MS Dos Kullanım Dersleri

[jackal]

Ms-dos ping de aldığım olumlu eleştiriler beni kamçıladı hem sizler hem de kendim için dos ortamında kullanılabilecek komutlar hakkında sıkı bir bilgi topladım.Ve beğenip ilgi göstermenize göre 2.ci derside yayınlıycam umarım ilgi görür ve karşılığı verilir. Sanırım bu veriler hem bilmeyen arkadaşlara hem de bana faydalı olur. Neyse başlayalım;
Komut

cat -dosya yaratmaya veya çıktı almaya yarar.

Seçenekler

-b : boş olmayan satır sayısı
-n : çıktıya giden tüm satır sayısı
-e : her satırın sonuna $ görüntüler
-t : TAB yerine ^I görüntüler
-u : UNIXe uygunlu§u önemsiz
-v : karaterlerden önce yer alan ^ ile TAB ve LFD hari‡ kontrol karakterlerini görüntüler
-et: satır sonuna $, TAB yerine ^I görüntüler
-h : kullanım mesajı verir
-s : çok sayıda yer alan boşlukları bire indirir

Anlatım ve örnekler

UNIXte çok kullanılan ,çok işlevli bir komuttur.Bu işlevlerden bir tanesi,MS-DOStaki TYPE komutu ile aynıdır. En basit kullanım formu:
$ cat dosya_adı


şeklindedir.Bu formda kullanıldığı zaman,dosya_adı adlı dosyayı ekrana (daha dogrusu,UNIX diliyle standart çıktı birimine:standart output) gönderir.Standart çıktı birimi genellikle ekran olduğu için,dosyayı ekrana listelemek için kullanılır.Örnek komut:
$ cat /etc/motd
Dosya yaratmak için kullanılan form ise daha farklı...
$ cat > yenidosya
$ cat > dosya1 komutu verilir.İmleç(cursor) yeni satırın başına geldiğinde,dosyanın içinde yer alması istenen satırlar girilir.Girmek istenen satırlar tamamlanınca,imleç satır başındayken Ctrl ve D tuşlarına birlikte basarak (EOF:end of file karakteri)standart giriş biriminizde dosya sonuna gelindiği belirtilir. Dosya adı verirken dizin adı belirtilmediğinden dosya1 adlı dosya çalışma dizininizde yaratılır.Herhangi bir hata mesajı alınmazsa dosya hatasız yaratılmış demektir.E§er dosya1in yaratılıp yaratılmadığını kontrol etmek istenirse iki yöntem önerilebilir:
$ cat dosya1
ve
$ ls
Birinci komut(cat),dosya1 dosyasının içine yazdıklarımızı ekrana görüntüleyecek,böylece yaratma işleminin tamamlanıp tamamlanmadığını sağlam bir şekilde kontrol etmiş oluruz.İkinci komutla(ls) ise sadece dosyanın adını,uzunluğunu, ne zaman yaratıldığını ve sahibinin kim oldugunu öğrenebiliriz. Eğer cat komutu parametresiz kullanılırsa pek anlamlı olmayan bir iş yapılmaya başlanır.Standart giris biriminden okunanlar standart çıktı birimine kopyalanacaktır.Yani klavyeden basılan her tuş ekrana kopyalanacaktır.Bu durumdan kurtulmak için,imleç satır başındayken Ctrl-D tuşuna basmak kopyalama işini sona erdirecektir.
$ cat >> dosya1

Bu komut girilen satırların(klavyeden) dosya1 dosyasının arkasına eklemeye yarar.Örnekler:
$ cat >siir.cst
ÖMRÜMDE SÜKUT

Çıngıraksız,rehbersiz deve kervanı nasıl,
İpekli mallarını kimseye göstermeden,
Sonu gelmez kumlara uzanırsa muttasıl,
Ömrüm öyle esrarlı geçecek ses vermeden.
Ve böylece bu ömür,bu ömür her dakika,
Bir buz parçası gibi kendinden eriyecek.
Semada yıldızlardan,yerde kurtlardan başka
Yaşayıp öldüğünü kimseler bilmeyecek!
^D

12 satırlık bir dosya olusturduk.Arkasına 2 satır eklemek için
$ cat >>siir.cst
Cahit Sıtkı TARANCI
^D

