BAŞLIKLI veya HALKA KUYRUKLU MAYMUN

[F@sTaLaFisT@]

Başlıklı maymun», Yeni Dünya' daki maymunların en akıllısı ve yakalanmış olarak en fazla görülenindir. Beyin ağırlığı şempanzeninkinin altıda biri olmakla beraber, değneklerden faydalanıp yiyeceğini uzanabileceği bir yere kadar getirmeyi, bazı renkleri ayırt etmeyi, ağırlıklar arasındaki farkları tanımayı bilir ve sirklerdeki akrobasi hareketleriyle hayranlık toplar. Latama çalarken görülen maymun ekseriya odur.
«Başlıklı maymun», Güney Amerika'nın en yaygın maymunudur. Bir ev kedisi iriliğindeki ve bir ilâ iki kilo ağırlığındaki bu gürbüz yaratığın oldukça uzun kollariyle bacakları ve cisimleri kavramaya elverişli uzunca ve kıllı bir kuyruğu vardır. Başı yuvarlak, et renkli yüzü daima tetik ve canlıdır. Başının tepesindeki kıllar bir keşiş kukuletasını andırır, ismi de bundan ileri gelir. Vücudu siyah veya kahverengi bir kürkle kaplıdır, fakat göğsünde, omuzlarında ve yüzünün yanlarında çok kere sarımsı veya altın renkli kıllar göze çarpar.
Başlıklı maymun sürüleri çok kere otuz, kırk hayvandan meydana gelir. İngiliz Hondurasından Paraguay'a kadar uzanan vatanlarındaki ağaçların arasında çok kere tek sıra halinde dolaşırlar. Bilhassa meyva ile beslenirlerse de, ağaç gövdelerindeki yarıklarda böcek aramayı da ihmal etmezler. Samanlıklara da dadandıklarından, kümes hayvanı besleyenler onları kapanlı su kabaklariyle yakalarlar.


Şakacı bir hayvandır:

Başlıklı maymun'un özelliği zeki olduğu kadar muziptir de. Esaretteki bir maymunun marifetleri, bu küçük yaratığın iki özelliği nasıl birleştirdiğine delildir. Bu hayvan su içindeki genç ördeklere eliyle ekmek uzatır, ördek yavrularından biri ona yeteri kadar yaklaşınca da, onu derhal kapıp öldürür ve yerdi.

Başlıklı maymun, insanların ceplerini değme yankesiciler kadar ustalıkla karıştırıp yenilebilecek maddeleri alır. Karşısına bir köpek çıkınca, sırtını kamburlaştırır, tükürür ve o kadar çirkin havlar ki, köpek çok kere selâmeti kaçmakta bulur. Fakat başlıklı maymunlar umumiyetle tatlı huylu yaratıklardır. Evcil hayvan olarak da rağbet gördüklerinden Güney ile Orta Amerika' da kârlı bir ticaret metaldir.
Birçok çeşitleri vardır. Fakat bunların arasında, renklerinin dışında fazla bir fark yoktur. «Beyaz boyunlu başlıklı maymun», en sık görülen tiptir. Boyu 45 santim, kuyruğu bundan biraz daha uzundur. Beyaz olan yüzü, göğsü ve omuzları, vücudunun geri kalan zifir gibi siyah tarafıyla ters bir görüntü meydana getirir.