Babama oy vermedim, çünkü…

[The JoLLy JoKeR]

Babama oy vermedim, çünkü…

* Osman Özsoy

Babam üzerinden tam 20 yıl geçtikten sonra dün gecikmeli bir itirafta bulundu; “O zaman yadırgamıştım ama şimdi seni daha iyi anlıyorum. Meğer sen haklıymışsın” dedi.

Babam 1927 doğumlu. O tarihte 60 yaşındaydı. Şimdi 80 yaşında.

Babamın itiraf ettiği konuya gelince…

Babam 1987 de milletvekili adayıydı. Sandığa beraber gitmiştik. O gün ben ona oy vermedim. Bunu biliyordu. Fakat bana; “Neden bana oy vermedin” diye sorma gereği bile duymadı. Çünkü bana güveniyordu ve bir bildiği vardır diye düşünüyordu.

O gün neden böyle davrandığımın cevabı aslında çok basitti.

1987 seçimleri yaklaşan 22 Temmuz seçimlerini çok andırıyordu. Seçim sonrası oluşacak parlamento aynı zamanda, 1989 yılında görev süresi dolacak olan dönemin cumhurbaşkanı Kenan Evren’den boşalacak Çankaya Köşkü için de bir cumhurbaşkanı seçecekti. 1987 seçimlerinde kullanılacak olan oyun hem başbakanı seçmek, hem de aynı parlamentonun vakti geldiğinde cumhurbaşkanını seçmek gibi bir misyonu olacaktı. Nitekim öyle oldu.

Babamın aday olduğu parti o seçimlerde yüzde 7 oy aldı ve barajın altında kaldı. Benim oy verdiğim parti yüzde 36 oy aldı ve açık ara birinci oldu. Hem hükümeti kurdu, hem de vakti geldiğinde bugün bile yaptığı hizmetlerle rahmetle anılan Turgut Özal’ı rahat bir şekilde cumhurbaşkanı seçti ve Çankaya’ya çıkarttı. Damlaya damlaya göl olur dedikleri gibi, geniş toplum yelpazesi içinde benim gibi düşünen çok sayıda insan vardı ki demek ki, seçmen tercihlerinin ortaya çıkardığı o günkü siyasi tablo ülke için büyük ölçüde hayırlı oldu. O tarihte Özal’a lanet okuyanlar, aradan yıllar geçtikten sonra ona sahiplenme yarışına girdiler.

Her oy stratejik bir hamledir…

Aklımın ermeye başladığı günden beri seçmenlerin oy verme davranışlarıyla satranç oyunundaki hamleler arasında hep bir bağ kurmuşumdur.

Nasıl ki satranç oynanırken her bir hamleyi yapmadan önce ileriki hamleler de düşünülerek stratejik bazı hesaplar yapılıyorsa, hatta rakibin yapabileceği olası karşı hamle göz önünde tutularak ona göre bir tutum izleniyorsa, oy vermek de tıpkı öyledir.

Satrançta küçük piyonların kimi zaman oyunun kaderini etkilemesi gibi, demokraside de her bir oy oldukça değerlidir. Seçmenlerin oyunu kullanırken bilinçli davranmaları ve bireysel tercihlerini özgür iradeleriyle ortaya koymaları bu yüzden önemlidir. Çünkü seçmenler verdikleri oylarla siyasetçiler aracılığıyla siyasetin hamlelerini belirlerler. Önemli olan seçmenlerin verdikleri oyların bir anlamı olduğunu hissetmeleri ve yaptıkları işi ciddiye almalarıdır. Oy vermenin anayasal bir vatandaşlık görevi olmasının bir nedeni de budur.

Oyları işe yarar hale getirmek…

Hatır oyları ülkeye kesinlikle yarar getirmez. Oy kullanırken birilerinin hatırı değil, ülkenin geleceği göz önünde tutulmalıdır. 1987 seçimlerinde ben verdiğim oyla babamın geleceğini değil, ülkenin geleceğini belirleme kaygısında oldum. Oyumu ziyan etmek değil, işe yarar hale getirmek istedim. Geçtiğimiz iki ay içinde yaşadığımız süreç babamı da etkilemiş olmalı ki, bunları söyleme ihtiyacı duydu.

