Fransız işgali altındaki Gelibolu’dan...Yüzbaşı Ragot’nun bildirileri

[KaPGaN]

1919’da Gelibolu’yu bir Fransız Müfreze Komutanı, Yüzbaşı Ragot yönetmektedir. Beldenin askerî yöneticisi olarak yüzbaşı, ‘düzen ve nizam adına’ bildiriler yayımlar. Bunlar el yazısı ile kaleme alınmış metinlerdir.



Mondros Ateşkesi’nin hemen ardından, İngilizlerin öncelikle el koydukları mıntıka, 1915’te yüz binlerle kurban vermelerine karşın, bir türlü aşamadıkları Çanakkale Boğazı’nın en güçlü savunma noktası olan Gelibolu kasabası idi.
Daha sonra Gelibolu’yu Fransız birlikleri işgal edecekti. İşte bu sayfalarda çevirilerine yer verdiğimiz Fransızca bildiriler de, o sırada Çanakkale’de Posta Telgraf Müdürü olan ve ‘Sakallı Eşref’ diye tanınan Eşref (Balum) Bey’in bize intikal eden arşivinden gelmedir ve bu Fransız işgali dönemine ilişkindir.
Anlaşıldığına göre, Galatasaray Sultanîsi’nde okumuş olan Eşref Bey, Fransızca bildiği için, Gelibolu’yu işgal eden Fransız müfrezesinin komutanı Yüzbaşı Ragot, tercüme etmesi için, bu bildirileri kendisine iletmiştir. Böylece belgelerin orijinali de Eşref Bey’in arşivine girmiştir. Biz de bu iki bildiriyi yeniden tercüme ederek okurlarımıza iletiyoruz.
“Gelibolu, 14 Ekim 1919
Fransız Müfreze Komutanı Yüzbaşı’dan Gelibolu Şehri Yöneticisi’ne;
Aşağıdaki bilgilerin şehir halkına iletilmesi hususunda size çağrıda bulunma şerefine sahip olmaktan mutluyum:
1. Dükkânlarda satıcıların Fransız birliklerine alkol satması;
2. Senegallilere evlerin içinde yiyecek verilmesi, kesin olarak yasaktır.
3. Fransız askerlerinin saat 19.00’dan sonra dükkânlara girmesi yasaktır;
4. Kahvehaneler, saat 22.00’den itibaren şehrin sakinlerine kapalı olacaktır;
5. Mastika (rakı) veya herhangi bir diğer alkollü içki sattığı yerel polis ya da askerî devriyelerce saptanan her dükkâncı derhal tutuklanacak, hapsedilecek ve suçluya sert cezalar uygulanacaktır.
6. Şehrin halkı arasında zencilerin âdetleri konusunda söylentiler dolaşmaktadır. Bu söylentilerin ciddî bir dayanağı yoktur. Senegallilerin temasta bulundukları halklara karşı daima kusursuz bir davranışları olmuştur.
İmza: Ragot”
Fransız yüzbaşı Ragot’nun sözünü ettiği Senegalli sömürge askerleri hakkındaki üstü kapalı ifade, Gelibolu halkı arasında, ‘bunların yamyam oldukları’ yolunda söylentiler çıkmış olduğunu düşündürüyor.
Öte yandan Fransız askerlerine içki verilmesi yasağının altında, onların Türklerle dostluk kurma girişimlerinin önlenmesi amacı güttüğü açıktır.
Aynı komutan iki gün sonrasının tarihiyle, bir bildiri daha yayımlar:
“Gelibolu, 16 Ekim 1919
Gelibolu’daki Fransız Müfreze Komutanı Yüzbaşı Ragot’dan Gelibolu Şehri Sivil Yöneticisine:
Taşlanan Nöbetçi: 1- Size şu hususu bildirmek zorundayım ki, dün, 15 Ekim günü, saat 19.00’da merkezî nöbet yerindeki (1 Numaralı Silah Deposu) bir küçük çocuk tarafından çakıl taşlarıyla taşa tutulmuş ve söz konusu çocuk, taşları attıktan sonra hızla oradan uzaklaşmıştır. Bunun sonucu olarak, eğer bu tür saldırılar tekrarlanırsa, ateş açmaları için nöbetçilere emir verdiğimi halka iletiniz.
İngilizlerin bıraktığı konaklama yerinin tamir çalışmaları: 2- Ayrıca, anlaşmaya varılmış olduğu üzere, birliğimi yerleştirmem için, İngilizlerin terk ettiği konaklama tesisinin mümkün olan en kısa zamanda düzenlenmesini ve çalışmaların gecikmeden başlamasını istiyorum. Kötü mevsim yaklaşmakta olduğundan, bu binaların onarımının ciddiyetle hızlandırılması gereklidir.
Halka uyarı
3- Ayın 24’ü, Perşembe günü, Türk Atış Alanı’nda (Türk Hastahanesi’nin 500 metre doğusunda) hedefe atışlar düzenlenecektir. Atışların başlangıcı saat 6.30’dur. Hedefin üzerine kırmızı bir bayrak asılacaktır. İnsanları uyarmak için borazan öttürülecektir.
El bombası atışları: 22 Ekim Salı günü de, saat 6.00’dan 8.30’a kadar el bombası atışları olacaktır.
25 Cuma günü de, saat 6.00 ile 8.30 arasında top atışları yapılacaktır.
İmza: Ragot”