Böylece dosya 14 satır olur.Eğer dosyayı okumak istersek:
$ cat siir.cst
ÖMRÜMDE SÜKUT
Çıngıraksız,rehbersiz deve kervanı nasıl,
İpekli mallarını kimseye göstermeden,
Sonu gelmez kumlara uzanırsa muttasıl
Ömrüm öyle esrarlı geçecek ses vermeden.
Ve böylece bu ömür,bu ömür her dakika,
Bir buz parçası gibi kendinden eriyecek.
Semada yıldızlardan,yerde kurtlardan başka
Yaşayıp öldüğünü kimseler bilmeyecek!
Cahit Sıtkı TARANCI

Dosyanın satır sayısını öğrenmek istersek
$ cat -n siir.cst
1 ÖMRÜMDE SÜKUT
2
3 Çıngıraksız,rehbersiz deve kervanı nasıl,
4 İpekli mallarını kimseye göstermeden,
5 Sonu gelmez kumlara uzanırsa muttasıl,
6 Ömrüm öyle esrarlı geçecek ses vermeden.
7
8
9 Ve böylece bu ömür,bu ömür her dakika,
10Bir buz parçası gibi kendinden eriyecek.
11Semada yıldızlardan,yerde kurtlardan başka
12Yaşayıp öldüğünü kimseler bilmeyecek!
13
14Cahit Sıtkı TARANCI

Eğer bos olmayan satır sayısını görmek istersek

$ cat -b siir.cst
1 ÖMRÜMDE SÜKUT

2 Çıngıraksız,rehbersiz deve kervanı nasıl,
3 İpekli mallarını kimseye göstermeden,
4 Sonu gelmez kumlara uzanırsa muttasıl,
5 Ömrüm öyle esrarlı geçecek ses vermeden.
6 Ve böylece bu ömür,bu ömür her dakika,
7 Bir buz parçası gibi kendinden eriyecek.
8 Semada yıldızlardan,yerde kurtlardan başka
9 Yaşayıp öldüğünü kimseler bilmeyecek!
10Cahit Sıtkı TARANCI
Eğer TAB yeralıp almadığını görmek istersek $ cat -t siir.cst Bu dosyada ilk ve son satırlarda tab yer almaktadır.Bu nedenle diger satırları aynen yazar ilk ve son satırları ise ^IÖMRÜMDE SÜKUT Cahit Sıtkı^ITARANCI şeklinde görüntüler.
$ cat -e siir.cst
ÖMRÜMDE SÜKUT$
$
Çıngıraksız,rehbersiz deve kervanı nasıl,$
İpekli mallarını kimseye göstermeden,$
Sonu gelmez kumlara uzanırsa muttasıl,$
Ömrüm öyle esrarlı geçecek ses vermeden.$
$
$
Ve böylece bu ömür,bu ömür her dakika,$
Bir buz parçası gibi kendinden eriyecek.$
Semada yıldızlardan,yerde kurtlardan başka$
Yaşayıp öldüğünü kimseler bilmeyecek!$
$
Cahit Sıtkı TARANCI$


$ cat -et siir.cst şeklinde bir komut hem TAB yerine ^I,hem de satır sonlarına $ koyar yani son iki örnek birliktedir.
$ cat -h
cat:Not a recognized flag :h
Usage:cat [-qrSsu] [-n[b]] [-v[et]] [-|File ...]
************************************************** ********************

Komut

chgrp -bir dosyanin yada klasörün grup sahipligini degistirmeye yarar.

Sözdizimi

chgrp [ -f ] [ -h ] [ -R ] Grup { Dosya..... | Klasör.....}


Tanim
chgrp komutudaha belirtilen grupla iliskilendirilmis olan dosya
veya klasörü
belirtilen grup ismi veya grop ID si ile degistirir.Bir sembolik linkle karsilastiginda
ve siz -h parametresini özellestirmediginiz zaman, "chgrp" komutu
belirtilen linkin grup sahipliginde
olan dosya veya klasörün göstermekte oldugu linki degistirir ama linkin kendi grup sahipligini
degistirmez

