unixte neler yapılabilinir? soru cevap yöntemi ile anlatım

[walsman07]

1. UNIX'teki hesabıma nasıl girebilirim?
Herhangi bir ortamdan telnet programını kullanarak UNIX'teki hesabınıza girebilirsiniz. Windows 95 işletim sistemin Start/Run satırına telnet <konak_adı> yazarsanız önünüze gelen ekrandan giriş işlemini yapabilirsiniz. Konak_adı olarak bağlanacağınız makinanın ismini (örneğin hidiv.cc.itu.edu.tr veya sariyer.cc.itu.edu.tr) yazabileceğiniz gib IP adresini de (örneğin 160.75.2.21 veya 160.75.2.24) yazabilirsiniz. Gelen ekrandan kullanıcı adınızı ve şifrenizi girerek hesabınıza girmiş olursunuz.

2. Şifremi nasıl değiştirebilirim?
UNIX'te şifre değiştirmek için passwd komutu kullanılır.

3. Şifreler konusunda nelere dikkat etmeliyim?
Unix en fazla 8 harfli şifreyi kabul eder. 8 harften uzun bir şifre kullanıyorsanız, ilk 8 harfini değerlendirir. Noktalama işareti, rakam, kontrol karakterleri kullanarak şifrenizi oluşturabilirsiniz. Şifrelerinizi seçerken ad,soyad, marka, nesne adları gibi çok kullanılan ve kolay tahmin edilebilecek sözcükler olmamasına dikkat ediniz. Çünkü bazı programlar bu olasılıkları deneyerek kullandığınız şifreleri bulabilir. İyi seçilmiş bir şifrenin bulunma olasılığı çok düşüktür. Örnek olarak bir cümleyi oluşturan kelimelerin ilk harflerini ya da ilk hecelerini bir şifre olarak seçebilirsiniz. Ayrıca şifre seçiminde harf ve rakam karışımını tercih etmek tahmini zor bir şifre seçmek için iyi bir yoldur.

4. Komutlar hakkında nereden bilgi alabilirim?
man komut_ismi komutu kullanılır.
Örnek :
man cp
Bu komut ile, cp komutu hakkında yardım alabilirsiniz.

5. Dizin nasıl oluşturr ve silerim?
mkdir dizin_adı komutu, dizin oluşturur.
rmdir dizin_adı komutu, içi boş olan bir dizini siler.
rm -r dizin_adı komutu, içi dolu olan dizini içindekilerle birlikte onay gerektirmeksizin siler.

6. Dosyaların listesini nasıl elde edebilirim?
ls (seçenekler) (dosya veya dizin_adı) komutu kullanılır. Bu komut değişik seçeneklerle birlikte kullanılabilir.
Örnek seçenek:
-l: Dosyalar hakkında daha ayrıntılı bilgi verir. Diğer seçenekleri görmek için man ls komutunu yürütün.
Örnek :
ls -l *.html
-rwxr--r-- 1 metehan users 176 Jun 11 17:39 css.html
-rwxr--r-- 1 metehan users 176 Jun 11 17:39 css.html

7. Unix'de aradığım bir dosyayı nasıl bulurum?
find (yol tanımı) (seçenekler) komutu kullanılır.
Örnek seçenekler:
-name (isim): aranılacak dosyanın ismi.
-print: bulunan dosyaların ekranda görüntülenmesini sağlar.
Örnek:
find . -name "*.html" -print
Bu komut bulunduğunuz dizinden itibaren tüm alt dizinlerdeki uzantısı "html" olan dosyaların listesini verir.
./faq/ css.html
./faq/ faq.html
./htdocs/prefix.html
./htdocs/suffix.html

8. Yeni bir dosyayı nasıl oluştururum?
Yeni bir dosya oluşturmanın en kolay yolu "pico" editörünü kullanmaktır.
pico veya pico dosya_adı komutu kullanılır.
UNIX'te kullanabileceğiniz diğer bir editör de vi'dır. Ancak bu editörün kullanımı biraz karmaşıktır. Pico veya vi komutunu kullandığınız durumda metninizi yazdıktan sonra kaydederken dosya adını verebilirsiniz.