Örneğin 3 Kasım 2002 seçimlerine 18 parti katıldı. Meclis’e giremeyen 16 partinin toplam oyu yüzde 46.34’tü. Oy oranı yüzde 5’in altında kalan 13 partinin toplam oyu yüzde 14.99, oy oranı yüzde 2.49’un altında kalan 12 partinin toplam oyu yüzde 12.50 idi. Oy oranı yüzde 1’in altında kalan partilerin oy toplamı bile bir partiyi barajı aşırmaya yarayacak oya karşılık geliyordu.

Nisan ayında yapılan Çankaya seçiminde birkaç milletvekili daha bulunamadı diye cumhurbaşkanı seçilemediği düşünülürse, her bir oyun ve her bir milletvekilinin ne kadar kıymetli olduğu kendiliğinden ortaya çıkar. Dikkatinizi çekerim, burada özellikle bir partiden değil, oy vermenin stratejik mahiyetine işaret etmek için bir durumdan bahsediyorum. 367 dayatmasının olduğu her ortamda hangi parti iktidarda olursa olsun aynı sonuç ortaya çıkacaktı. Benim anlatmak istediğim, heder edilmemesi gereken her bir oyun ne kadar önemli bu vesile ile olduğuna dikkat çekmektir.

İşini bilen iyi bir siyasetçinin veya siyasete ilgi duyup da yakından ilgilenen kişilerin en önemli özelliklerinden biri de, halkın nabzını en iyi şekilde tutarak daha sandıklar açılmadan üç aşağı beş yukarı ne tür sonuç ortaya çıkacağını tahmin edebilmektir. Vatandaşın bile yüzde 1 oy alamayacağını öngördüğü kimi partilerin yüzde 30-40’larla iktidara geleceklerini iddia etmeleri sadece basiretsizlik olmakla kalmayıp, aynı zamanda bir yalan furyası içinde oyalanıp gitmeleri, en basit ifadesi ile halkı saf yerine koymaları anlamına gelir.

Cemaatlerin tavrı…

Demokrasilerde vatandaş olarak kendi kaderimizi tayin hususunda elimizde oy vermek kadar güçlü argümanlar yoktur ve bu imkân yerli yerinde kullanılmalıdır. Bu vesile ile şunu ifade etmemek yazıyı eksik bırakmak olur. Faaliyet alanı olarak seçtikleri kimi konularda hizmet etmek üzere organize olan sosyal teşekküllerin sırf önde gelen isimleri milletvekili adayı oldu diye o yapının tüm müntesiplerinin ülkenin dört bir yanında bir partiye angaje olmalarını hayret verici bulduğum gibi, kimi cemaat liderlerinin “bu seçimde falanca partiyi destekliyoruz” gibi açıktan tavır sergilemelerini, hatta kimilerinin parti kurmaya kalkmalarını da var oluş nedenleri açısından yadırgatıcı bulduğumu ifade emeliyim. Siyasette pozisyon elde etme arayışı bu tür yapıların önde gelenlerin isimlerinin hiçbirinin öncelikli hedefi olmamalı diye düşünüyorum.

Cemaatler belli konularda ortak hassasiyeti, ortak refleksi ve ortak aklı olan gruplar demektir. Bu tür yapılarda kimseye “şöyle yapın” gibi bir şey söylenmese bile bu ortak akıl sayesinde ortalama bir aklıselimi tutturmaları her zaman imkân dâhilindedir. Çünkü bu tür yapılar sosyal birer organizma olduğu için ortak bilinçleri de zaman içinde kendiliğinden gelişir. Aksi bir durum zaten bunların aklıselim bir yapı değil, ortak bilinci gelişmemiş kitleler olduğu gerçeğini ortaya koyar.

Tabi ki her yazımda olduğu gibi bunlar benim kişisel düşüncem. Tıpkı oy verirken davrandığım gibi. Barajın yüzde 10’luk engellerde değil, zihinlerde olduğunu unutmayın. Kırın zihinlerinizdeki fasit daireyi ve başkalarının ne dediğine aldırmadan “bu ülke için şu daha hayırlı olabilir” gibi düşüncelerle bireysel tercihinizi ortaya koyun. İşte o zaman ortak akıl daha özgür bir şekilde sandığa yansıyacak.

Her oy bir hamledir. Bunu unutmayın.