Tarİhte At

[F@sTaLaFisT@]

Atın, binlerce yıl süre ile insanların tarihinde oynadığı önemli rolü bugünkü jet uçakları çağında bütünüyle anlamak zordur. Babil'liler M.Ö. 2 300 gibi eski bir tarihte atı bilirlerdi, M. Ö. 1700'den itibaren onu harp arabalarım çekmekte kullandılar. Büyük İskender'in muazzam topraklan istilâ etmesi gene atın sayesinde mümkün olmuştu. At olmasaydı, Attila'nın orduları Orta Asya'dan yola çıkıp Roma İmparatorluğu'nu dize getiremezlerdi. Cengiz Han'ın fetihleri de, yarım milyon atlısı olmasa aklın alacağı iş değildi. Bu askerler muhakkak ki, yaya olarak da yiğitlik örnekleri verirlerdi, fakat bu kadar geniş yerlerî yürüyerek gitmelerine imkân olmazdı. Orta Çağların şövalyeleriyle Haçlılar da bütün başarılarım atlarına borçluydular.
Demiryolları inşa edilene kadar posta sistemleri de atlara bağlıydı. Tarihçilerin babası Herodot üç bin yıl kadar önce, hızlı atlardan yararlanan Pers'lerin posta sistemini övüyordu. Buna karşılık, beyazların gelişine kadar atlan olmadığından Orta Amerika'nın Aztek'leri, haberleri yerlerine ulaştırmak iğin koşuculara baş vururlardı.
Meksika'ya ayak bastığı sıralarda, İspanyol fatihi Cortez'in on altı atı vardı. Daha önce at görmemiş olan Aztek'ler, tepelerinden bakan bu hayvanlarla karşılaşınca önce müthiş korkmuşlardı. Bundan yirmi yıl kadar sonra, kâşif De Soto 1541'de Mississippi nehrini aşarken, adamları kafiledeki atların birkaçını ya bıraktılar, ya da ellerinden kaçırdılar. Uzmanlar, sonradan Mississîppi' nin aşağı boylarının batısında rastlanan yabani at sürülerinin çekirdeğinin bu atlar tarafından meydanana getirildiğine inanırlar.
Bahis konusu atların torunları «mustang» adıyla anıldılar. Bu kelime «yoldan çıkmış» veya «yabani» anlamına gelen İspanyolca'daki «mesteno» kelimesinden alınmadır. Atlar uzun ömürlüdür, bazı kısrakların yirrni beş yaşma kadar doğurdukları görülmüştür. Bir at elli yaşma kadar yaşamışsa da, bu bîr rekordur.
Atın dişisine kısrak, yavrusuna tay, erkeğine aygır derler. Kısraklar çiftleşmeden on bir ay sonra yavrularlar.