onu da 93 gram altınla beraber hesap edin ve ikisinin toplamının % 2,5'unu verin.




Babam 180 bin YTL ye bir arsa aldı. Üstüne de 300 bin YTL harcayarak (toplam 480 bin YTL) 5 daire yaptı ve belli bir kâr ile sattı. Ayrıca ticaret amaçlı 250 bin YTL değerinde bir arsası daha var. Bunların zekâtını değerleri üzerinden mi verecek, yoksa satıştan elde ettiği kârdan mı?


Daireler paraya çevrildiğinden eldeki paranın kırkta birini zekat olarak verir.

250.000 YTL'lik arasayı ticari amaçlı aldığına göre onun da bugünkü alış değerinin kırkta biri üzerinden zekatını verir. Eğer borcu varsa, hesaplamayı, borcunu çıktıktan sonra yapar.



Mehir üzerinden zekat vermek gerekli midir?


Bir kadın kocasından talep ettiği mehri tamamen almadıkça ona zekat düşmez. Zira bu durumda zekat için şart olan tam mülkiyet (el-milkü't-tâmm) henüz gerçekleşmemiştir. Mehir tamamen kadının eline geçince bakılır: Eğer bu, borçların ve asli ihtiyaçların dışında kalıyor ve nisap miktarını (85 gram altın veya bunun mukabili para veya mal) aşıyorsa bunun zekatını verir.

Zekat oranı, kırkta bir yani yüzde iki buçuktur.
Evli kız kardeşime zekat verebilir miyim?


Zekatın, kendilerine zekat verilebilecek akrabaya ödenmesi daha faziletlidir. Zekat öncelikle muhtaç olan erkek veya kız kardeşe, daha sonra amca, hala, dayı gibi yakın akrabalara, komşulara vs. verilmelidir.

Bu açıdan eğer evli kız kardeşiniz zekat alacak durumda ise (yani dinen zengin değilse, nisap miktarı malı yoksa) ona zekat verebilirsiniz.


Gayr-i Müslimlere zekat verilebilir mi?


Fıkıh kitaplarında Müslüman olmayanlara zekat verilemeyeceği yazılıdır. Fakat bu görüş doğru değildir. Zira kendilerine zekat verilecek olan sekiz sınıftan biri "müellefe-i kulûb" yani kalpleri İslama ısındırılmaya çalışılan kimselerdir. (Bkz: Tevbe suresi 60. ayet) Bunların -öncelikle- müslüman olmayan kimseler olacağı aşikardır. Kaldı ki diğer yedi sınıfın da müslüman olma şartı ayette yer almamaktadır. Ayetlere ve hadislere bakıldığında müslüman olmayanlara da zekat verilebileceği görülmektedir. Fakat zekat verirken elbette ki öncelikle Müslümanlar tercih edilecektir.



Hisse senetlerinin zekatı olur mu?


Hisse senetleri ikiye ayrılır:

1. Borsada işlem görenler: Bunlar ticaret malı sayılırlar. Kırkta birinin zekatının verilmesi gerekir.

2. Borsada işlem görmeyenler: Bu tür hisset senetlerinin zekat hesabı için şirketin bilançosuna bakılır. Sabit varlıklar çıkarıldıktan sonra kalan kısmın ortağın payına isabet eden bölümünün zekatı verilir.

Mesela, hisselerine sahip olunan şirketin bilanço değeri bir milyon lira olsa, bunun altı yüz bin lirası bina, takım, tezgah vs. sabit varlıklar olsa kalan dört yüz bin liradan kişinin payına isabet eden kısım, zekat hesabına dahil edilir.