Linux u kuralım

[Bostandere]

Linux u kuralım
LINUX’U KURALIM
Linux’ u, herhangi bir dagitim CD-ROM’ unu, bilgisayariniz bir network’ te ise network’ teki herhangi bir bilgisayarda bulunan kurulum programini veya Linux dosyalari diskette ise disketleri kullanarak kurarsiniz. Günümüzde en yaygin sekil herhangi bir firmanin veya kurumun dagitim CD’ si oldugu için burada CD-ROM yöntemini ele alacagiz.


En yaygin Linux dagitimlari Red Hat Software Inc. Firmasi ile Caldera Systems Inc.’ nin Open Linux’udur. Bu iki dagitimin kurulun programi ile diger CD-ROM dagitimlar arasinda ekran görüntüleri, yapacaginiz tercihler, donanimi tanima bakimindan önemli farklar bulunabilir. Bazi dagitimlarda kur programi, donatiminizla ilgili bütün bilgileri, örnegin ekran kartinizin türü veya çipseti gibi teknik bilgileri, sizden isteyebilir. Bas tarafta, bilgisayarinizin Windows’ un Sistem Bilgisi donatisini veya MSD.EXE programini kullanarak envanterini bunun için çikarttik. Fakat Red Hat 6.0 ve Caldera 2.2, PnP türü kartlar ve araçlar dahil bugün yaygin olarak bulunan bütün donatimlari taniyabilir. Red Hat 5.x dagitimlari için dagitimin eskiligi ile oranli olarak, taninmayan donanim miktari artabilir.


Günümüzde en yaygin Linux dagitim CD’ si Red Hat 5.1 veya 5.2 olduguna göre burada kurulum asamalarini bu sürüme göre belirtecegiz. Red Hat 6’da süreç biraz daha farkli olabilir. Red Hat kurulum programlarinda diyalog kutularinda seçme islemini Space tusuna basarak, imleci seçenekten seçenege götürme islemini ise sekme ve imleç oklari tuslarina basarak yapabilirsiniz. OK, Cancel veya Back dügmelerini tiklamis olmak için odagi bu dügmelere getirerek Enter’ a basmaniz gerekir.


Bilgisayar Linux baslangiç disketi ile basladiktan kisa bir süre sonra C/> komut istemcisini görmeye alistiginiz yerde boot kelimelerini göreceksiniz. Enter’ a basin. Simdi ekranda Linux çekirdeginin (kernel) anakart ve bagli birimlerini tanidigina iliskin mesajlarin akip gittigini göreceksiniz. Bu olmuyorsa, yani boot’ tan sisteminizin tanindigina iliskin bir dizi bilgi akip gitmiyorsa, boot programina bazi parametreler eklemeniz gerekir. Özellikle boot programi, CD-ROM sürücünüzü tanimadi ise, bilgisayari kapatip yeniden açmaniz ve bu kez boot kelimesini görünce sunu yazmaniz gerekir
Boot linux hcd=cdrom
Bu, Linux kurma programina CD-ROM’ u tanitmaya yarayacaktir.
Kurulum programinin birinci ekraninda kurma islemi için bir dil seçmeniz gerekir. Red Hat 6’da dil destegi olarak Türkçe bulunmakla birlikte kurma isleminin ekranlari için Türkçe destegi sadece linux.org.tr’ den edinebileceginiz Turkuaz dagitimlarinda Türkçe klavye bulabilirsiniz; diger dagitimlarda Ingilizce klavyeyi seçmek zorundasiniz.


Linux Kur programi, kurulumun nereden yapilacagini sordugunda CD-ROM’ u seçin. Linux kurdugunuz bilgisayar notebook ve CD-ROM sürücünüz bilgisayara PCMCIA (PC karti) ile bagli ise, basta hazirladiginiz Supplemental disketini isteyecektir. Kurulum dosyalarinizi download ederek sabit diske kaydettiyseniz, yine Supplemental disketine ihtiyaciniz olacaktir. Bilgisayariniz network’ e bagli ise, kurulumu network’ ten yapabileceginiz gibi, bilgisayariniza madem bagli ise kurulumu size bu imkani veren herhangi bir FTP sitesinden de yapabilirsiniz. Ancak yavas modem baglantisi ile bu islem çok uzun sürebilir. Telefonun kesilmesi halinde ise her seye yeniden baslamaniz gerekir. Yarim kalmis bir Linux uzmani degilseniz, CD-ROM’ dan sasmamaniz gerekir!