9. Dosya isimleri ile ilgili bir sınırlama var mıdır?
İki karakter dışında, ASCII table'daki tüm karakterleri dosya isminde kullanabilirsiniz. Kullanamayacağınız karakterler sadece "/" (dizini gösterir) ve "\0" (EOL karakteri)' dir. Bunların dışında her karakteri kullanabilirsiniz. Dosya isimlerinin uzunlukları konusunda da oldukça geniş imkanlarınız vardır.
İçinde " " (boşluk) bulunan bir dosyayı oluşturmak istediğinizde veya silmek istediğinizde ismi "" işaretlerinin içine almanız gerekir. Aynı şey mv, cp, rm vs. türü dosya programları için de geçerlidir.
Örnek :
vi "deneme bir" komutu ile "deneme bir" isimli dosya açılır.

10. Bir dosyayı nasıl silerim?
rm -[seçenekler] Dosya_ismi komutu kullanılır.
Örnek seçenekler :
-e : Dosyanın silinmesinden sonra ekrana bilgi verir.
-f : Sormadan write-protected dosyaları siler.
-i : Dosyayı silmeden önce bunun doğruluğunu sorar.
-r : Recursive olarak alt dizinleri siler.
Örnek:
rm *.html
Bu komut, bulunduğunuz dizinde uzantısı "html" olan tüm dosyaları siler.
rm -rf user
Bu komutu, user dizinini ve alt dizinlerini uyarmadan siler.

11. Dosya veya dizin kopyalama işlemlerini nasıl yapabilirim?
cp -[seçenek] dosya başkabir_dosya_ismi komutu kullanılır.
Örnek:
cp css.html faq.html komutu, css.html dosyasını, faq.html dosyasına kopyalar.
cp css.html ~/doc
komutu, h.doc dosyasını, home dizin altındaki "doc" dizini içine kopyalar.
cp -r ~/doc ~/calisma
komutu, doc dizinini, calisma dizininin altına kopyalar.

12. Kullanıcı hesabımdaki dosyaların toplam büyüklüğünü nasıl öğrenebilirim?
Başlıca 2 yolu vardır;
1) du komutu kullanılır. du komutu bulunduğunuz dizinden itibaren tüm alt dizinleri tarayarak block cinsinden ne kadar yer kapladığını gösterir. Block ölçüleri genelde 512 byte'tir bu sebeple çıkan sayıyı iki'ye bölerek o dizinin ne kadar yer kapladığını görebilirsiniz. En aşağıda da toplam miktar belirtilir.
Örnek:
$ du
334 ./httpd_1.5.2a-export/cgi-bin
94 ./httpd_1.5.2a-export/cgi-src
54 ./httpd_1.5.2a-export/conf
56 ./httpd_1.5.2a-export/icons
1248 ./httpd_1.5.2a-export/src
28 ./httpd_1.5.2a-export/support/auth
578 ./httpd_1.5.2a-export/support
4420 ./httpd_1.5.2a-export
10170 .
2) quota komutu kullanılır.
quota komutu hesabınızdaki tüm dosyaların ne kadar yer kapladığını ve sizin ne kadar yazma hakkınızın olduğunu gösterir. Aynı zamanda eğer geçici disk sınırınızı aştıysanız, kalan gün miktarını da gösterir.
Örnek:
$ quota
Disk quotas for metehan (uid 104):
Filesystem usage quota limit timeleft files quota limit timeleft
/disk11 6 5000 10000 6 500 1000