Eger -h parametresini özellestirirseniz, "chgrp" komutu üstte
anltilana ters islem yaparak linkin grup
sahipligini degistirir ama linkin isaretledigi dosya veya klasörün grup sahipligini degistirmez
Eger -h ve -R paremetrelerini özellestirirseniz,"chgrp"
komutu belirtilen klasörleri özyineli olarak azaltir,
ve sembolik linkle karsilastigi zaman, linkin grup sahipligi degistiriliyor ama linkin isaretledigi dosya veya
klasörün grup sahipliginde bir degisiklik meydana getirmiyor

Parametreler
-f : Kullanim hatalari hariç bütün hatalari çikartir
-h : sembolik linkin grup sahipligini degistirir ama linkin
isaretledigi dosya veya klasörün grup sahipligini degistirmez
-R : Klasörleriözyineli olarak indirger,her dosya için
belirtilen grup IDsini yerlestirir.Eger bir link ile karsilasirsa ve link bir
klasörü isaretliyse,bu klasörün grup sahipligini degistirir ama klasörün daha içlerine girilmez
Çikis durumu

Bu komut asagidaki degerleri döndürür
0:Basari ile tamamlandi
>0:Bir hata olustu


Örnekler
1.dosya1 isimli dosya veya klasörün grup sahipligini grup1e degistirmek için:
$ chgrp grup1 dosya1
Dosya1in grup giris izinleri artik grup1 olarak ayarlanir
2.klasör1 isimli klasörün ve içindeki bütün dosyalarin ve alt klasörlerin grup
sahipliklerini grup1 olarakdegistirmek için:
$ chgrp -R grup1 klasör1
Klasöre1in ve içindeki tüm dosyalarin ve alt klasörlerin grup giris izinleri grup1
olarak degistirilir.
************************************************** ********************
Komut
chmod -Dosya ve dizinlere erişim yetkilerini değiştirmek için
kullanılır.İzin modlarını iki türlü ifade etme olanağı vardır.Bunlardan
birincisi onaltılı sisteme (octal) göre tanımlama,ikincisi ise sembolik
tanımlama şeklindedir.Onaltılı sisteme göre:

chmod [-R][-h][-f] izin kodu {dosya...|dizin...}
Yetki tanım grupları aşağıdaki gibi sayısal birer değerle eşleşterilir:
r : 4
w : 2
x : 1
Bu eşleştirmeler dosya/dizin sahibi (owner),grup ve diğerleri (others)
için ayrı ayrı yapılır.
Sembolik Tanımlama :

chmod [-R][-f][-h][[u][g][o][a]]{{-|+|=}[r][w][x]}{dosya...|dizin...}

Bu formda chmod komutu sembolik harflerle kullanılır.Bunlar:
İzin değişiminin kiminle ilgili olduğu:
u : dosya/dizinin sahibi (user)
g : dosya/dizinin sahibiyle aynı grupta olanlar (group)
o : diğer kullanıcılar (others)
a : herkes (all)

İzinler üzerindeki işlemler için:
+ : yetki ekleme
= : yetki eşitleme
- : yetki çıkarma

İzinlerin sembolleri:
r : okuma yetkisi (read)
w : yazma yetkisi (write)
x : çalıştırma yetkisi (execute)
s : programı çalıştıran kullanıcıların,progam çalıştığı sürece ve
sadece bu programla ilgili komutlar açısından,program dosyasının
sahibinin yetkilerine sahip olmalarını sağlar.

Seçenekler

-f :Geçersiz izinler ve kullanım cümleleri dışında bütün hata
mesajlarını ihmal eder.

-h :Sembolik link tarafından gösterilen dosya veya dizinler için
mod değişimini ihmal eder.

-R :Tekrarlı olarak dizinlere iner.-R seçeneği her bir dizinin ve
belirlenmiş bir şablona uyan bütün dosyaların dosya modu bitlerini
değiştirir.

