Uyuşturucu

[Tilki_Andre]

Bugünün gençleri birçok riskle karşı karşıya, bunların içinde uyuşturucu alışkanlığı, şiddet ve HIV/AIDS. Bu risklerin problem haline gelmeden farkına varılması güçtür. Bununla ilgili halka, uyuşturucu alışkanlığına karşı uyuşturucunun nedenleriyle ilgili ve uyuşturucunun önlenmesini sağlayacak eğitimler verecek ulusal bir kuruluşun varlığı gerekmektedir. Uyuşturucu alışkanlığı çok ciddi bir tehlike olarak evlerimizde, okullarımızda ve yaşadığımız çevrede gözükmektedir. Uyuşturucudan korunmak için etkili müdahale yolları, koruyucu hekimlik tarafından araştırılmaya devam edilmektedir Erken müdahale gençlerin riskli davranışlarını engelleyebilir. Risk faktörleri, uyuşturucu alışkanlıklarını birkaç şekilde etkileyebilir. Risk faktörleri arasında erken yaşlarda gelişen agresif davranışlar, ailenin gözetiminin az ya da eksik olduğu durumlar, fakirlik, uyuşturucu maddelerinin okulda varlığı, madde kullanımını sayabiliriz.Bazı risk faktörleri diğer faktörlerden çok daha kuvvetlidir, özellikle de belirli yaş gruplarının geçirdiği dönemlerde, örneğin ergenlik yıllarında aynı yaş grubundaki arkadaş baskısı, aynı zamanda da kuvvetli aile -çocuk bağı koruyucu bir faktör olarak daha erken yaşlarda etkileyen en önemli faktörlerden birisi olabilmektedir. Koruyucu faktörlere bakarsak kendini kontrol edebilen yani kendine dur diyebilenler, ailesi tarafından izlenenler, akademik yönden başarılı olanlar,güçlü komşuluk bağları olan bölgelerde yaşayanlar ve uyuşturucu kullanımına karşı yasası olan yerler. Çocukların erken yaşta ilerisi için uyuşturucu alışkanlığına karışma riski azaltılabilir.Eğer çocuklarınıza iyi ebeveynlik yaparsanız, onlarla sıkı bir bağ kurarsanız, onları sevgi dolu yetiştirirseniz ve uyuşturucu kullanmazsanız, disiplinli bir şekilde kurallara uygun yetiştirirseniz onları da uyuşturucudan uzak tutma şansınız artabilir. Bebekken ya da çocukluğun erken döneminde agresif davranışlar gösteren, kendini kontrol edemeyen veya zaman zaman kızgınlığını kontrol edemeyen çocukların okul, aile ve çevredeki iletişimi ilerideki yıllarda uyuşturucu kullanımı için risk teşkil edebilmektedir. Örneğin sınıfında davranış bozukluğu sergileyen, sosyal becerileri zayıf olan, akademik başarısızlığı olan ve ebeveynlerden bir veya birden fazlasının uyuşturucu alışkanlığı olan çocuklar veya ergenler risk altındadır: Genç erişkinler, üniversite veya iş için evlerinden ilk defa ayrıldıklarında uyuşturucu ve alkol alışkanlığı için yüksek risk taşımaktadırlar. ABDde uyuşturucu kullanım yaşı başlangıcı 12 veya 13 yaş olarak görülmekte, Türkiyede de bu yaş grubu hedef alınmıştır. Erken yaşta kullanıma başlayanların özellikle seçtiği maddeler arasında tütün, alkol, bali, esrar ve tıbbi ilaçlar (uyku ve antianksiyete ilaçları gibi..) Eğer madde kullanımı daha sonraki ergen dönemlerine taşınırsa daha çok, esrar ve diğer uyuşturucu maddelere yönelim, alkol ve sigara ile birlikte olmaktadır. Bilim adamları neden bazı insanların uyuşturucuya yöneldiği ve uyuşturucu alışkanlığı kazandıklarını çeşitli yollardan açıkladılar.Bir açıklama şudur ki biyolojik neden; ailedeki alkol ya da uyuşturucu kullanımı olma hikayesi, bir başka açıklama da uyuşturucu kullanan arkadaş çevresi ile bağ. Son 10 yıldır yapılan elektrofizyolojik çalışmalar, beynin elektriksel aktivitesindeki düzensizliklerin, genetik faktörler kadar önemli olduğunu göstermektedir. Alkol bağımlılığı olan insanların beyin dalgaları, beyni relax eden alfa beyin dalgalarının eksik ya da hiç olmadığı veya beyne gerginlik veren beta dalgalarının fazla miktarda olduğunu göstermektedir.

