Uzun 'ince' bir hastalık

[KoJiRo]

Akciğer hastalığı olarak bilinen verem; karaciğer, böbrek, göz, dudak hatta dili de tutabiliyor. Üreme organlarına da yayılarak kısırlık, beyine yerleşerek menenjite yol açan verem, adından bir hayli söz ettiriyor....



Kimine göre 'aşık', kimine göre 'fukara' hastalığı olarak bilinen verem, diğer adıyla tüberküloz son dönemde yine popüler oldu! Solunum yoluyla bulaşan tüberküloz mikrobu hepimizi tehdit ederken, konuyu Memorial Hastanesi Göğüs Hastalıkları uzmanı Dr. Füsun Soysal'a sorduk. Uzun yıllar Yedikule Göğüs Hastalıkları Hastanesi'nde görev yapan Dr. Soysal öyle çarpıcı şeyler anlattı ki... İşte Dr. Füsun Soysal'ın açıklamaları...

KAN YOLUYLA YAYILIYOR
Tüberküloz; mikrobik, solunum yoluyla bulaşan bir hastalıktır. Tüberkülozlu bir kişinin öksürerek, aksırarak havaya saçtığı mikropların diğer bir kişi tarafından solunmasıyla burundan ve ağızdan giren mikropların özellikle akciğerlerde oluşturduğu bir rahatsızlık. Ama tüberküloz yalnızca akciğerlerde değil, vücudun tüm sistemlerinde olabiliyor. Akciğere alındıktan sonra kan yoluyla diğer organlara yayılabiliyor. Karaciğere, böbreğe yayılabilir, üreme organlarına yayılıp kısırlığa yol açabilir. Hatta, göz, dudak, dil tüberkülozu bile vardır. Yani aklınıza gelen her türlü organı tutabilir.

'İLK HASAR AKCİĞERE'
Mesela beyine yerleştiği zaman tüberküloz menenjiti yapıyor. Dolayısıyla vücuttaki bütün organları tutabilir. Eğer tedavi edilmezse kan yoluyla diğer organlara yayılıp zarar verebilir. Mikrop ilk hasarını akciğerde yapıyor, oradan kan yoluyla diğer organlara geçiyor. Bazı istisnai durumlar da olabiliyor. Yani akciğerde çok fazla belirti vermeden diğer organların belirtilerinde de kendini gösterebiliyor. Örneğin, akciğere yerleşiyor ama orada çok fazla yayılmadan kan yoluyla böbreğe geçiyor. Ve idrar bulgularıyla kendini gösteriyor. İdrarda yanma olabiliyor, sürekli bir iltihap olabiliyor, ağrı şikayeti yapabiliyor. Hasta bu şikayetle doktora geliyor, siz böbreğini araştırırken, burada tüberküloz buluyorsunuz. 'Kaynağının orası olması lazım' deyip dönüp akciğere de bakıyorsunuz.

'KULUÇKA DÖNEMİ 14 GÜN'
Hastalığa yakalanmamak için vücut direncini artırmak gerekir. Bunun için de beslenme çok önemli. Yeterli miktarda karbonhidrat, protein, vitamin almalıyız. Stres vücut direncini düşüren en önemli faktördür. Uykusuzluk yine vücut direncini düşürür. Alkol ve sigarayı söylemeye bile gerek yok... Tüberküloz mikrobunun 14 günlük bir kuluçka dönemi bulunuyor. Hastalık bu süre sonunda ortaya çıkıyor. Aslında kolay bulaşan bir hastalık olmasına rağmen, vücut direnci yüksek olan kişiler mikrobu baskılayabiliyor. Direncimiz düştüğünde hastalık yaşanıyor. Çok ağır bir stres, üzüntü sırasında hastalık yaşanabiliyor. Kişinin verem mikrobunu bulaştırması için mutlaka hastalanması gerekiyor. Tüberküloz mikrobu hangi organa zarar verirse versin, akciğere uygulanan tedavi uygulanıyor. 4-5 çeşit antibiyotiğin bir arada kullanıldığı standart bir tedavisi var. İlaçlar düzenli kullanıldığında da tam tedavisi mümkün. Hastanın ortalama 6- 9 ay ilaç kullanması gerekiyor. Hastalığın tekrarlama durumu ise genellikle 2 yıl içinde gerçekleşiyor. Tedaviye olumlu yanıt veren mikroplar düzelirken, dirençli mikroplar hastalığın nüksetmesine yol açıyor. Bu hastalara yurtdışından daha etkili olan ilaçlar kullanmak durumunda kalıyoruz.

'2 AY YATAK İSTİRAHATİ ŞART'
Tedaviye başladıktan 2 hafta sonra bulaştırıcılığın kaybolduğu düşünülüyor. Ama normal tüberküloz vakaları için söylüyorum bunu. Bu durumda hasta evine çıkıp, evinde ilaçlarını kullanabilir. Fakat biz tüberkülozu teşhis ettiğimiz anda o kişinin çevresindeki kişileri de kontrolden geçiriyoruz. Çünkü hastalığı fark edilmeden önce bulaştırmış olabilir. Bu hastalık sadece kişiyi değil tüm toplumu tehdit ediyor. Tüberküloza yakalanan bir kişinin ortalama 2 ay kadar istirahati vardır; hem çevresinin korunması açısından hem de kendisinin vücut direnci açısından. Hasta olan kişi ancak bu süre sonunda işe başlayabilir.

[KoJiRo]

Verem şok diyet sever!

Yaz aylarını incecik bir vücutla karşılamak isteyen kadınlar dikkat! Şok diyetler vücut direncini düşürüp vereme davetiye çıkartıyor....