Örnekler

Örnek1:
prog isimli dosyanın erişim yetkilerinin rwxr-x--x
olmasıisteniyor.Bu yetki kalıbı üçer üçer ayrılmış olarak düşünülüp
(rwx r-x--x),yukardaki eşleştirmelere göre verilmek istenen yetkilere karşılık
gelen sayılar üçer üçer toplanır ve elde edilen üç rakam yan yana
getirilip üç basamaklı bir sayı elde edilir.Başka bir deyişle:

Dosya sahibi için : 4+2+1 =7
Grup için : 4+0+1 =5
Diğer kullanıcılar için : 0+0+1 =1
Elde edilen üç basamaklı sayı =751


Örnek2 : prog isimli dosyanın sahibine okuma,yazma ve
çalıştırma;grubuna ve diğerlerine de yalnızca çalıştırma yetkisi vermek
için yazılması gereken kod.

$chmod 711 prog
veya
$chmod go-rw prog
Örnek3 : func.txt isimli dizinin altındaki f1.dat isimli dosyanın
sahibine ve grubuna okuma,yazma,çalıştırma;diğerlerine de okuma ve çalıştırma hakkı
vermek için yazılması gereken komut satırı.

$chmod 775 func.txt/f1.dat
veya
$chmod o-w func.txt/f1.dat

Örnek4 : Birden çok dosyada değişiklik yapmak için:
Örnek olarak pro1 ve pro2 isimli dosyaların gruplarına okuma(read) izni
verelim.

$chmod g+r pro1 pro2

Örnek5 : Bir defada birden çok izin değiştirmek için:

$chmod go-w+x deneme.htm
Bunu ayrı ayrı yazmak istersek:
$chmod g-w deneme.htm
$chmod g+x deneme.htm
$chmod o-w deneme.htm
$chmod o+x deneme.htm

kodlarını yazmamız gerekr.
İlgili Komutlar

http://gnu-tr.net/Destek/Linux_Komut/chown.html tppabs=http://www.linux.org.tr/documents/kullanici_belgeleri/Bash/chown.html
************************************************** *******************
Komut
chown - Bir dosyanın veya dizinin, parametresinde tanımlı bulunan
dosya veya dizin sahibi parametrelerini değiştirir.Öyleki dosya veya dizin
sahibi parametresi /etc/passwd dosyasında, kullanıcı kimliği(user ID) veya
bağlanti ismi(login name) olarak kayıtli bulunmak zorundadir.Ayni şekilde,
dosya veya dizin gurubu parametresi de /etc/group dosyasında, gurup kimliği
(group ID) veya gurup ismi(group name) olarak kayıtlı bulunmak zorundadır.
Bir dosyanın veya dizinin sahibini ancak kok(root) kullanıcı degiştirebilir.
Bundan dolayı sıstemde eğer kullanılcıya izin verilirse bu komutu kullanabilir.
Kullanımı aşağıdakı gibidir,
chown [-f][-h][-R] sahibi[:Grubu] {Dosya | Dizin}

Seçenekler
-f :Kullanım için hata mesajları dışında butun error mesajlarının ihmal
edilmesini sağlar.
-h :Bulunan bir sembolik linkin ve sembolik linke bagli olmayan dosya ve
dizinlerin sahipliğini degiştirir.
-R :Tekrarlamalı olarak dizinlere iner ve her dosyanın sahipliğini degiştirir
Sembolik linkle karşılaşıldıgında ve link bir dizini gosteriyorsa dizinin
sahipliği degişir.




Örnekler

1.inf.dat isimli dosyanin sahibini degiştirmek
Bir dosyanın sahibini ögrenmek amacıyla ls komutu çektigimizi düsünelim,
ekrandaki görüntü aşağıdakı gibidir,
$ls -l

-rwxrwxr-x 1 bbm819 obbm 5744 oct 15 12:11 inf.dat

$-

yukardaki inf.dat isimli dosyanın sahibi bbm819 isimli kullanıcıdir,gurubu ise obbmdir.
Dosyanın sahibini bbm870 isimli kullanıcı yapmak istiyoruz.O halde chown komutu,

$chown bbm870 inf.dat dir

Tekrar ls komutu kullanılırsa ekranda görüntü aşagidaki gibidir.

-rwxrwxr-x 1 bbm870 obbm 5744 oct 15 12:11 inf.dat

şimdi kullanıcı izni artık bbm870e geçmiştir.