13. Bir dosyanın içeriğini hangi programlar ile görebilirim?
cat dosya_ismi komutu kullanılır.
Bu komut kullanıldığında dosyanın içeriği hiçbir şekilde durmadan ekrandan akıp geçer. Boyları küçük olan dosyalara bakmak için kullanılabilir, ancak büyük dosyalara bakmak için şu komut uygundur.
cat dosya_ismi |more
"cat" komutu başka amaçlar için de kullanılabilir.
Örnek:
cat file1 >> file2
komutu file1 dosyasının içeriğini file2 dosyasının arkasına kopyalar. Bu işlem sonunda file1 dosyasının içeriğinde bir değişiklik olmaz.
more dosya_ismi
Bu komut kullanıldığında dosyanın içeriği ekrandan kayıp geçmez. Boyları bir sayfadan büyük olan dosyalara bakarken her sayfanın sonunda ekranın sol alt köşesinde --More--(x%) şeklinde bir yazı belirir. Buradaki x' dosyanın yüzde kaçının görüldüğünü gösterir. Bu dosyanın büyüklüğü hakkında size bilgi verebilir. --More--(x%) yazısını gördükten sonra aşağıdaki tuşları kullanabilirsiniz.
SPC : Arka sayfaya geçilmesini sağlar.
/ : Dosyada arama yapmak için kullanılır.
v : vi editörünü çağırır.
q : Programdan çıkar.



14. Takılı kalan bir prosesi nasıl öldürebilirim?
UNIX işletim sisteminde çalışırken çeşitli nedenlerden dolayı takılı kalan bir prosesi öldürebilmek için
kill -[seçenek] proses-id
komutu kullanılır. Seçenek olarak 9 yazılırsa prosese kill mesajı gönderilmiş olur. Bu komutun yürütülebilmesi için prosesin id bilgisinin bilinmesi gerekir. Bunun için kullanılacak komut ise
ps -[seçenek] komutudur. Örneğin ps -ef|grep metehan komutu sistemde metehan kullanıcısına ait prosesleri listeler. Öldürülmek istenen prosesin id'si bu komut ile görülüp proses öldürülebilir.

15. Pine nedir? Nasıl çalışır?
Oldukça gelişmiş özellikleri olan kullanımı kolay bir programdır. Mail işlemlerinin yanında News servisleri aracılığı ile news gruplarına ulaşmanızı da sağlar.
Komut satırında pine yazmanız yeterlidir.
C COMPOSE MESSAGE - Compose and send/post a message
Mesaj yollamanızı sağlar. İşaretleyip enter tuşuna bastıktan sonra aşağıdaki gibi bir ekran ile karşılaşırsınız.
To:
Cc:
Attchmnt:
Subject:
-----Message Text-----
To : Mesaj göndereceğiniz adresi,
Cc : Mesajın bir kopyasını göndermek istediğiniz adresi,
Attchmnt : Eklemek istediğiniz dosyanın ismini,
Subject : Konuyu,
----- Message Text ----- yazan kısmın altına mesajınızı yazabilirsiniz.
Cc, Attchmnt, Subject bölümlerini doldurmanız şart değildir.
Örnek :
To : [email protected]
Cc : [email protected]
Attchmnt:
Subject : deneme..
----- Message Text -----
Merhaba,
Bilgi işlem konulu sorunlarınız için bu listeye mesaj gönderebilirsiniz.
Tüm bu işlemlerin bitmesinden sonra ^X ile elektronik mektubunuzu gönderebilirsiniz.
I FOLDER INDEX - View messages in current folder
Bu kısım size gelen mesajların listelendiği kısımdır.
L FOLDER LIST - Select a folder OR news group to view
Bu bölüme girip, istediğiniz folder'ı seçerek, bu folder içerisindeki mesajlarınızı görebilirsiniz.
A ADDRESS BOOK - Update address book
Çok sık yazışma yaptığınız adreslere kısa isimler vererek bu adresleri address book kısmına kaydedebilirsiniz. Böylece her mesaj gönderdiğinizde uzun uzun adres yazmanıza gerek kalmayacaktır.
S SETUP - Configure or update Pine
Pine ile ilgili ayarların değiştirildiği bölümdür. Bazı seçeneklerde "enter" tuşuna basmanız yeterli olacaktır. Bazı seçeneklerde de yazılı değeri kendiniz değiştirebilirsiniz. Ayrıca herhangi bir yerde iken klavyedeki ? tuşuna basarak yardım alabilirsini z.
Q QUIT - Exit the Pine program
Bu seçenekle Pine programından çıkabilirsiniz.