Eski Yunan kentlerinde kentlerin yanıbaşlarındaki yükseklilere verilen addır.Klasik d

[ÇaKıR-]

Eski Yunan kentlerinde kentlerin yanıbaşlarındaki yükseklilere verilen addır.Klasik dönem Yunanistan’ında her önemli yerleşme yerinin bir akrapolisi(Yunanca “en yüksek kent” anlamına gelir) vardı.Tapınaklar,hazinelerin saklandığı yapılar ve çeşitli kurumlar burada yer alırdı.Saldırı durumunda akrapolis sonuna kadar savunulurdu.

Atina Akrapolisi:Akrapolislerin en ünlüsü Atina karapolisidir.Attike ovasında ,deniz yüzeyinden 152 m yükseklikte,270*150 boyutlarında bir kayalık olan Atina Akrapolisi’ne Cilalıtaş devrinde yerleşildi.Tunç devrinde evler ve bir kral sarayı yapıldı.Günümüzde görkemli yapılar,İ.Ö.V.yy’de devlet adamı perikles tarafından başlatılan geniş bir yapı programı sonucunda gerçekleştirildi.Bunlardan bazıları

:

Parthenon:Atina Akrapolisi’ndeki en büyük yapı Parthenon’dur.Athena Parthenos’a adanmış bu tapınak ,Dor üslubunda bir yapıdır,bütünüyle beyaz Pendelikon mermerinden yapılmış ve çevresinde sütunlar vardır.Mimarları İktinos ve kallikrates,heykel yapımcısı Pheidas’dır.Heykeller arasında Athena’nın fildişi ve altından yapılmış dev boyutlu bir figürü,sıra sütünların iç yanındaki Panatheanika ayinini canlandıran kesintisiz bir firiz kuşağı,vb sayılabilir.Cella’nın yanı sıra,sütunların içinde kalan alanın iki ayrı galeriye bölünmüş olmuş olması,tapınağa alışılmamış bir özellik verir.Bu galerilerden küçük olanı Savaşçı kıza adanmış,yapıda sonradan bu adla anılmaya başlanmıştır.Daha büyük olan galeride,Athena’nın Pheidas tarafından yapılmış dev bir figürü bulunduğu bilinmektedir.Bu figür daha sonradanda Haçlılar tarafından İstanbul’a götürülmüş ve günümüzde kalmamıştır.

Propylaion:Tepenin batı ucunda yer alan Propylaion,Akrapolise giriş kapısıdır.Hiçbir zaman tamamlanmamış olmasına karşın,günümüzdeki biçimiyle yaklaşık olarak İ.Ö.530’da Peisistratos döneminde yapılmış kapının yerine konmak için yapılmıştır.İç ve dış sütun dizileri Dor üslubundadır ve Parthenon’unkileri hatırlatır.İç bölümdeki daha ince İon üslubunda sütunlar vardır.Ana giriş kapısının yanındaki iki odadan biri “resim galerisi” olarak kullanılmıştır.Hiçbir zaman tamamlanamamış olan ikincisinin,”heykel galerisi”olarak tasarlandığı sanılmaktadır.

Athena Tapınağı:Yalnızca 5,64*8,34m boyutunda olan küçük Athena tapınağı ,Propylaion’un güneybatısında,yeniden yapılmış bir Mykenai surunu üstünde yer alır.Akrapolis’teki bütünüyle İon üslubunda tek yapı olan tapınak,mimar Kallikrates tarafından,öndeki ve arkadaki sütunlu girişler dört sütunlu olarak tasarlanmıştır.

Erekhtleionerikles dönemi yapılarının sonuncusu,en karmaşığı en zengin biçimde süslenmiş olanıdır.Mimarın benimsediği alışılmışın dışındaki iki yüzeyli plan,Atinalıların uzun süre kutsal olarak kabul ettikleri çok sayıda yerden yararlanılması sağlanılmıştır.Tapınağın doğusu kentin koruyucusu olan Polias’a adanmıştır.Kuzeyde üç küçük oda ise Poseidon’a adanmıştır.

Erekhtleion’un en güzel yeri ise güney tarafındaki kadın sütunlarıdır.