2.(/etc/src) isimli dizinin içindeki tum dosyaların sahipliği değiştirirken
Sistemde bbm819 isimli kullanicının oldugunu varsayalım,

$chown -R bbm819 /etc/src

komutu, /etc/src dizinini ve altdizinlerinin sahipligini bbm819a vermis oldu.

ilgili komutlar

http://gnu-tr.net/Destek/Linux_Komut/chgrp.html tppabs=http://www.linux.org.tr/documents/kullanici_belgeleri/Bash/chgrp.html

************************************************** ********************
Komut:
cp veya copy Komutu

Amac:Kutuk kopyalama.

Soz dizimi
Bir kutugu baska bir kutuge kopyalamak icin:
{ cp | copy } [-f] [-h] [-i] [-p] [--] Kaynak_Kutuk Hedef_Kutuk

Bir kutugu bir klavuza kopyalamak icin:
{ cp | copy} [-f] [-h] [-i] [-p] [-r | -R] [--] Kaynak_Kutuk ... Hedef_Klavuz

Bir klavuzu bir klavuza kopyalamak icin:
{ cp | copy} [-f] [-h] [-i] [-p] [--] [-r | -R] Kaynak_Klavuz ... Hedef_Klavuz




Tanim
cp komutu Kaynak_Kutuk parametresi ile belirtilen kaynak kutugu Hedef_Kutuk parametresi ile belirtilen hedef kutuge kopyalar. Ayrica cp komutu ile Kaynak_Kutuk parametresi ile belirtilmis kaynak kutukleri (veya Kaynak_Klavuz parametresi ile belirtilmis klavuzlari) Hedef_Klavuz parametresi ile belirtilmis klavuza kopyalamak mumkundur.

Not:
Eger kaynak parametrelerinden biri bir klavuzsa, -r veya -R seceneklerinden birisinin kullanilmasi gerekir.
Eger kopyalama islemi sirasinda yeni yaratilan bir klavuz varsa bu yeni klavuz karsilik gelen kaynak klavuzla ayni moda sahip olacaktir. color=#0000ffIMod/Ilar hakkinda daha fazla bilgi icin
cp komutuyla ozel arac kutuklerini de kopyalayabilirsiniz. Bu islemi gerceklestirmek icin gereken secenek -Rdir. -Rnin belirtilmesi yeni klavuzda bu ozel kutuklerin yeniden yaratilmasina sebep olur. -r seceneginin belirtilmesi halinde ise cp komutu arac ozel kutugunu normal bir kutuk olarak kopyalamaya kalkisacaktir.

Secenekler

-f : Hedef kutuk yazma islemleri icin acilamiyorsa hedef kutugun silinmesini saglar. Silinme, cp komutu herhangi bir kopyalama yapmadan gerceklesir.
-h : cp komutunun sembolik baglari kopyalamasini saglar. Varsayilan, sembolik baglarin izlenmesidir; yani sembolik baglarin gosterdigi kutukler kopyalanir.
-i : Eger hedef klavuz veya kutuk kopyalanan kutuk ile ayni ise ayni adla kutuk iceriyorsa kutuk isminin degistirilebilmesi icin soru sorar. y tusuna basarsak islem devam eder.
-p : Kopyalanan kutuk veya klavuzun asagidaki ozelliklerinin tekrarlanmasini saglar:
* Son bilgi degisimi, son erisim tarihi ve kutuk izin bitleri yoksa cp komutu hata mesaji verir.
* Eger izin bitleri, S_ISUID ve S_ISGID yoksa cp komutu hata verir.
* Eger kullanici ve grup hakki yoksa hata mesaji verir. -r : Kutuk hiyerarsilerinin Kaynak_Kutuk veya Kaynak_Klavuz parametresi ile belirtilmis kutuk veya klavuzun altina kopyalanmasini saglar (ozyineli,recursive, kopyalama).
-R : Kaynak_Kutuk veya Kaynak_Klavuz parametresi ile belirtilmis klavuzdan Hedef_Klavuz parametresi ile belirtilmis klavuza kutuk hiyerarsilerinin, normal kutuk ve klavuzlar altina kopyalanmasini saglar. Ozel kutuk tipleri (first-in, first-out(FIFO) kutukleri gibi) ve blok ve karakter arac kutukleri kopyalanma yerine yeniden yaratilirlar. Eger -h secenegi secilmemisse sembolik baglar izlenir. (-R, -rden daha fazla tercih edilir.)
-- : Bunu izleyen parametrelerin kutuk isimleri olarak algilanmasini saglar. Boylece eksi (-) isareti ile baslayan kutuk isimlerini belirlebiliriz.

