08/08/07 - Kelaynaklar gökyüzünde...

[Seager]

Nesli tükenme tehlikesi olduğu için 16 yıldır göç ettirilmeyen kelaynaklardan en yaşlısına göç izni verildi.

Şanlıurfa’nın Birecik ilçesinde 16 yıldır göç etmelerine izin verilmeyen kelaynak kuşlarından 5’i, törenle göçe uğurlandı. Göç için seçilen kelaynaklar; 18 yaşından büyük olduğu tahmin edilen Anadolu, eşi Dicle ve yavruları Fırat, Seyhan ve Ceyhan.

Kaymakam Tuncay Sonel, Kelaynak Üretim İstasyonu’nda yapılan törende, Birecik Kaymakamlığı, Çevre Ve Orman Bakanlığı ile Doğa Derneği’nin önemli bir işi başardığını söyledi.

SAYILARI 110’A ULAŞTI
Dünyada yalnızca Fas’ta ve Birecik’te koloni halinde yaşayabilen kelaynakların sayılarının kritik sınır olan 100’ün üzerine çıktığını belirten Sonel, birkaç yıldan bu yana kuşların göçe gönderilmesi için çalışmalar yürüttüklerini hatırlattı. Kaynakam Sonel, bu yıl kelaynak sayısının 110’a yükseldiğini belirtti.

GÖÇ EDENLERİN BİR KISMI DÖNMEMİŞTİ
Kelaynakların en son 1991 yılında göç ettiğini ve bir kısmının geri dönmediğini anlatan Sonel, “Amacımız yıllar önce göçe giden kuşlardan yararlanarak diğer kuşların da göç etmesini sağlamak ve kuşların göç yolunu belirlemek. Ayrıca bu güzergah üzerinde ne gibi zorluklarla karşılaştıklarını tespit etmek. Bu konuda umutluyuz. Umarım proje başarıyla sonuçlanır” dedi.

UYDU İLE TAKİP EDİLECEKLER
Göçün uydu aracılığıyla izlenebilmesi için kaymakamlık imkanıyla ABD’den uydu verici sistemi ve bilgisayar üzerinden izlenmesine olanak sağlayan donanım satın aldıklarını ifade eden Sonel, şöyle konuştu:

“Göç için belirlenen 5 kuşun vücuduna uydu vericileri yerleştirdik. Kelaynaklarla ilgili yıllardır bir türlü yapılamayanı gerçekleştirmiş olduk. Koruma altında tutulan ve 16 yıldan bu yana göç etmelerine izin verilmeyen kelaynaklardan 5’i, uzun bir aradan sonra göçe gönderildi. Nil Vadisi’ne gitmesi düşünülen bu kuşların bütün hareketlerini ve göç edip etmediklerini bu sistem sayesinde günlük olarak takip etme imkanı bulacağız.”

KRİTİK SINIR AŞILDI
Doğa Derneği Kelaynak Projesi Sorumlusu Turan Çetin ise kelaynakların, 50 yıl öncesine kadar Türkiye, Arap Yarımadası ve Fas’ta oldukça geniş alanlarda yaşamlarını sürdürdüğünü, ancak özellikle Birecik’te tarım ilaçlarının aşırı kullanımı ve doğal alanların hızla azalması nedeniyle kelaynak sayısının 20’ye kadar gerilediğini söyledi.

Sayıları hızla azalan kelaynakların yeniden çoğalmasını sağlamak amacıyla 1977 yılında Birecik’te Kelaynak Üretme İstasyonu kurulduğunu, burada yapılan çalışmalarla bu kuşların çoğalmaya başladığını anlatan Çetin, özellikle son 3 yıldır yapılan çalışmalarla kelaynakların sayısında arzu edilen seviyeye ulaşıldığını kaydetti.

Geçen yıl 92 olan kelaynakların, üremeleri için 6 ay önce doğaya bırakıldığını ifade eden Çetin, dünden bu yana yeniden kafeslere alınmaya başlanan kelaynakların sayısının 110’a yükseldiğini belirtti.

GÖÇ İÇİN BİR AİLE SEÇİLDİ
Kelaynakların doğadayken dürbünlerle sürekli gözlemlendiğini ve göçe gönderilecek 5 kuşun da bu sayede belirlendiğini dile getiren Çetin, şöyle konuştu:

“Bu kuşlardan 18 yaşından büyük olduğunu tahmin ettiğimiz ‘Anadolu’ adlı en yaşlı olanını, öncü olarak eşi ‘Dicle’ yavruları ‘Fırat’, ‘Seyhan’ ve ‘Ceyhan’la birlikte göçe gönderme kararı aldık. Bunun için gerekli olan uydu verici sistemi yurt dışından getirildi. Kuşların sırt bölgelerine özel bir ip yardımıyla takılan uydu vericileri sayesinde göndereceği sinyaller göç süresince bilgisayara kaydedilecek. Buradan da harita üzerinde göç ettikleri alanlar belirlenecek.”

Şu ana kadar Fırat Nehrini terk etmediği belirlenen kuşların hareketlerinin bilgisayarların yanı sıra Doğa Derneği gönüllüleri tarafından dürbünlerle günlük olarak kontrol edildiğini ifade eden Çetin, “İşin bundan sonraki kısmı daha zor. Çünkü bu kuşlardan ‘Anadolu’nun en son 1991 yılında göç ettiğini düşünüyoruz. Ancak uzun süredir göç etmiyorlardı. Umarım göçü sorunsuz bir şekilde tamamlarlar” dedi.