İran ve Pakistan’la ortak ’özerk cumhuriyet’ gibi banka kurdular / 16 mayıs

[M@D_VIPer]

İran ve Pakistan’la ortak ’özerk cumhuriyet’ gibi banka kurdular


Çiğdem TOKER
TBMM’den geçirilen yasa ile İran, Pakistan ve Türkiye ortaklığıyla kurulan Ekobank’a ’uluslarüstü’ imtiyazlar tanındı.

Ekobank’ı kuran uluslararası anlaşmaya göre, polis ve jandarma bankaya giremeyecek. Banka çalışanları görevleri bitse bile yasal takibe uğramayacak, banka vergiden muaf olacak.

TÜRKİYE’nin, Cumhurbaşkanlığı seçimi ve "367’yi" tartıştığı en hararetli günlerde TBMM’de kabul edilen bir kanunun, Türkiye merkezli "devletlerüstü" yeni bir bankaya, "banka değil, özerk Cumhuriyet" dedirtecek ilginç ayrıcalıklar getirdiği dikkati çekti. Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) kurucu üyeleri İran, Pakistan ve Türkiye’nin kurduğu Ekobank (Ticaret ve Kalkınma Bankası), yasa yürürlüğe girdiğinde her türlü yargılama, müdahale ve vergiden muaf olacak. Polis, asker başta olmak üzere; devletin hiçbir kolluk kuvveti bu bankanın binalarına giremeyecek. Evraklarına el konulamayacak. Bankanın çalışanları, görevleri sona erdikten sonra bile yargılanamayacak. Ekobank, benzerleri Karadeniz Ticaret ve Kalkınma Bankası, Avrupa Yatırım Bankası gibi kuruluşlarda yer alan bu hükümler doğrultusunda Türkiye’nin ilk devletlerüstü (supranasyonal) bankası olma özelliğini taşıyor.

SEZER’DEN VETO SİNYALİ: Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, aynı gün TBMM’de kabul edilerek kendisine gönderilen uluslarası anlaşmayı uygun bulan yasalardan sekizini, bekletmeden onayladı. Ancak Sezer, gönderilen anlaşmalardan dokuzuncusu olan Ekobank anlaşmasını halen bekletiyor. Sezer’in, anlaşmayı onaylamak ya da veto etmek için Anayasa’ya göre 15 gün olan kanunları inceleme süresinin dolmasına iki gün kaldı. Başbakan Tayyip Erdoğan tarafından TBMM’ye 13 Şubat’ta gönderilen bu kanunun, Meclis’te görüşülmek için 2 Mayıs gibi gündemin "tozduman" olduğu bir zamanlamayı beklemesine dikkat çekiliyor.

YARGILAMA VE VERGİ YOK: Yasa sadece 3 maddeden oluşuyor. Ancak Ekobank’a olağanüstü ayrıcalıklar getiren asıl hükümler, yasanın ekinde bulunan, "Türkiye Cumhuriyet Hükümeti ve Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (Eİ) Ticaret ve Kalkınma Bankası arasındaki Merkez Anlaşma"da yer alıyor. 23 maddeden oluşan Ekobank Merkez Anlaşması’nın kritik hükümleri şöyle:

Bankanın yasal dokunulmazlığı var.

Bankanın mekanı (binalar, arazi, giriş ve tesisler)tecavüzden masun (dokunulmaz) olacak.Bankanın arşivleri her türlü tecavüzden masun olacaktır. Her türlü resmi iletişim, sansürden ve bunların gizliliğini ihlal edecek sair önleme veya müdahaleden masun olacak.

Bankaya bağlı kişiler, bankanın dokunulmazlıktan feragat ettiği haller hariç olmak üzere, resmi görevlerinde yapmış oldukları fiiller bakımından görev veya hizmetleri sona erdikten sonra dahi yasal takibattan masun olacak. İdari, adli, askeri veya polis olsun, hükümetin hiçbir görevlisi veya kamu yetkisini kullanan hiçbir şahıs (Başkan onayı dışında) banka mekanına giremeyecek.

Banka kazancı, karları gibi her türlü varlık gelirleri, faaliyet ve işlemleri, mal ve hizmet alımları KDV, gelir vergisi, stopaj, damga vergisi dahil fakat bunlarla sınırlamaksızın, şimdiki ve gelecekteki doğrudan ve dolaylı her türlü vergi ve resimden muaf olacak.

HALKBANK’IN BİNASINDA: İran, Pakistan ve Türkiye’de yapılacak yatırımları desteklemek amacıyla kurulan Ekobank, resmen işlem yapamıyor olsa bile, geçen yıl İstanbul’da bir merkez kurdu. Ekobank, Halk Bankası’nın Salıpazarı’ndaki ek hizmet binasının bir katında faaliyet gösteriyor.

Ekobank’a tanınan ve ’özerk cumhuriyet’ dedirten haklar

Bankaya polis ve jandarma başta Türk kolluk kuvvetleri giremez.

Her türlü yargılama ve vergiden muaf tutulacak, müdahale olmayacak.

Yöneticileri ayrıldıktan sonra da yargılanamayacak.

Bankanın arşivleri resmi kurumlar dahil kimseye açılmayacak.

Lisansı iptal edilen Ulus, Ekobank’a başkan

EKOBANK’ın başkanlığına, Ziraat Bankası eski yönetim kurulu üyesi Murat Ulus getirildi. Ulus’un, bankacılık yapma lisansı, BDDK’nın yürüttüğü bir soruşturma sonucu iptal edilmişti. Ulus’un bu karar aleyhine Danıştay’da açtığı davada yürütmeyi durdurma talebi kabul edilmişti. Davanın esasa ilişkin kısmı ise halen Danıştay’da sonuçlanmadı. Ekobank’ın başkanlığına üç taraf ülkenin onayıyla atanan Murat Ulus, bir dönem Devlet Bakanı Ali Babacan’ın danışmanlığını da yapmıştı.