Not: Bu komut asagidaki cikis degerlerini dondurur:
0 Tum kutukler basariyla kopyalandilar.
>0 Bir hata olustu.

Ornekler:
cp prog.c prog.bak
prog.c adli kutugu prog.bak adli kutuk olarak kopyalar. Eger prog.bak kutugu yoksa teskil edilir. Eger zaten mevcutsa prog.cnin bir kopyasi ile degistirilir.
cp jones /home/nick/clients
jones adli kutugu home/nick/clients klavuzuna kopyalar.
cp -p smith smith.jr
smith adli kutugu; bu kutugun son bilgi degisimini, son erisim tarihini, kutuk izin bitlerini ve bunun gibi butun ozelliklerini smith.jr isimli baska bir kutuk olarak ayni klavuza kopyalar.
cp programs/*.c .
programs klavuzunun altindaki uzantisi c olan kutukleri icinde bulunulan klavuza (. ile ifade edilmistir) kopyalar.
cp *pg* /users
Isimleri icinde pg harf cifti yer alan kutukleri users klavuzunun altina kopyalar.
cp muh001 muh002 muh009 /users
muh001 muh002 muh009 isimli kutukleri users klavuzuna kopyalar.
cp muh?? /users
Isimleri 5 karakterli ve isimlerinin ilk 3 karakteri muh olan kutukleri users klavuzuna kopyalar.
cp /home/janet/clients/* /home/nick/customers
clients klavuzundaki butun kutukleri customers klavuzuna kopyalar. Ancak sadece kutukleri kopyalar; klavuzlari kopyalamaz.
cp -R /home/nick/clients /home/nick/customers
clients klavuzunu, tum kutukleri, alt klavuzlari ve bu alt klavuzlardaki kutukleriyle beraber customers/clients klavuzuna kopyalar.

Ilgili komutlar
http://gnu-tr.net/Destek/Linux_Komut/mv.html tppabs=http://www.linux.org.tr/documents/kullanici_belgeleri/Bash/mv.html
cpio
link
unlink

************************************************** ************************************************** **********************
Komut

Cut - Bir dosya içerisindeki satırların içerdiği alanları keserek belirli bir yere kopyalamak için kullanılır.Kesme işlemi bazı ayıraçlara göre olabildiği gibi, sabit uzunluktaki alanlara göre de yapılabilir.

Kullanımı
cut [seçenekler] [dosya] biçiminde tanımlıdır.

Seçenekler

-b : Karakter konumlarını belirler.Byte tipinde işlem yaparak karakterleri byte birimiyle algılar.
-c : Karakter konumlarını belirler.Byte tipinde işlem yaparak karakterleri karakter olarak algılar.
-f : Özel bir ayıraçla ayrılan alanları tanımlamak amacıyla kullanılır.
-d : Ayıraçları tanımlamak için kullanılır.
-s : -f seçeneği kullanıldığı durumlarda, ayıraca sahip olmayan satırların atlanmasını sağlar.
-n : Tek bytetan fazla olan karakterleri tamamiyle alır.

Örnekler

$ cat liste
Ahmet KARA:1975:9328
Ali ÖZKAN:1982:634
Pervin ONKUL:1992:1576

Sadece isimleri içeren kısmı liste dosyasından kopyalamak için:
$ cut -d: -f1 liste
Ahmet KARA
Ali ÖZKAN
Pervin ONKUL

Eğer ikinci alanlar liste dosyasından kopyalamak için:
$ cut -d: -f2 liste
1975
1982
1992

Dosyanın belirli konumdaki karalterlerini listelemek için:
(liste dosyasının üçüncü karakterlerini için)
$ cut -c3 liste
m
i
r

İlgili Komutlar

http://gnu-tr.net/Destek/Linux_Komut/cp.html tppabs=http://www.linux.org.tr/documents/kullanici_belgeleri/Bash/cp.html
************************************************** ************************************************** *********************