Yüz Yılların çözemedigi Dahi--Mimar Sinan...

[Bostandere]

Bir kaç yıl önce, Süleymaniye Cami'nin yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya
kaldığı anlaşılmış. Eğer çözüm bulunamazsa, koca cami kısa bir zaman içinde
yıkılacakmış. Caminin tüm taşıyıcı yükü kemerlerindeymiş. Bu kemerlerin
ortalarında bulunan kilit taşları zamanla aşınmış ama elde yazılı bir proje
olmadığı için nasıl değiştirileceği de bilinmiyormuş.
>Hemen Türkiye'nin en yetkin mühendis ve mimarlarından oluşan bir heyet
oluşturulmuş. Ortaya bir sürü fikir atılmış. Her kafadan bir ses çıkmış ama
sonuç alınamamış. Tartışmalar sürerken caminin içinde büyük bir karmaşa
sürüyormuş. Ülkenin çeşitli bilim kuruluşlarından bir sürü mimar, mühendis
kemerleri inceliyormuş.
>Bu adamlardan biri ortalarda dolanırken, kazara, gizli bir bölme bulmuş.
Bölmede, üzerinde eski yazı olan bir not varmış. Uzmanlara inceletilen kağıdın
orijinal olduğu belgelenmiş. Bu kağıt parçası bizzat Mimar Sinan'ın imzasını
taşıyan bir mektupmuş. Mektupta yazılanlar tercüme ettirilince ortaya şöyle bir
metin çıkmış:
>'Bu notu bulduğunuza göre kemerlerden birinin kilit taşı aşındı ve nasıl
değiştirileceğini bilmiyorsunuz.' Koca Sinan, kademe kademe, kilit taşının nasıl
değiştirileceğini anlatıyormuş. Bu oyuk içinde yer alan bir şişe ve şişe
içindeki notta şöyle bir şey yazıyormuş: 'Her kim bu taş eskidiğinde yenisiyle
değiştirmek isterse; eski taşın yerine takılacak yeni kilit taşının iki
tarafından yağlı iple taşı bir taraftan sokup öteki taraftan çeksin ve sonra
ipin dışarıda kalan kısımlarını kessin' Heyet Sinan'ın söylediklerini aynen
yapmış. Süleymaniye Camisi böylelikle kurtarılmış. Bu not halen Topkapı
Sarayı'nda saklanıyor...
>
>Mimar Sinan 2
>Hem okuyalım hem bilgilenelim.
>1950-60 arası bir tarihte Japonya?dan gelen inşaat mühendisi, mimar ve
jeofizikçilerden oluşan bir ekip yetkili mercilerden gerekli izinleri alarak
ülkemizdeki tarihi yapıları incelemeye başlamış. Ayasofyayı, Yerebatan Sarnıcını
falan gezdikten sonra sıra Mimar Sinan?ın kalfalık eseri Süleymaniye Camisi'yle
Sinan'ın öğrencisi Mimar Davut Ağa'nın eseri Sultanahmet Camisi'ne gelmiş.
Japonlar bu camiler üzerinde günlerce inceleme yapmışlar. Her geçen gün
şaşkınlıkları daha da artıyormuş. Çünkü Japonlar daha ilk incelemede camilerin
gevşek bir zemin üzerine inşa edildiğini anlamışlar. Ama bunca yıl, bu camilerde
bir çatlak dahi olmamasına akıl sır erdirememişler.
>Bunun üzerine Türkiye programının gerisini tamamen iptal edip, bu iki cami
üzerine yoğunlaşmışlar. Araştırmalarının sonucunda herhangi bir sarsıntı
sırasında bu iki caminin sabitlenmediğini, aksine yerinde oynayarak yıkılmaktan
kurtulabildiği ortaya çıkmış.
>Minareleri incelediklerinde ise şaşkınlıkları ikiye katlanmış. Minarelerin çok
daha gelişmiş bir raylı sistem mekanizması üzerine oturtulduğunu ve her yöne
yaklaşık 5 derece yatabildiğini görmüşler.
>Daha derin araştırma yapmak için Edirne'ye, Sinan'ın ustalık eseri Selimiye
Camisi'ne gitmişler. Oradaki olağanüstü sistemleri görünce iyice dumur olmuşlar.
Selimiye'nin tüm sırlarını aylarını harcayarak çözmüşler. Japonya'ya
döndüklerinde ise Sinan'ın sırlarını uygulamaya sokarak şehirlerini Sinan'ın
kullandığı sistemlerle kurup muazzam gökdelenler dikmişler. Yani şu an gelişmiş
ülkelerin gökdelen yapımında kullanılan çoğu sistem, yüzyıllar önce Sinan'ın
geliştirdiği mekanizmalarmış...
>
>Bir gün Selimiye Camii'ne girenler, kubbenin altında bir Japon'un ayaklarını
kıbleye doğru uzatmış sırt üstü yattığını görmüşler. Tabii hemen Japon'u,
'Burası kutsal bir yer. Bu şekilde yatmak bizim inançlarımıza göre
saygısızlıktır. Lütfen oturun veya ayakta durun' diyerek uyarmışlar.
>Ancak, Japon trans vaziyetteymiş, gözlerini kubbeden ayırmadan şöyle
sayıklıyormuş: 'Bu imkansız. Ben yılların mühendisiyim. Bu kubbe varolamaz.
Hayal görüyorum. Bu kubbenin orada o şekilde durması fizik ve matematik
kurallarına aykırı. Bu imkansız, orada hiçbir şey yok, orada hiçbir şey yok...'
>
>Selimiye Camisi?nin zemini gevşek toprakmış. Bu nedenle minarelerinin zamanla
veya olası bir depremle yıkılacağı fark edilmiş. Uluslararası bir grup bilim
adamı toplanmışlar. Nasıl kurtarırız bu tarihi minareleri diye kafa kafaya
vermişler. Sonuçta en son teknoloji olan metal kelepçelerle minarelerin
temellerini sabitlemenin en iyi çözüm olduğuna karar vermişler. Minarelerin
temellerini açınca, koymayı düşündükleri kelepçelerin aynısıyla karşılaşmışlar.
Mimar Sinan bilmem kaç yüzyıl önce ayni şeyi düşünmüş meğerse...
>
> Mimar Sinan'ın Selimiye Camii'nin kubbesini o genişliğe oturtmak için 13
bilinmeyenli bir denklemi, matematiğin bilinen 4 ana işleminden farklı beşinci
bir işlem yaratarak çözdüğü söylenir. Ayrıca minarelerin şerefelerine çıkanların
yolda birbirlerini görmemeleri ise büyük bir dehanın ürünüdür. Almanlar aynı
sistemi meclislerinin önündeki dev kürede kullanmışlar. Mimar Sinan bu sistemi 2
metre çapındakı minarelere yüzyıllar önce monte edebilecek bir dehadır.
Almanların dehası ise, o çirkin metal yığınına Selimiye'den fazla turist
çekebilmeleridir..