En yaygın kullanılan uyuşturucular, alkol, esrar, kokain eroin ecstasy, amfetamin, nikotin, bali ve benzerleri, stereoidler ve tıbbi ilaçlardır. ABDde en yaygın kullanılan yasadışı madde esrar, hemen hemen Amerikan ergenlerinin %45i liseyi bitirmeden önce esrarı denemiş oluyor. Esrarın kısa süreli yan etkisi hafıza ve öğrenme problemlerine neden olmakta.Algılamayı değiştirmekte, düşünme ve problem çözmede sorunlar yaşatmaktadır. Esrarı kullananlar bunun basit bir ‘ot‘ olduğunu, bir zararının olmadığını düşünmektedir ama esrar kullanımı zamanla hayattan zevk almamaya,uyku bozukluğuna, paranoya dediğimiz şüpheciliğin gelişmesine ayrıca esrarın kronik kullanımı depresyona da sebebiyet vermektedir. Ecstasy, uyarıcı ve halüsinojen etkisi olan bir maddedir, kısa süreli etkisinde zihinsel aktiviteyi arttırma ve duyusal algılamayı arttırma ve aynı zamanda fiziksel enerjiyi de arttırır. Yan etki olarak da bulantı, üşüme, terleme, diş sıkma, kaslarda kramp ve bulanık görme görülmektedir.
Kokain en çok bağımlılık yaratan çok kuvvetli bir uyuşturucudur; kullananı çok neşeli ve enerji dolu yapmaktadır ama yan etki olarak da kalp enfarktüsü, solunum yetmezliği, beyin felci ve epilepsiye sebep olabilmektedir; sefer kullananda bile rastlanabilmektedir. ABD’ de 26 yaş ve üstü olanların bu maddeyi daha yüksek oranda kullandığı görülmüştür.

Bu kimyasalların zihinsel değişiklere sebebiyet vermesi nedeniyle kullananların özellikle burun yoluyla kullanmayı tercih ettikleri bali gibi maddeler. Bunların çoğu çok hızlı bir şekilde alkol toksikasyonu gibi etki yaratır ve bazen de bilinç ve duyu kaybına sebebiyet verebilir.Amerikada 2005 yılında hükümetin yaptığı bir çalışmada 8. sınıftakilerin %17.1i , 10. sınıftakilerin %13.1i. ve 12.sınıftakilerin %11.4ü en azından bir kere bu tip maddeleri kullanmış. Amfetamin grubu ilaçlar özellikle Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Hastalığı tedavisi için kullanılmaktadır,bazen de narkolepsi dediğimiz gündüz uyuklaması durumunda tedavi amacıyla kullanılmaktadır; merkezi sinir sistemini uyarıcıdır,sakinleştirici ve dikkati arttırıcı özelliği, Dikkat Eksikliğ Hiperaktivite Hastalığına fayda etmektedir. Bu grupta tedavi edici olarak kullanıldığı halde uyuşturucu etkisi nadir gözükmektedir. Amfetaminin iştah bastırıcı etkisi,uyanıklık sağlayıcı etkisi, dikkati ve konsantrasyonu arttırıcı etkisi, neşeli hal verme etkisi, bazı kişiler için kullanımı, uyuşturucu boyutunda alıma dönmektedir.

2003 yılında hükümetin yaptığı bir araştırmaya göre, 6.3 milyon 12 yaş ve üstündeki Amerikalı,tıbbi ilaçları amaçlarından daha farklı olarak kullanmışlar. 4.7 milyon Amerikalı ağrıkesicileri, 1.8 milyon Amerikali sakinleştiricileri, 1.2 milyon Amerikalı ‘da amfetamin gibi uyuşturucu ilaçları ,0.3 milyon Amerikalı’ da sedatif denilen diazem türü ilaçları kötüye kullanmışlardır. 12 ila 18 yaş grubunun barlarda,partilerde en çok kullandığı uyuşturucu ecstasy,vitamin k ,amfetamin ve acid (LSD) dir. Ecstasynin kronik kullanımı beyin fonksiyonunu bozmakta, LSD, yüksek dozda kullanılırsa delüzyonlar ve yüksek halüsünasyonlara sebebiyet vermektedir. Vücut ısısını kalp ritmini ve tansiyonu arttırmaktadır, uykusuzluk ve iştahsızlık yapmaktadır.

ABDde hükümetinin 1992de yaptığı bir araştırmaya göre alkol ve uyuşturucu alışkanlığının devlete malolan bedeli 245.7 milyar dolardır. Bunun içinde uyuşturucu kullanımının tedavisi, engellenmesi, iş kaybı, üretim kaybı vardır. Uyuşturucu nedeniyle işlenen suç da % 20.4dür. ABD’ de 1988-95 yılları arasında 57.3 milyar dolar harcamıştır;bunun 38 milyar dolarını kokaine, 9.6 milyar dolarını eroine, 7 milyar dolarını esrara, 2.7 milyar dolarını da diğer uyuşturucu maddelere harcanmıştır.