Dil, klavye ve kurma dosyalarinin kaynagi konusunda anlastiktan sonra, Linux Kur programi size nasil bir kurulum yapmak istediginizi sorar. Linux sisteminizi güncellestirmiyor da sifirdan kuruyorsaniz, Install dügmesini seçin Linux’a yer açma islemi için FIPS’ i veya Partition Magic’ i kullanmadiysaniz, RedHat Linux kurma programi bu noktada partisyon açma isini yapmaya baslayacak ve size bunun için Disk Druid veya Linux’un Fdisk programini kullanma seçenegi verecektir. Linux uzmani degilseniz, Disk Druid’ i seçmeniz gerekir. Linux’un Fdisk programi da DOS’ un fdisk.exe programi gibi hata affetmeyen ve yaptigi is geri alinamayan, ekrandaki mesajlari oldukça kisa bir programdir.
Linux, bilgisayarinizdaki herhangi bir sabit diskte veya bir partisyonda durabilir. Bunlardan birinin Linux için root (/) olarak tayin edilmesi gerekir. Fakat, bazi anakartlarin üzerindeki BIOS çipleri, isletim sisteminin daima birinci IDE veya birinci SCSI sabit diskte ve 1023’ncü silindirden önde bir yerde olmasini isterler.


Ayrica Linux’u kurarken Windows sisteminizi korumaya ve Linux’un LILO adli dula-boot imkanini kullanmaya kararli iseniz, Linux’un root partisyonunun sabit diskin ilk 512 MB’ lik bölümünde olmasi gerekir; aksi takdirde BIOS Linux çekirdegini (kernel) göremez ve dolayisiyla LILO çalismaz. Bunu saglamak için, Linux partisyonunun birinci sabit diskte (C sürücüsünde) olmasina dikkat edin.
Partisyon isini de hallettikten sonra Linux kurma programi, açtiginiz yeni Linux partisyonlarini biçimlendirecektir. Bu islem alanin büyüklügüne göre bir zaman alir. Bu sirada Linux format programinin, sabit diskte bozuk noktalari belirlemesini saglamak için “Check for Bad Blocks During Format” seçeneginin isaretli olmasini saglayin.

ROOT IÇIN PAROLA!
Windows 95 ve 98’e asina iseniz muhtemelen hiçbir zaman kendi bilgisayariniz için kullanici adi ve parolasi seçmemis olmalisiniz. Windows NT ve Windows 2000 gibi ag ortami düsünülerek tasarlanmis isletim sistemleri gibi, Linux da agda olmasa bile daima kullanicinin önceden atanmis ve parola verilmis kisi olmasini ister. Linux ortaminda sistemle ilgili isleri, ayarlamalari, degisiklikleri ve yüklemeleri yapma ve diger kullanicilarini belirleme yetkisine sahip bir idari yetkili hesabi açar. Bilgisayarin bütün disklerini, ve partisyonlarini ve diger kullanicilara ait bütün dosyalari görebilme yetkisine sahip olan bu hesabin adi root’ tur.

Kurulum sirasinda bu hesap için bir parola vermek zorundasiniz. Linux sistemini root adiyla açtiginiz zaman sistemin her özelligini degistirebilirsiniz ve bilgisayarinizi kullanabilecek kisileri belirleyebilirsiniz.
Linux’u root kullanici adiyla açtiginizda her seyi degistirebilirsiniz ve bu arada hata da yapabilirsiniz. Bu yüzden Linux sisteminiz çalisir hale geldiginde ve sistemi root adiyla açtiginizda ilk yapacaginiz sey, kendinize bir normal kullanici hesabi açmak olmalidir.


Linux’ ta parola en az alti harf olmalidir. Linux, parolada büyük harf-küçük harf ayrimi yapar. Dolayisiyla root parolasini belirlerken “KaraKaraKartal” kelimesini seçtiyseniz, daha sonra “karakarakartal” yazarak, bilgisayarinizi açamazsiniz.