Stres, uykusuzluk ve yetersiz beslenmenin verem hastalığının en önemli nedenleri arasında sayıldığını söyleyen Dr. Füsun Soysal, bu konuda şunları kaydetti: "Bu nedenlerle vücut direnci düşüyor. Verem önceden; içki ve sigara kullanan, iyi beslenmeyen insanların hastalığı olarak bilinirdi. Ancak son zamanlarda, zayıflama uğruna özellikle şok ve uzun süreli diyetler yapan kadınlarda, toplu taşıma araçları ile taksi şoförlerinde, ev hanımlarında, üniversite öğrencilerinde çok fazla görülmeye başlandı. Uzun süreli ve bilinçsiz yapılan diyetler, yıpratıcıdır; vücut direncini düşürür. Çünkü beslenme yetersizlikleri ortaya çıkar. Diyetlerinde sebze, meyve ve etten yoksun bir beslenme programı uygulayanlar için verem büyük bir tehlike oluşturmaktadır. Vücut direncinin düştüğü bu dönemlerde vücuda alınacak bir verem mikrobu, hastalığı tetiklemektedir. Diyette yalnızca vücut direnci düşmemekte, yaşanan zayıflama stresi de vücudu yıpratmaktadır."

[KoJiRo]

Tüberküloz hortladı mı?



Verem hastalığının hep var olduğunu anlatan Dr. Füsun Soysal, "Hortlama tüberkülozu anlatmıyor. Hastalar ilaçlarını düzenli kullanmadığı müddetçe verem sürekli yayılıyor" dedi. Süreyyapaşa ve Yedikule Göğüs Hastalıkları Hastaneleri'nde yatak bulunamadığını söyleyen Dr. Soysal, özel hastanelerin verem hastalarına bakmadığını, kendisine ayda en az 2 tane tüberküloz vakası geldiğini beirtiyor. Dr. Soysal, tüberküloz tedavisinin 6 ay ya da 9 ay geçmeden tamamlanamayacağını, bu süreden önce mikrobun vücuttan uzaklaştırılamayacağını vurguluyor.

[KoJiRo]

Çocuklarda tehlikeli



0-16 yaş arası çocukları tüberkülozdan korumanın çok önemli olduğunu söyleyen Dr. Füsun Soysal; BSC, yani verem aşısının etkili olduğu görüşünde. Tüberkülozun çocuklarda çok hızlı yayıldığını söyleyen Dr. Soysal, "Çocuklar bu mikrobu aldıkları zaman onlarda menenjite yol açabiliyor" diyor. Ailesinde tüberküloz mikrobu olan çocukların koruma amaçlı 6 ay süreyle bir koruma tedavisine alındığını belirten Dr. Füsun Soysal, yaşlılarla ilgili olarak şöyle konuşuyor: "70 yaş üstündekilerin direnci de tıpkı çocuklar gibi düşük oluyor. Onlar da çok kolay tüberküloz mikrobunu alabilirler. Eğer riskli ortamdaysa yaşlılar da koruyucu ilaç kullanabilir. Koruyucu ilaç herkese önerilemez. Sonuçta bu ilaçların da bazı yan etkileri var."

[KoJiRo]

Belirtileri ciddiye alın



"Tüberkülozun klasik belirtileri vardır. Öksürük, özellikle ince ince, gıcık şeklinde kuru bir öksürük yapabilir. Hastanın iştahı kesilir, yemek yiyemeyince kilo kaybı, halsizlik, yorgunluk görülür. Ciğerde bir yara şeklinde oluşmuşsa, ağızdan öksürmekle kanama yapabilir. Gece terlemesi de hastalığın tipik bir özelliğidir. Bu belirtiler kişiye göre farklılık gösterir. Bazen rutin bir kontrol sırasında, örneğin kişi işe girmek için akciğer grafisi çektirirken, hiçbir şikayeti yokken tesadüfen orada teşhis ediyorsunuz. Öksüren, iştahsızlık, halsizlik, gece terlemesi olanlar mutlaka bir akciğer grafisi çektirmeli. Ama guatr, kansızlık, stres de bu şikayetlere neden olabilir. Bu da unutulmamalıdır..."

[KoJiRo]

Şeker hastaları da risk altında



"Şeker, böbrek ve karaciğer hastaları tüberküloz riski altındadır. Bunlar zaten vücudun genel savunma sisteminin bozulduğu hastalıklardır. Kanda şekeri yüksek olan hastaları tüberküloz mikrobu çok sever, onlarda daha sık yerleşebilir. Uzun süre kortizon tedavisi gören ya da kemoterapi gören kişilerin vücut savunma sistemleri de bozuktur. Onlar da risk altındadır. Altta yatan bir hastalığı olan kişilerde tüberküloza yakalanma riski yüksektir. İşte bu riskli grup, çocuklarda bahsettiğim koruyucu tedaviyi alabilir. Ancak buna doktoru karar verebilir."

[KoJiRo]

'Havalandırma çok önemli...'



Memorial Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Füsun Soysal, mekanların sık sık havalandırılması gerektiğini belirterek, şunları kaydetti: "Yedikule'de çalışırken, hasta odalarını karşılıklı havalandırmadan vizite çıkmazdık. Çünkü havalandırma yaptığınızda mikroplar dağılıyor. Yani, solunum yoluyla alma riskiniz azalıyor. Verem mikrobu yemeyle içmeyle, havlu, çatal-kaşık-bıçakla da bulaşmıyor. Güneşe çıktığınız zaman üzerinizdeki mikrop güneşe dayanamıyor, ölüyor. Genellikle karanlık, rutubetli, havası kötü yerleri seviyor tüberküloz mikrobu. Yani üstünüzle eve taşımıyorsunuz."