Uyuşturucuyu engellemek için ailelerin bulundukları bölgelerde uyuşturucu probleminin önemini vurgulayan çalışmalar yapması, eğitimcilerin okul sistreminde öğrencileri eğitecek programlar geliştirmesi, o bölgedeki lider konumundaki kişilerin gruplar halinde çalışıp uyuşturucudan korunma planı geliştirmesi ve en önmelisi araştırma temelli programlar yaratıp uygulamaya çalışması, "Aman bize ne" demeyi bırakmaları gereklidir. Tıbbi tedavi yöntemleri arasında da en sık kullanılan yöntem ilaçlar, psikoterapiler, detox programları ve son 10 yılda neurofeedbackdir.Uyuşturucu kullananların %80i tedaviyi bitirdikten birkaç ay sonra tekrar uyuşturucu kullanıma başlamaktadır. UCLAnın neurofeedback yöntemiyle yaptığı kontrol grubuyla yaptığı çalışmada bu oranın %22ye düştüğünü göstermiştir. Neurofeedback,beynin elektriksel aktivitesini değiştirmeye yönelik bir sistemdir,beynin elektriksel aktivitesi dijital bir eeg ile kayıtlanır,bir veri bankasında normallerle karşılaştırılır, normalden sapmaları olanlar tespit edilip seanslarla beyni normalize etme öğretilir.Alkol kullanımında alfa ve theta dalga çalışması etkili bir yöntem olduğu kanıtlanmıştır,diğer uyuşturucu maddeleri kullananların bir kısmında beynin ön bölümünde yüksek oranda alfa dalgaları bulunmakta ve/veya coherence bozuklukları alfa, theta veya beta dalgalarında görülmektedir.Bu düzensizlikler neurofeedback yöntemiyle düzenlendiğinde önemli bir kısmı uyuşturucu kullanımından uzak kalmakta ve yaptıkları şeyin yanlış olduğuna dair içgörü gelişmektedir. Beynin orta hattındaki SMR bandında yapılan çalışmalar içgörü gelişmesine yardımcı olmaktadır.

Ailelere tavsiyeler :

1-Çocuklarınıza sevgi gösterin, onların değerli olduğunu hissettirin,onlara sarılın, kucaklayın, onları sevdiğinizi söyleyin.Son zamanlarda davranış değişiklikleri,okul başarısızlıkları gösteren çocuklarınızı yakın takibe alın.Karşılıklı oturup uyuşturucu kullanıp kullanmadığını sorun sorgularken kullandığınız cümlelerde dikkatli olun.Onların bir birey olduğunu ama yanlış yapma olasılıklarının da olduğunu bu yanlışın da ileride hem beyinlerine hem de vücutlarına zarar verebileceğini hatırlatın. "Oğlum/kızım,görüyorum ki zor günler geçiriyorsun,son zamanlarda agresifliğin arttı,okul başarında düşme var, hepimiz birimiz için,birimiz hepimiz içiniz, biz bir aileyiz, uyuşturucu kullandığını ummuyorum ama senin iyiliğin için bunu sormamda bir mahsur yok. Uyuşturucu kullanıyormusun ya da arkadaşların kullanıyor mu? Bize dürüst olursan, sorunlarını çözmen için biz de burdayız. "gibi yaklaşımlar, "çabuk söyle, uyuşturucu kullanıyormusun, seni mahvederim, bana yalan söylüyorsun, biliyorum kullanıyorsun" gibi söylemlerin yerine kullanılmalıdır.

Türkiyede ,evde yapabileceğiniz uyuşturucu testleri eczanelerde satılmaktadır. Testin adı QuikScreen. Uyuşturucuların , idrarda belirlenme süresi amfetamin grubu için 48 saat , barbituratlar için 24 ile 48 saat,benzodiazepin grubu 3 gün , esrar haftada 4 kere içenlerde 3 gün, hergün içenlerde 10 gün, hergün fazla miktarda kullananlarda 3-4 hafta,kokain 6-8 saat, kokain yıkılım ürünleri 2-4 gün, etil alkol 7-12 saat , narkotiklerden kodein 48 saat, eroin morfin olarak 36-72 saat, fenisiklidin 8 gündür.

2-Çocuğunuzda değişiklikler gördüğünüz zaman mutlaka iyi bir psikiyatriste başvurmanız, yardım aramanızda fayda var. Genelde hiç ilaç kullanılmayan neurofeedback yönteminden fayda görebileceğinizi unutmayın.Neurofeedback aynı zamanda okul başarısızlığı,dikkat konsantrasyon bozukluğunda etkili, kanıtlanmış bir tedavi yöntemidir.